Ερρίκος Δ΄ Henri

Image

Βασιλιάς της Γαλλίας (1589 -1610) ο οποίος σχετίσθηκε προς την Κύπρο. Στα πλαίσια των ευρωπαϊκών χειρισμών των μεσανατολικών προβλημάτων στις αρχές του 17ου αι., ενώ ο μέγας δούκας της Τοσκάνης Φερδινάνδος Α' (πέθανε το 1609) ανέλαβε ανεπιτυχή προσπάθεια καταλήψεως της Κύπρου, ο Ερρίκος Δ' αναζωογόνησε παλαιό σχέδιο της Σαβοΐας για μετατροπή του νησιού σε φέουδο, τη φορά αυτή προς εκχώρηση στη Βενετία, η οποία θα κατέβαλλε φόρο γι’ αυτό προς τον σουλτάνο. Σ’ αντάλλαγμα ο Ερρίκος ζητούσε από τη Βενετία να επέμβει στη Φλάνδρα για να πλήξει την εκεί ισπανική παρουσία. Επειδή η Βενετία δεν διετίθετο για τόσο μακρινή επιχείρηση, ο Ερρίκος έστρεψε την προσοχή της στην Κύπρο, όπου ο Φίλιππος Γ΄ της Ισπανίας ετοίμαζε εκστρατεία για να την καταλάβει  με αιφνιδιαστική   επίθεση στην Αμμόχωστο από τον Πέτρο Αβεντάνιο* κατά το 1609 (οι αρχές ωστόσο των συνεννοήσεων ανάγονται ήδη στα 1606). Οι Βενετοί πληροφορήθηκαν γι’ αυτήν από άνθρωπό τους στην Αυλή του Ερρίκου, που είχε υπόψη του γράμματα πρακτόρων του Ερρίκου από την Αυλή του Φιλίππου Γ΄. Οι Ισπανοί με τη σειρά τους χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες του Γάλλου ιππότη Charles de Belmonte ή Carlos de Velamon, που ο αντιβασιλιάς της Νεαπόλεως εξ ονόματος του Φιλίππου Γ' είχε στείλει στην Κύπρο για έρευνα των δυνατοτήτων καταλήψεώς της, και τον ανέμενε στη Νεάπολη μετά τις 24.12.1608. Ο πράκτορας των Βενετών στην Αυλή του Ερρίκου Δ' πληροφορούσε ότι ο κύριός του από φιλία προς τη Βενετία ήταν πρόθυμος να διαπραγματευθεί με την Υψηλή Πύλη για ν’ αποδοθεί η Κύπρος σ’ αυτήν ως φέουδο αντί καταβολής φόρου. Η βενετική Σύγκλητος συμφώνησε με την πρόταση του Ερρίκου και έδωσε σχετικές οδηγίες γι’ αυτό στον πρέσβη της στη Γαλλία, ζητώντας του να τονίσει την άθλια κατάσταση στην οποία η Κύπρος είχε φθάσει υπό την τουρκική κακοδιοίκηση. Στόχος της παρατηρήσεως αυτής ήταν να ελαττωθεί το ύψος του φόρου που η Βενετία θα πλήρωνε στην Τουρκία αν ανακτούσε την Κύπρο με γαλλική μεσολάβηση - προφανώς διότι τα έσοδά της από το νησί θα ήταν ελάχιστα εξαιτίας της άθλιας οικονομικής κατάστασής του.

 

Στις 22.9.1608, μετά κάποια περίοδο σιγής, ο Ερρίκος ανανέωσε στον Βενετό πρέσβη (Φοσκαρίνι) την προσφορά του για μεσολάβηση στο σουλτάνο και ζήτησε να μάθει την πρώτη δόση και τον τελικό ετήσιο φόρο που η χώρα του διετίθετο να καταβάλλει στους Τούρκους. Στις 11.10.1608 η Σύγκλητος πληροφορούσε τον Ερρίκο Δ΄ ότι μπορούσε αυτός να πράξει όπως νόμιζε, και ειδοποίησε σχετικά τον βαΐλο της στην Κωνσταντινούπολη. Στις 11.12.1608 ο Φοσκαρίνι πληροφορείται από τον Ερρίκο ότι έγραψε ήδη στην Πύλη για το θέμα, και θα του κοινοποιούσε το αποτέλεσμα εν καιρώ. Ποιο ήταν το τελικό αποτέλεσμα αγνοούμε ∙ τουλάχιστον η ως τώρα έρευνα στα γαλλικά, βενετικά, ισπανικά και τουρκικά αρχεία δεν το έχει διαπιστώσει. Πιθανώς οι Τούρκοι απέρριψαν τη γαλλική πρόταση ως απαράδεκτη, παρά τις καλές τους σχέσεις με τον Ερρίκο Δ΄ και τη δυνατότητα ενισχύσεώς τους στον αγώνα τους εναντίον των Ισπανών από την εκχώρηση της Κύπρου στους Βενετούς και τη μεταφορά του γαλλοβενετικού πολεμικού δυναμικού και του αντι-ισπανικού τους αγώνα από τη Φλάνδρα στην ανατολική Μεσόγειο. Προφανώς τέτοια εξέλιξη θεωρήθηκε από τους Τούρκους μακροπροθέσμως πολύ επικίνδυνη για τα ευρύτερά τους συμφέροντα.