Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κατεχόμενο σήμερα χωριό της επαρχίας Κερύνειας, 5 περίπου χμ. στα ΝΑ. της Μύρτου.

Βρίσκεται σ' ένα υψόμετρο 210 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, μαζί δε με τον Κορμακίτη, την Αγία Μαρίνα (Σκυλλούρας) και την Καρπάσια αποτελούν τα τέσσερα μαρωνιτικά χωριά της Κύπρου.

Το χωριό είναι τοποθετημένο πάνω στο φλύσχη της Κυθρέας (άμμοι, μάργες, ψαμμίτες, ασβεστόλιθοι), που πάνω του αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες. Η διαφορετική διάβρωση που δέχτηκε η περιοχή, εξαιτίας των σχετικά σκληρών και μαλακών πετρωμάτων, δημιούργησε ήπιους λόφους και αβαθή κοιλώματα. Το υψόμετρο ανεβαίνει στα 350 μ. στα δυτικά προς το δάσος Καρπάσια και στα 256 στα νότια στην τοποθεσία Πέτρα των Μαντρών (διοικητικά όρια Κερύνειας -Λευκωσίας). Πάνω στις ξερορεντζίνες και με μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 400 χιλιοστόμετρα καλλιεργούνται τα σιτηρά (σιτάρι και κριθάρι), λίγα κτηνοτροφικά φυτά και λίγες χαρουπιές. Σχετικά ανεπτυγμένη ήταν πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 η κτηνοτροφία αιγοπροβάτων. Το 1973 εκτρέφονταν 907 πρόβατα και 555 κατσίκες, 74 αγελάδες και 2.000 πουλερικά.

Ο Ασώματος βρίσκεται δίπλα στο δρόμο Λευκωσίας - Κερύνειας μέσω Μύρτου. Μέσω Μύρτου το χωριό συνδέεται επίσης με την πεδιάδα της Μόρφου στα νοτιοδυτικά. Στα βόρεια συνδέεται με την Καμπυλή με σκυρόστρωτο δρόμο.

Το χωριό γνώρισε μια σταθερή πληθυσμιακή ανάπτυξη από το 1881 μέχρι την τουρκική εισβολή του 1974. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Η γειτνίαση του χωριού με την πρωτεύουσα και το ευχερές συγκοινωνιακό δίκτυο συνέβαλαν στην αύξηση του πληθυσμού ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, ο πληθυσμός που παρέμεινε στο χωριό μετά την εισβολή, ανερχόταν στα τέλη του 1983 σε 28 κατοίκους.

Ο Ι.Κ. Περιστιάνης (1910) γράφει τα ακόλουθα για τον Ασώματο: «Κεῖται ἐπί γραφικοῦ ὑψώματος, ἐν τῇ πεδιάδι, νοτίως τῆς Κερυνειακῆς ὀροσειρᾶς, περιστοιχίζεται δε ὑπό εὐφόρων ἀγρῶν, παραγόντων δημητριακούς καρπούς, βάμβακα, κυάμους, σησάμιον κλπ. Κάτοικοι, ...πάντες Μαρωνῖται τό θρήσκευμα εἶναι κυρίως γεωργοί καί βοσκοί. Ἡ κτηνοτροφία ἀποτελεῖται ἀπό πρόβατα, αἶγες, βόες, ὂνους κλπ. Ἡ ἐκκλησία τοῦ Μιχαήλ Ἀρχαγγέλου οἰκοδομηθεῖσα τῷ 1800 μ.Χ. καί ἐπισκευασθεῖσα τῷ 1877.»

Ο Τζέφρυ αναφέρεται στη γραφική τοποθεσία του χωριού και περιγράφει την εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που ανοικοδομήθηκε το 1895.

Ο ντε Μας Λατρί στην επαρχία Άσσιας περιλαμβάνει κάποιον «Ασώματο», που ήταν βασιλικό κτήμα κατά τη λουζινιανο - βενετική περίοδο. Φαίνεται όμως ότι δεν πρόκειται για τον Ασώματο της Κερύνειας. Ωστόσο με το όνομα Asomato ο σημερινός οικισμός του Ασώματου περιλαμβάνεται σε βενετικούς χάρτες.

Το χωριό υφίστατο, μάλιστα ως μαρωνίτικο, από τα Μεσαιωνικά χρόνια. Αναφέρεται μεταξύ των 19 μαρωνίτικων χωριών της Κύπρου από τον Ιησουίτη καθηγητή της θεολογίας Τζιρόλαμο Νταντίνι, απεσταλμένο τότε του πάπα Κλήμεντος Ζ’ προς τους Μαρωνίτες του Λιβάνου, που είχε έλθει στην Κύπρο το 1596 ειδικά για να διερευνήσει την κατάσταση των Μαρωνιτών του νησιού. Εξάλλου το χωριό σημειώνεται σε χάρτες της περιόδου της Βενετοκρατίας και αναφέρεται σε παλαιό χειρόγραφο. Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον αρχάγγελο Μιχαήλ (ένα των δυο ασωμάτων αρχαγγέλων), πράγμα που εξηγεί και την ονομασία του χωριού. Η αραβική λέξη σιάματ σημαίνει επίσης ασώματος (=άυλος, χωρίς σώμα). Με την ονομασία Σιάματ υπάρχει οικισμός στον Λίβανο, απ' όπου θεωρούν ότι έλκουν την καταγωγή τους οι Κύπριοι Μαρωνίτες του Ασωμάτου. Μετά την κατάληψη του χωριού από τους Τούρκους, τον Ιούλιο του 1974, στο χωριό παρέμειναν 80 Μαρωνίτες κάτοικοί του. Οι Τούρκοι μετονόμασαν το χωριό σε Ozhan το 1975. Μπορεί να μεταφραστεί ως χώρος με πανδοχείο (χάνι).

Τοπων: Ασώματος, λέξη που σημαίνει άυλος, χωρίς σωματική υπόσταση, κατ' ακολουθίαν πνευματικός. Έτσι η ονομασία του χωριού με το όνομα Ασώματος σχετίζεται με τη χριστιανική θρησκεία και ιδιαίτερα με τους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ (που λέγονται και Ασώματοι). Οι δυο αρχάγγελοι πράγματι τιμώνται στα χωριά Ασώματος Κερύνειας και Ασώματος Λεμεσού όπου έχουν και εκκλησίες.