Καθαρή Δευτέρα

Image

Στην Κύπρο λέγεται Δευτέρα της Καθαράς. Λέγεται έτσι διότι οι νοικοκυρές καθαρίζουν τα μαγειρικά τους σκεύη από τα λίπη, εν όψει των νηστειών. Όλοι οικογενειακώς εκδράμουν στην εξοχή με τα καλάθια που περιέχουν νηστίσιμα φαγητά (ελιές, πατάτες βραστές, χορταρικά, ταραμά, κρασί κ.ά.). Σ' ένα γειτονικό λόφο ή λιβάδι ξαπλώνουν όλοι κατά γης σε ομάδες και τρώγουν τα νηστίσιμα φαγητά τους. Οι μεταμφιέσεις συνεχίζονται από τα βράδια των Αποκριών και η μέρα αυτή σαν να είναι συνέχεια εκείνων των ημερών.

 

Στον Καραβά κατά τα παλαιότερα χρόνια έζευαν δυο νέους σ' ένα ζυγό και έσυραν το άροτρο. Τρίτος νέος, που παρίστανε το ζευγαλάτη, τους κατηύθυνε μέσα στο χωριό. Αυτή η αναπαράσταση είναι πράξη των πρωτογόνων γεωργών που ζητούσαν με την ομοιοπαθητική μαγεία να επενεργήσουν πάνω στη βλάστηση των χωραφιών τους, να ενισχύσουν τη δύναμη της γονιμότητας της γης, προτού η δύναμη αυτή γίνει ένας Διόνυσος ή μια Δήμητρα ή άλλος θεός.

 

Σε άλλα χωριά (Άγιος Επιφάνιος Λεμεσού κ.α.) έκαμναν μια αναπαράσταση νεκρού. Κάποιος υποδυόταν τον νεκρό και ακολουθούσε ο ιερέας με το θυμιατό του (ήταν ένα κολοκύθι ή ένας μαστραππάς πάνω στον οποίο έδεναν σπόγγους από τους οποίους κρέμονταν σαλιγκάρια για να προκαλούν κρότους. Ο νεκρός φερόταν κατόπιν πάνω σ' ένα σακκί, όπως γινόταν παλαιότερα σε κηδείες) και ακολουθούσε θλιμμένη και κλαίουσα (συνήθως οι γυναίκες) η πομπή. Αργότερα ο νεκρός ανίστατο και η πομπή γινόταν εύθυμη. Ο συμβολισμός της πιο πάνω παραστάσεως της νεκραναστάσεως είναι εμφανής. Συμβολίζει την φύση που πεθαίνει με τον χειμώνα και που ανίσταται με τον ερχομό της άνοιξης.

 

Στην Κάτω Ζώδια καβαλίκευε κάποιος μεταμφιεσμένος πάνω σε μια καμήλα και πίσω η γυναίκα του παρίστανε την έγκυο, που ήθελε να την πάρει στη μαμή να τη γεννήσει. Η έγκυος γυναίκα παριστάνει την οργωμένη γη που επιθυμεί να πετάξει τους βλαστούς του σπόρου που κρατεί στα σπλάγχνα της, με τον ερχομό της άνοιξης.

 

Σε άλλα χωριά μια ομάδα μασκαρεμένων καβαλίκευε ανάποδα πάνω σ' ένα γάιδαρο και περιερχόταν το χωριό. Σπάνια καβαλίκευε και κανονικά πάνω στο γαϊδούρι. Η καμήλα και το γαϊδούρι είναι ζώα γονιμικά.

 

Αυτές οι λαϊκές παραστάσεις γίνονταν κατά το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας.

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια