Ραψομάτης δούκας
Βυζαντινός δούκας (κυβερνήτης) της Κύπρου κατά τα τέλη του 11ου αιώνα, οπότε ηγήθηκε εξεγέρσεως στην Κύπρο, την οποία υποκίνησε ο ίδιος, με σκοπό την απόσχιση κι ανεξαρτητοποίηση του νησιού από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία.
Βλέπε λήμμα: Βυζάντιο και Κύπρος
Το κίνημα του δούκα Ραψομάτη ήταν το δεύτερο που συνέβη κατά τον 11ο αιώνα ύστερα από το κίνημα του Θεοφίλου Ερωτικού το 1042. Το κίνημα του Ραψομάτη (1092) έγινε παράλληλα και προφανώς ύστερα από συνεννόηση, προς παρόμοιο αποσχιστικό κίνημα του Βυζαντινού δούκα της Κρήτης Καρύκη και με ταυτόχρονη δράση του εμίρη της Σμύρνης Τζαχά που λεηλατούσε νησιά του Αιγαίου κι άλλα μέρη της αυτοκρατορίας.
Βλέπε λήμμα: Ερωτικός Θεόφιλος
Ο τότε αυτοκράτορας Αλέξιος Α' Κομνηνός έστειλε κατά των κινηματιών τον γαμβρό του κι αρχιναύαρχο Ιωάννη Δούκα, με αρχηγό των στρατιωτικών του δυνάμεων τον Μανουήλ Βουτουμίτη. Τα κινήματα, τόσο στην Κρήτη όσο και στην Κύπρο, κατεστάλησαν. Στην Κύπρο ο Ραψομάτης προσπάθησε αρχικά ν' αντισταθεί στις αυτοκρατορικές δυνάμεις, όμως απέτυχε και συνελήφθη στο Σταυροβούνι όπου είχε καταφύγει.
Λεπτομερέστερα για το κίνημα του Ραψομάτη, τα αίτια και την καταστολή βλέπε επίσης στα λήμματα: Δούκας Ιωάννης και Καλλιπάριος.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια