Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λάθυρος. Επιστημονική ονομασία: Lathyrus. Οικογένεια: Ελλοβοκάρπων. Γένος φυτών που περιλαμβάνει περί τα 150 είδη που απαντώνται σε πολλά μέρη του κόσμου. Είναι φυτά ποώδη, ετήσια ή και πολυετή, αρκετά αναρριχώμενα. Όλα τα μέρη τους, ιδίως δε τα σπέρματά τους, είναι τοξικά (περιέχουν την λαθυρίνη). Ωστόσο μερικά είδη είναι κτηνοτροφικά, ενώ άλλων τα σπέρματα είναι φαγώσιμα όσπρια. Έτσι, με την ονομασία λουβάνα στην Κύπρο απαντάται και τοπικό φαγητό.

Διάφορα είδη λαθύρου απαντώνται στην Κύπρο. Τα κυριότερα είναι:

α) Λάθυρος ο ετήσιος (L. annus): Φυτό ετήσιο, νομευτικό, αυτοφυές, γνωστό με την ονομασία αρκοκουτσ΄ιά.

β) Λάθυρος ο βλεφαριδόκαρπος (L. blepharidocarpus): Κοινώς αγριολαθούρι. Είδος κτηνοτροφικό, γνωστό με την ονομασία αρκολουβάνα. 

γ) Λάθυρος ο ήμερος (L. sativus): Κοινώς λαθούρι. Φυτό ετήσιο, κτηνοτροφικό, που καλλιεργείται και ως όσπριο, γνωστό με την ονομασία φαβέττα ή και χαβέττα, η γνωστή φάβα.

Επίσης τα είδη:

δ) Lathyrus ochrus, καλλιεργούμενο ως όσπριο.

ε) L. aphaca.

στ) L. cicera.

ζ) L. amoenus.

η) L. sphaericus.

θ) L. sacatilis.

Τα μικρού μεγέθους σπέρματα της καλλιεργούμενης λουβάνας μαγειρεύονται στην Κύπρο βασικά με δυο τρόπους: λουβάνα σούπα και λουβάνα πιλάφι. Και στις δυο περιπτώσεις χρησιμοποιούνται ξεραμένοι σπόροι που έχουν αλεστεί με σ΄ερομύλιν κι έχουν ξεφλουδιστεί, μαγειρεύονται δε αναμεμειγμένοι με ρύζι.

Επίσης οι τρυφεροί βλαστοί (μούττες) των καλλιεργούμενων ειδών χρησιμοποιούνται προς βρώσιν και ως σαλατικό. Η καλλιέργεια, ωστόσο, της λουβάνας στην Κύπρο δεν είναι εκτεταμένη.