Ρατζίβιου Μικόλαϊ Κσίστοφ Σιερότκα

Image

Πολωνός πρίγκιπας του 16ου-17ου αιώνα, που επεσκέφθη την Κύπρο και έγραψε γι' αυτήν. Γεννήθηκε στις 2 Αυγούστου1549 και πέθανε στις 28 Φεβρουαρίου το 1616. Η επίσκεψή του στην Κύπρο έγινε το 1583, λίγα μόνο χρόνια μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Οθωμανούς (1570-71).

 

Ο Μικόλαϊ Κσίστοφ Ρατζίβιου-Mikołaj Krzysztof "the Orphan" Radziwiłł (το προσωνύμιο «Σιερότκα» που του εδόθη σημαίνει «μικρός ορφανός») ήταν γόνος ενός των πιο ισχυρών οίκων της Λιθουανίας και κάτοχος του τίτλου του «πρίγκιπα της Ιεράς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» που είχε απονεμηθεί στον πατέρα του από τον αυτοκράτορα Κάρολο Ε'. Το 1569, σε ηλικία 20 χρόνων, πήρε τον τίτλο του «Στρατάρχη της Αυλής» και 10 χρόνια αργότερα πήρε τον τίτλο του «Μεγάλου Στρατάρχη του Μεγάλου Πριγκιπάτου της Λιθουανίας», που ήταν τότε ενωμένο με το βασίλειο της Πολωνίας. Το 1567 εγκατέλειψε το δόγμα των Καλβινιστών και έγινε Καθολικός. Σπούδασε και ταξίδεψε πολύ, μεταξύ του 1563 και του 1567, ενώ κατά το 1583-84 περιηγήθηκε τους Αγίους Τόπους, τη Συρία, την Αίγυπτο, την Κύπρο και την Κρήτη. Έγραψε ένα ταξιδιωτικό κείμενο με τίτλο «Περιήγηση στους Αγίους Τόπους...», που εξεδόθη για πρώτη φορά στη λατινική το 1601, μεταφρασμένο από την πολωνική, γνώρισε μεγάλη επιτυχία και επανεκδόθηκε το 1614, το 1753 και το 1756, ενώ το 1603 και το 1605 έκανε δύο γερμανικές εκδόσεις· το 1787 εξεδόθη και στη ρωσική, ενώ στην πολωνική εξεδόθη το 1607.

 

Ο πρίγκιπας Ρατζίβιου άρχισε το συγκεκριμένο αυτό ταξίδι από τη Βενετία τον Απρίλιο του 1583, με συνοδεία από αρκετούς ευγενείς και υπηρετικό προσωπικό. Συνοδευόταν επίσης από τον γραμματικό του, στον οποίο και υπαγόρευε το κείμενο του βιβλίου του. Ο πρίγκιπας πέρασε δύο φορές από την Κύπρο: καθ' οδόν προς τους Αγίους Τόπους (25 Μαΐου έως 2 Ιουνίου του 1583) και επιστρέφοντας από εκεί (1-5 Αυγούστου του ιδίου χρόνου). Το κείμενο του είναι γραμμένο με τη μορφή ημερολογίου, με σχεδόν καθημερινές καταχωρήσεις.

 

Ο πρίγκιπας, στα δύο περί Κύπρου αποσπάσματα που παραθέτει, περιγράφει κυρίως τη Λεμεσό και τη Λάρνακα, δίνει αρκετές πληροφορίες για τους κατοίκους, για την αλλαγή στον όλο χαρακτήρα του νησιού 12 χρόνια μετά την κατάκτησή του από τους Οθωμανούς, κάνει τη διαπίστωση ότι «οι Τούρκοι έτσι είναι που ζουν, απομυζώντας τους Χριστιανούς», αναφέρεται σε προϊόντα (ιδίως στην εκτενή καλλιέργεια του βαμβακιού) και δίνει μερικές αξιόλογες ιστορικές μαρτυρίες. Μεταξύ αυτών, περισσότερο αξιοπρόσεκτες είναι οι μαρτυρίες για ύπαρξη απαγόρευσης στη μετανάστευση των Κυπρίων από το νησί τότε (διότι φαίνεται ότι, μετά την κατάληψή του από τους Οθωμανούς, υπήρξε μία μεγάλη τάση φυγής) και για εκτενείς καταστροφές από ισχυρούς σεισμούς (28 Ιανουαρίου 1577). Επίσης η μαρτυρία για επίθεση κατά των Τούρκων της Λεμεσού από τέσσερις γαλέρες του μεγάλου δούκα της Τοσκάνης Φραγκίσκου Α' των Μεδίκων το 1583, στις 26 Μαΐου, μία ημέρα πριν από την άφιξη στην ίδια πόλη του Πολωνού πρίγκιπα, ο οποίος λέγει ότι οι Φλωρεντινοί λεηλάτησαν την πόλη, σκότωσαν 30 περίπου Τούρκους και πήραν άλλους ως αιχμαλώτους.

 

Τα περί Κύπρου αποσπάσματα από το έργο του πρίγκιπα Ρατζίβιου παρετέθησαν, για πρώτη μεταφρασμένα την ελληνική, από τον Άντρο Παυλίδη στο έργο του Η Κύπρος ανά τους αιώνες (τόμος Α', 1993, σσ. 470-474).