Άρωνας
Τραπεζοειδής λόφος που βρίσκεται στην περιοχή Αθαλάσσας, κοντά στη Λευκωσία, γνωστός επίσης και με την ονομασία Λόφος του Λιονταριού. Ο λόφος αυτός αποτελεί το ψηλότερο σημείο της πεδιάδας της Μεσαορίας (181 μέτρα) και άντεξε στη διάβρωση εξαιτίας των ασβεστολιθικών πετρωμάτων (καφκάλλας) που υπάρχουν στην κορφή του κι αποτελούν σκληρό περίβλημα.
Παρόλο ότι στην περιοχή του Άρωνα δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές, ωστόσο υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι γύρω από τον λόφο αυτό υφίστατο αρχαίος οικισμός, ίσως οικισμός του οποίου η Λήδρα απετέλεσε την διάδοχο πόλη.
Στην κορφή του Άρωνα κτίστηκε από τον Φράγκο βασιλιά της Κύπρου Ιάκωβο Α' ένα φρούριο στα 1385. Το φρούριο αυτό χρησίμευε ως παρατηρητήριο αλλά και ως προκεχωρημένο φυλάκιο της άμυνας της Λευκωσίας. Κατάλοιπα του φρουρίου αυτού υφίστανται και σήμερα.
Αν και δεν υπάρχει ιστορική μαρτυρία, ωστόσο το τοπωνύμιο δεν μπορεί να οφείλεται σε άλλη αρχή παρά σε ιδιοκτήτη του λόφου και/ ή της περιοχής του που λεγόταν Άρων, ίσως μεγεθυντικό του Αρώνης - Αρώνιος. Μια γνωστή οικογένεια Αρωνίου έδρασε στο Βυζάντιον κατά τους 11ο και 12ο αι. κ.ε. Κατάγονταν από τον τελευταίο βασιλιά της Δ. Βουλγαρίας Ιωάννη Βλαδισλάβο, που ο τρίτος γιος του υπηρέτησε στο Βυζάντιον ως στρατιωτικός διοικητής (1019 κ.ε.). Στα 1107 ο Αρώνιος (πιθανόν εγγονός του στρατιωτικού διοικητή), συνόδευσε τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α' Κομνηνό στην εκστρατεία του στην Ιλλυρία. Είναι δυνατό ένας από τους Αρωνίους της οικογένειας αυτής που διασκορπίστηκε σε διάφορες βυζαντινές επαρχίες, να υπηρέτησε στην Κύπρο υπό τους Κομνηνούς ή άλλους αυτοκράτορες και να είχε υπό την κατοχή του την περιοχή του λόφου που φέρει το ίδιο όνομα. Το μεγεθυντικό Άρωνας οδηγεί στην σκέψη ότι ο κάτοχος της περιοχής ήταν επιβλητικό πρόσωπο, ίσως ισχυρός σωματικά ή/ και πολιτικά και στρατιωτικά.
Στην αγγλική τοπωνυμιολογία ο Άρωνας είναι γνωστός ως Βουνό Λεοντάρι (Leοndari Vouno). Ο Γκάννις δίνει την πληροφορία ότι στην περιοχή του Άρωνα έγιναν ανασκαφές το 1888 από τον Άγγλο M.R. James, ο οποίος ανέσκαψε αριθμό τάφων της εποχής του Χαλκού.
Το μεσαιωνικό φρούριο που είχε κτιστεί στον Άρωνα, παρά την εγκατάλειψη και την ερήμωση, υφίστατο κατά το μεγαλύτερο μέρος του μέχρι το 1870, οπότε κατεδαφίστηκε και με τα υλικά του κτίστηκε στη Λευκωσία η εκκλησία της Φανερωμένης.
Το τοπωνύμιο Άρωνας απαντάται και σε δύο άλλες τοποθεσίες στην επαρχία Αμμοχώστου, σε περιοχές των χωριών Λεονάρισσον και Πλατανισσός.
Για τους εκτενείς κήπους αλλά και το φρούριο και εξοχικό βασιλικό ενδιαίτημα που υπήρχαν στην περιοχή κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, δες στο λήμμα Αθαλάσσα.