Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Βυζαντινός χρονογράφος. Έζησε τον 8ο -9ο αιώνα μ.Χ. και πέθανε το 817. Υπήρξε ηγούμενος της Μεγάλης Μονής του Αγρού στην Προποντίδα και ομολογητής. Η χρονογραφία του καλύπτει την περίοδο από τα χρόνια του Διοκλητιανού ως την αρχή της βασιλείας του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Β' (813 μ.Χ). Το κείμενό της έχει εκδοθεί στον 108ο τόμο της Ελληνικής Πατρολογίας του Migne.

Στη χρονογραφία του ο Θεοφάνης περιέλαβε και πληροφορίες για εκκλησιαστικά και άλλα γεγονότα της Κύπρου που ανήκουν στον 4ον αιώνα μ.Χ. Τα γεγονότα αυτά είναι η συμμετοχή του Κυπρίου αγίου Σπυρίδωνος, επισκόπου Τρεμιθούντος, στην πρώτη Οικουμενική Σύνοδο του 325 μ.Χ. και η επίσκεψη του επισκόπου Κωνσταντίας (Σαλαμίνος) Επιφανίου στην Κωνσταντινούπολη, κατά την πατριαρχία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Ο Θεοφάνης παρουσιάζει αγαθές τις σχέσεις Ιωάννου και Επιφανίου, οι οποίες από άλλες πηγές εμφανίζονται τεταμένες εξαιτίας ορισμένων ενεργειών του Επιφανίου στην Κωνσταντινούπολη. Παραδίδει ακόμη το περιστατικό ανάμεσα στους δυο ιεράρχες κατά την αναχώρηση του Επιφανίου από την Κωνσταντινούπολη. Ο Κύπριος επίσκοπος, προτού ανεβεί στο πλοίο, είπε στον Χρυσόστομο ότι θα πεθάνει στην εξορία, ενώ ο Χρυσόστομος είπε στον Επιφάνιο ότι αυτός θα πεθάνει στο πλοίο που τον μετέφερε, προβλέψεις που πραγματοποιήθηκαν και οι δυο.

Ο Θεοφάνης αναφέρει ακόμη ότι κατά τον μεγάλο λιμό, που έπληξε τις χώρες της Ανατολής το 317 ή 332 μ.Χ., συγκεντρώθηκε πολύς κόσμος στην Αντιόχεια και στην Κύπρο. Όλοι αυτοί συγκρούονταν μεταξύ τους, έκαμναν εφόδους στις αποθήκες του σιταριού, άρπαζαν τα πάντα και η έλλειψη τροφίμων ανέβασε τον μόδιο του σιταριού στα τετρακόσια ασημένια νομίσματα. Σε άλλο σημείο της χρονογραφίας του, ο Θεοφάνης δίνει πληροφορίες για τους σεισμούς του 332 και 342 μ.Χ. που προκάλεσαν πολλές υλικές καταστροφές και θανάτους, ιδίως στη Σαλαμίνα της Κύπρου.

Άλλη πληροφορία που παραδίδει ο Θεοφάνης, είναι η περί την Κύπρο δραστηριότητα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Β', ο οποίος αιχμαλώτισε στα 691 μ.Χ. τους Άραβες που ζούσαν στο νησί και συγχρόνως προσπάθησε να μεταφέρει τους Κυπρίους στις παραθαλάσσιες επαρχίες του Ελλήσποντου. Κατά τον Θεοφάνη, πολλοί Κύπριοι πνίγηκαν στο ταξίδι ή και πέθαναν από αρρώστιες.

Ο Θεοφάνης δίνει επίσης διάφορες πληροφορίες για τις αραβικές επιδρομές κατά της Κύπρου.