Αίπεια
Κατά τον Όμηρο, η Αίπεια ήταν μια από τις πιο σημαντικές πελοποννησιακές πόλεις και ένα από τα «εὐναιόμενα πτολίεθρα» της μυκηναϊκής Ελλάδος, που ο Αγαμέμνων, ο βασιλιάς των Μυκηνών και ο αρχιστράτηγος του Τρωικού πολέμου, υποσχέθηκε να δώσει σαν προίκα σ' εκείνη από τις τρεις κόρες του που ο Αχιλλέας θα προτιμούσε για σύζυγό του, με τον όρο να αποβάλει ο ήρωας την μήνιν του και να ξαναγυρίσει στην κυδιάνειραν μάχην.
Η κλασσική και μεταγενέστερη μυθολογική και ιστορική ελληνική παράδοση ταυτίζουν την ομηρική Αίπεια με τις αρχαίες πελοποννησιακές πόλεις της Κορώνης και της Μεθώνης ή Θουρίας. Ο Παυσανίας (μέσα 6ου αιώνα - 467 π.Χ.) πιστεύει ότι η Κορώνη ταυτίζεται απόλυτα με την Αίπεια και ο Στράβων (65 π.Χ.-23 μ.Χ.) αμφιβάλλει αν η Μεθώνη ή Θουρία ενσαρκώνει πραγματικά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ομηρικής αυτής πόλης . Οι μέχρι σήμερα ανασκαφικές έρευνες της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και των ξένων αποστολών στην Πελοπόννησο δεν έχουν ακόμα επαληθεύσει την ομηρική αυτή παράδοση και τις σχετικές γραπτές μαρτυρίες.
Ο Πλούταρχος (46 -127 μ.Χ.), που ανάμεσα στα έργα του περιλαμβάνει και το βίο του Αθηναίου νομοθέτη και σοφού Σόλωνα (640 - 559 π.Χ.) ταυτίζει την ομηρική Αίπεια με το αρχαίο βασίλειο των Σόλων, στα βορειοδυτικά παράλια της Κύπρου, και χαρακτηριστικά αναφέρει τα ακόλουθα : «Πρῶτον μέν οὖν εἰς Αἲγυπτον ἀφίκετο [Σόλων] καί διέτριψεν ...ἒπειτα πλεύσας εἰς Κύπρον ἠγαπήθη διαφερόντως ὑπό Φιλοκύπρου τινός τῶν ἐκεῖ βασιλέων, ὃς εἶχεν οὒ μεγάλην πόλιν ᾠκισμένην ὑπό Δημοφῶντος τοῦ Θησέως περί τόν Κλάριον ποταμόν ἐν χωρίοις ὀχυροῖς μέν ἂλλως δέ δυσχερέσι καί φαύλοις κειμένην ἒπεισεν οὖν αὐτόν Σόλων, ὑποκειμένου καλοῦ πεδίου, μεταθέντα τήν πόλιν ἡδίονα καί μείζοντα κατασκευάσαι˙ καί παρών ἐπεμελήθη τοῦ συνοικισμοῦ καί διεκόσμησε πρός τε διαγωγήν ἂριστα καί πρός ἀσφάλειαν, ὣστε πολλούς μέν οἰκήτορας τῷ φιλοκύπρῳ προσελθεῖν ζηλῶσαι δέ τούς ἂλλους βασιλεῖς˙ διά καί τῷ Σόλωνι τιμήν ἀποδιδούς Αἰπείαν τήν πόλιν καλουμένην πρότερον απ' ἐκείνου Σόλους προσηγόρευσε».
Από τη γραπτή αυτή μαρτυρία του Πλούταρχου, φαίνεται καθαρά ότι η ελληνική παράδοση, που διασώθηκε μέχρι την εποχή του, συνδέει την αρχική κτίση της Αίπειας - Σόλων με τον μυθικό ήρωα του Τρωικού πολέμου Δημοφώντα, τον γιο του Θησέα και με το μεγάλο μεταναστευτικό και αποικιστικό ρεύμα των Μυκηναίων - Αχαιών στην Κύπρο στις αρχές του δωδέκατου αιώνα π.Χ. Επειδή το όνομα Αίπεια (στην αρχαία ελληνική γλώσσα Αιπεία), είναι θηλυκό του επιθέτου αιπύς, που σημαίνει απότομος, απόκρημνος, είναι εύλογο να υποθέσουμε ότι η ομηρική Αίπεια θα έπρεπε να αναζητηθεί πάνω σε ορεινό τοπίο ή απότομο λόφο και όχι σε πεδινό χώρο. Ο πανοραματικός λόφος του Βουνιού, τέσσερα περίπου μίλια δυτικά των Σόλων, που ανταποκρίνεται απόλυτα με τη λεξιλογική αυτή έννοια, μέχρι πρόσφατα, εθεωρείτο ο επικρατέστερος αρχαιολογικός χώρος που έκρυβε μέσα του τα κατάλοιπα της Αίπειας. Οι συστηματικές, όμως, αρχαιολογικές έρευνες τόσο στην περιοχή του «Βουνιού» όσο και στην ευρύτερη περιοχή των Σόλων, που άρχισαν το 1927 από τη Σουηδική Αρχαιολογική Αποστολή και που αργότερα, μεταξύ 1905-1974, συνεχίστηκαν από την καναδική αποστολή του Πανεπιστημίου Λαβάλ της Κεμπέκ και από το Τμήμα Αρχαιοτήτων απέδειξαν ότι η μυκηναϊκή πόλη της Αίπειας θα πρέπει να κρύβεται κάπου κοντά στους Σόλους και όχι στο λόφο του Βουνιού. Δυστυχώς οι ελπιδοφόρες αυτές έρευνες αναγκαστικά τερματίστηκαν με την τουρκική εισβολή του 1974. (Βλ. ανάλογα λήμματα: Βουνιού ανάκτορο και Σόλοι).