Κεφαλόβρυσο Κρήτου Τέρρα

Image

Στην είσοδο του χωριού Κρήτου Τέρρα συναντάμε το ονομαστό Κεφαλόβρυσο, κτίσμα του 1908. Το συγκεκριμένο κεφαλόβρυσο αποτελεί το τέταρτο μεγαλύτερο της Κύπρου και το τρίτο σε όγκο νερού. Τα τρία άλλα κεφαλόβρυσα συναντώνται στα κατεχόμενα σήμερα χωριά της Κυθρέας, της Λαπήθου και του Καραβά. βρίσκεται σε υψόμετρο 450 μέτρων και περίοδο 1966-1973 η μέση ημερήσια παροχή του ήταν περίπου 1.120 κυβικά μέτρα.

 

Το Κεφαλόβρυσο της Κρήτου Τέρρας αποτελείται από έξι λαξευμένες βρύσες που ακόμα εξακολουθούν να ρέουν. Από εδώ διοχετευόταν το χωριό με νερό και αρδεύονταν τα τότε μεγάλα περβόλια του χωριού. Με αφετηρία το Κεφαλόβρυσο είχαν κατασκευαστεί υπόγεια διαδοχικά πηγάδια, τα οποία κατέληγαν στο πλυσταριό, στη συνέχεια στο νερόμυλο και τέλος στις αρδεύσεις παρέχοντας τους συνεχή ροή νερού. Σύμφωνα με τους μελετητές η στάθμη του νερού του Κεφαλόβρυσου κατήλθε χαμηλότερη, εξαιτίας των αλλεπάλληλων σεισμών που είχαν σημειωθεί στην περιοχή κατά τη δεκαετία του ’50. Μια άλλη αντικρουόμενη άποψη αναφέρει πως η ροή του νερού στέρεψε την περίοδο διάνοιξης ενός νέου δρόμου και κατασκευής ενός γεφυριού στην περιοχή.

 

Η συνεχής αυτή ροή νερού ευνόησε και την ύπαρξη μεγάλου αριθμού νερόμυλων στην περιοχή. Μάλιστα η Κρήτου Τέρρα ήταν το δεύτερο χωριό, μετά την Κυθρέα, σε αριθμό νερόμυλων. Οι νερόμυλοι με κινητήρια δύναμη το νερό και τη βοήθεια της μυλόπετρας χρησίμευαν στο να αλέθουν το σιτάρι και το κριθάρι, τόσο οι κάτοικοι του χωριού όσο και των γύρω περιοχών. Οι νερόμυλοι στην Κύπρο χρησιμοποιήθηκαν για πολλά χρόνια μέχρι και τη δεκαετία του ’50. Σήμερα κατάλοιπα των νερόμυλων της περιοχής σώζονται βόρεια του Κεφαλόβρυσου και βόρεια των ποταμών Κρεμιώτη και Μυλάρι.