Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Καθημερινή πρωινή εφημερίδα που κυκλοφόρησε το πρώτο της φύλλο στις 25 Φεβρουαρίου του 1959. Αποτέλεσε το εκφραστικό όργανο των εθνικοφρόνων αγωνιστικών δυνάμεων, που έλαβαν μέρος ή υποστήριζαν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1955- 1959. Η έκδοσή της συμπίπτει με τη μεταβατική περίοδο από την Αγγλοκρατία στην ανεξάρτητη Κυπριακή Δημοκρατία, αμέσως μετά την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου. Η εφημερίδα στην πρώτη περίοδο της έκδοσής της υπεστήριξε τον εθνάρχη Μακάριο στις προσπάθειές του για τη μεταπολίτευση, στις διαπραγματεύσεις του με τους Άγγλους, στη δημιουργία της πρώτης πολιτικής και κομματικής οργάνωσης των εθνικών δυνάμεων (ΕΔΜΑ) και στη σύνθεση του πρώτου Υπουργικού Συμβουλίου, ενώ παράλληλα πρόβαλλε και εξυμνούσε τα ηρωικά κατορθώματα του στρατηγού Γρίβα Διγενή και των αγωνιστών της ΕΟΚΑ.

Η ιστορία της «Εθνικής» είναι δαιδαλώδης και πολυκύμαντη. Άλλαξε πολλά χέρια, πολλούς ιδιοκτήτες και διευθυντές, αλλάζοντας ταυτόχρονα πολιτικές θέσεις. Εμπνευστής της ιδέας κυκλοφορίας της ήταν ο τυπογράφος Χρ. Γ. Σταυρινίδης που εξέδιδε την εφημερίδα «Απογευματινή» και που αργότερα μετονομάστηκε σε «Ταχυδρόμο». Στη συνέχεια και σε συνεννόηση με τον Λοΐζο Κυθραιώτη, που ήταν συντάκτης στην εφημερίδα «Έθνος», αποφάσισε τη μετονομασία του «Ταχυδρόμου», σε «Εθνική». Ο Λοΐζος Κυθραιώτης αποχώρησε από το «Έθνος» και έγινε διευθυντής συντάξεως της «Εθνικής» και μαζί του αποχώρησαν και άλλοι συντάκτες του «Έθνους», πράγμα που δημιούργησε κάποια σύγκρουση και ανταγωνισμό ανάμεσα στις δυο εφημερίδες.

Η «Εθνική» ήταν εξασέλιδη, είχε μέγεθος 55,5X40 εκ. και ήταν εννεάστηλη (πλάτος στήλης 4 εκ.). Ο τίτλος της εκτυπωνόταν πάντοτε σε γαλάζιο χρώμα.

Το Νοέμβριο του 1959 η ιδιοκτησία της εφημερίδας μεταβιβάστηκε στο δικηγόρο Ξάνθο Κληρίδη, ο οποίος εξουσιοδότησε τον δημοσιογράφο Φιφή Ιωάννου να υπογράφει εκ μέρους του. Τον Απρίλιο του 1960 η ιδιοκτησία της εφημερίδας μεταβιβάστηκε στην εταιρεία Herald Publishing Co. Ltd., διευθυντής της οποίας ήταν ο Γιάννης Γ. Μορφίτης. Πρόεδρος της εταιρείας ήταν ο Θεμιστοκλής Δέρβης και γραμματέας ο Ξάνθος Ι. Κληρίδης. Το 1965 ιδιοκτήτης της εφημερίδας έγινε η εκδοτική εταιρεία «Κήρυξ Λτδ»,που όρισε ως κατά νόμο υπεύθυνο της εφημερίδας τον Φώτη Παπαφώτη, που σύντομα τον αντικατέστησε ο Ανδρέας Γ. Δράκος και αυτόν στη συνέχεια ο Γιάννης Σ. Μήτσιος. Την περίοδο αυτή η εφημερίδα έγινε εβδομαδιαία, αντιπολιτεύθηκε σφοδρά τον πρόεδρο Μακάριο και την πολιτική του, άσκησε έντονη πολεμική και κριτική εναντίον του και προσήχθη ενώπιον της Δικαιοσύνης για ποινικά αδικήματα. Συγκεκριμένα προ των προεδρικών εκλογών του 1968 στις οποίες αναμετρήθηκαν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Τάκης Ευδόκας  , ο  πρώην δημάρχος της Λευκωσίας, Θ. Δέρβης και  εκδότης της εφημερίδας «ΕΘΝΙΚΗ», αναγκάστηκε να κατέβει στο δρόμο και να πουλά ο ίδιος την εφημερίδα γιατί το πρακτορείο τύπου, υπακούοντας στις εντολές του «προέδρου» δεν την διέθετε. Tην ιδια τακτική ακολούθησε το μοναδικό στη Κύπρο πρακτορείο διανομής τυπου “Πούλιας – Κόνιαρης” και με την εβδομαδιαία εφημερίδα “ΓΝΩΜΗ” οργανο του Δ.Ε,Κ, (1969). Ο αντιμακαριακός Τύπος την περίοδο αυτή είχε προβλήματα στην κυκλοφορία του. Συγκεκριμένα στις 12 Ιανουαρίου 1968 200 περίπου Μακαριακοί  επιτεθήκαν εναντίον της  εφημερίδας”ΠΑΤΡΙΣ”… «..Αι αρχαί καλούμενοι επανειλημμένως ουδεμίαν προστασίαν παρέσχον..».(Μαύρη Βίβλος – Προεδρικαί Εκλογαί 1968. Σελ. 15).

Τον Σεπτέμβριο του 1968 η εφημερίδα Εθνική ανέστειλε την έκδοσή της.

ΕΟΚΑ Β 

Η «Εθνική» επανεκδόθηκε ως όργανο της ενωτικής παράταξης με τον ίδιο τίτλο και ως πρωινή καθημερινή στις 7 Μαρτίου 1973 από την εκδοτική εταιρεία «Παρθενών». Κατά νόμο υπεύθυνος της εφημερίδας ορίστηκε ο Χαράλαμπος Χαραλάμπους. Από την αρχή της επανέκδοσής της η εφημερίδα πήρε θέση εναντίον του προέδρου Μακαρίου και υποστήριξε τις κινήσεις των τριών μητροπολιτών και άλλων δεξιών στοιχείων εναντίον του. Τον Απρίλιο, Μάιο, Ιούνιο και Ιούλιο του 1973 προσήφθησαν ενώπιον δικαστηρίου διάφορες κατηγορίες εναντίον των υπευθύνων της εφημερίδας, που σχετίζονταν κυρίως με την προσβολή του αρχηγού του κράτους και την υπόθαλψη βίας και παρανομίας, με αποτέλεσμα το επαρχιακό δικαστήριο Λευκωσίας να καταδικάσει στις 6 Αυγούστου 1973 σε δυο μήνες φυλάκιση τον κατά νόμο υπεύθυνο της εφημερίδας και σε £300 πρόστιμο την ιδιοκτήτρια εταιρεία.

Η δίκη

Στις 22 Απριλίου 1974- τρεις μόλις μήνες πριν από την έκρηξη του πραξικοπήματος- άρχισε στη Λευκωσία η δίκη της εφημερίδας "Εθνική" της εφημερίδας που υποστήριζε φανατικά την ΕΟΚΑ Β και γενικά την αντιμακαριακή παράταξη.

Η εφημερίδα "Εθνική", η οποία στις 26 Απριλίου 1974 κυκλοφόρησε με τον πυχιαίο τίτλο " Ζήτω η ΕΟΚΑ Β", στηριζόμενη σε δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας "Φιγκαρώ", είχε δημοσιεύσει την πληροφορία ότι ο Πρόεδρος Μακάριος είχε αγοράσει κτήμα στις Σεϋχέλλες (όπου είχε εξορισθεί το 1956 από τους Αγγλους), ότι έκαμε σχέδια για ανέγερση έπαυλης και ότι ετοιμαζόταν για να μετακομίσει εκεί.

Το δημοσίευμα για την εξασφάλιση τουλάχιστον του κτήματος ήταν αληθινό, αλλά κρίθηκε δυσφημητικό για τον Πρόεδρο Μακάριο, γιατί, όπως αναφέρθηκε στο δικαστήριο η αλήθεια σε θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος ή η κριτική σε ορθά γεγονότα δεν αποτελούσε υπεράσπιση σε κατηγορία σε θέματα εξύβρισης του Αρχηγού της Πολιτείας, με βάση το άρθρο 46Α του Ποινικού Κώδικα για προστασία του Αρχηγού του κράτους.

Στην περίπτωση αυτή ο διευθυντής της εφημερίδας Χαράλαμπος Χαραλάμπους φυλακίστηκε τελικά για δυσφήμηση του Προέδρου Μακαρίου παρά το γεγονός ότι ήταν αλήθεια ότι ο Πρόεδρος Μακάριος είχε αγοράσει κτήμα στις Σεϋχέλλες, το οποίο δωρήθηκε μάλιστα μετά τον θάνατο του από την αδελφή του Μαρία Χατζηκλεάνθους που πήγε για τον σκοπό αυτό στις Σεϋχέλλες και υπέγραψε για τη μεταβίβαση του στην Κυβέρνηση των Σεϋχελλών.

Αλλες ποινές 

Χρηματικές ποινές εναντίον της εφημερίδας επιβλήθηκαν από το δικαστήριο και τον Σεπτέμβριο του 1973. Στις 20 Οκτωβρίου 1973 ένοπλοι προσωπιδοφόροι επέδραμαν στα τυπογραφεία «Κόσμος» στη Λευκωσία όπου εκτυπωνόταν η «Εθνική» και παρεμπόδισαν την κυκλοφορία της. Στις 26 Απριλίου 1974, η εφημερίδα υποστήριξε ανοικτά την παράνομη δραστηριότητα της «ΕΟΚΑ Β΄» με το κύριο άρθρο «ΖΗΤΩ Η ΕΟΚΑ Β΄». Τον Σεπτέμβριο του 1974 ανέλαβε ως διευθυντής και κατά νόμο υπεύθυνος της εφημερίδας ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ Β  Ελευθέριος Παπαδόπουλος.

Η «Εθνική» ανέστειλε οριστικά  την έκδοσή της στις 23 Φεβρουαρίου 1975.