Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Λάρνακας, περί τα 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Λάρνακας.

 

Το Μαρώνι είναι κτισμένο μεταξύ μιας παράκτιας πεδιάδας στα νότια και των κιμωλιούχων λόφων στα βόρεια, σε μέσο υψόμετρο 70 μέτρων. Το τοπίο του χωριού έχει μια γενική κλίση προς τη θάλασσα που περιβρέχει το νότιο τμήμα του. Πολύ κοντά στα βόρειά του σύνορα το υψόμετρο φθάνει τα 200 μέτρα. Εξάλλου στα δυτικά του οικισμού ρέει ο ομώνυμος ποταμός που χύνεται νοτιότερα στη θάλασσα.

 

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κιμωλιών, μαργών και ψαμμιτών), οι γύψοι του σχηματισμού Καλαβασού, και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν εδάφη τέρρα ρόζα, ξερορεντζίνες και ασβεστούχα εδάφη.

 

Το Μαρώνι δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 380 χιλιοστόμετρα. Στο καμπίσιο τμήμα του χωριού καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή (κυρίως λεμόνια, γκρέιπφρουτ και πορτοκάλια), τα σιτηρά (κυρίως κριθάρι), τα νομευτικά φυτά (βίκος και φαρράς), οι ελιές, οι χαρουπιές και διάφορα είδη λαχανικών (τομάτες, αγγουράκια, καρπούζια, πεπόνια, φασολάκια, αγκινάρες και κολοκυθάκια). Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν επίσης αρκετά ψηλά θερμοκήπια για την καλλιέργεια πρώιμων λαχανικών. Το υπόλοιπο μέρος του χωριού, ιδιαίτερα στα βόρεια του οικισμού, δεν είναι παραγωγικό. Πάνω στους κιμωλιούχους λόφους φυτρώνει μια πλούσια φυσική θαμνώδης βλάστηση, κυρίως σχινιές, μαζ΄ιές, θυμαριές, ασπάλαθοι και αναθρήκες.

 

Από κτηνοτροφικής απόψεως, το 1985 εκτρέφονταν στο χωριό 984 πρόβατα, 88 κατσίκες, 173 αγελάδες και 6.287 πουλερικά.

 

Το Μαρώνι περιλαμβάνεται στο υδατικό έργο Βασιλικού - Πεντάσχοινου και έχει ωφεληθεί από αυτό με την άρδευση σημαντικής έκτασης γης. Εξάλλου σε περιοχές που καλύπτονται από το υδατικό αυτό έργο εφαρμόστηκαν τα ακόλουθα τρία σχέδια αναδασμού:

 

α. Σχέδιο Μαρωνιού/1 (122 εκτάρια)

β. Σχέδιο Μαρωνιού/2 (19 εκτάρια)

γ. Σχέδιο Μαρωνιού - Ζυγίου - Ψεματισμένου (121 εκτάρια).

 

Στο σχέδιο αυτό περιλαμβάνεται έκταση των τριών αυτών χωριών.

 

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Μαρώνι συνδέεται στα νοτιοδυτικά με το χωριό Ζύγι (περί τα 3,5 χμ.) και στα βορειοδυτικά με το χωριό Ψεματισμένος (περί τα 2 χμ.) και μέσω του με τον νέο δρόμο Λευκωσίας - Λεμεσού.

 

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	303
1891	329
1901	395
1911	430
1921	453
1931	483
1946	576 (434 Ελληνοκύπριοι και 142 Τουρκοκύπριοι)
1960	526 (423 Ελληνοκύπριοι και 103 Τουρκοκύπριοι)
1973	322 (όλοι Ελληνοκύπριοι)
1976	348
1982	336
1992	424
2001	521
2011	710
2021	742

 

Το Μαρώνι γνώρισε συνεχή πληθυσμιακή αύξηση από το 1881 μέχρι το 1946. Μετά το 1964, εξαιτίας των διακοινοτικών ταραχών που ακολούθησαν την τουρκοκυπριακή ανταρσία, οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι του Μαρωνιού εγκατέλειψαν το χωριό τους και μετακινήθηκαν σε γειτονικά επίσης μεικτά χωριά.

 

Το χωριό διατηρεί σε αρκετά μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του με τους στενούς δρόμους, τα σπίτια κτισμένα με πελεκητή ασβεστόπετρα, τα γραφικά ανώγια, τις καμάρες και τα ξωπόρτια με τα πετρόκτιστα σκαλιστά αψιδωτά πλαίσια. Πρόσφατα μερικά ερειπωμένα σπίτια του χωριού αγοράστηκαν από αλλοδαπούς και ανακαινίστηκαν, ενώ κτίστηκαν και καινούργια.

 

Ιστορικά στοιχεία

Το Μαρώνι υφίστατο από τα Μεσαιωνικά χρόνια. Σε παλαιούς χάρτες βρίσκεται σημειωμένο ως Marova. Κατά τον ντε Μας Λατρί, το χωριό ήταν φέουδο που ανήκε στα βασιλικά κτήματα κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Ωστόσο λανθασμένα το τοποθετεί στην περιοχή της Κυθρέας.

 

Ο ιστορικός του 16ου αιώνα Φλώριος Βουστρώνιος μνημονεύει το Μαρώνι ως φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Αναφερόμενος στην αναδιανομή των φέουδων στην οποία προέβη ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, γράφει ότι το Μαρώνι είχε τότε δοθεί στον Ιάκωβο Ζαπλάνα, που πήρε και άλλα 4 χωριά.

 

Για την ονομασία του χωριού προτάθηκαν διάφορες ερμηνείες: ότι προέρχεται από ένα μυθικό πρόσωπο που αναφέρεται στην Ὀδύσσεια ότι ζούσε στην Θράκη, τον Μάρωνα που φιλοξένησε τον Οδυσσέα, ότι διασώζει την ονομασία Μαρώνεια, ονομασία αρχαίας πόλεως της Θράκης, και επίσης ότι πιθανόν να κατοικούσαν στην περιοχή Μαρωνίτες. Πιστεύουμε πως οι εισηγήσεις αυτές δεν ευσταθούν, κι ότι το χωριό πήρε το όνομα του αγίου και μάρτυρα Μάρωνα, τη μνήμη του οποίου γιορτάζει η Εκκλησία στις 18 Ιουλίου κι ο οποίος έδωσε το όνομά του και στο χωριό Μάρωνας της επαρχίας Πάφου. Δεν υφίσταται, συνεπώς, σχέση προς τους Μαρωνίτες του Λιβάνου˙ αν και από πολύ νωρίς κατοίκησαν και στην Κύπρο Μαρωνίτες, ωστόσο δεν υπάρχει μαρτυρία για ύπαρξή τους στην περιοχή του χωριού Μαρώνι.

 

Βλέπε λήμμα: Μαρώνι αρχαιολογικός χώρος 

 

Η περιοχή του χωριού είναι πλούσια σε αρχαιότητες και αποδεδειγμένα ήταν κατοικημένη από τα Προϊστορικά χρόνια, μάλιστα δε αρκετά πυκνοκατοικημένη, πράγμα που οφειλόταν στην εύφορη γη της κοιλάδας του ποταμού Μαρωνιού. Παλαιότεροι μελετητές, παρασυρόμενοι από την ομοιότητα των ονομασιών και από την ύπαρξη αρχαιοτήτων, θεώρησαν ότι στην περιοχή των χωριών Μαρίν και Μαρώνιν βρισκόταν η αρχαία πόλη Μάριον, πράγμα που δεν είναι σωστό. Μάλιστα ο Αθ. Σακελλάριος γράφει το χωριό ως Μαρόνιν.

 

Βλέπε λήμμα: Μαρίν

 

Εκκλησίες στην περιοχή του χωριού είναι αφιερωμένες στον άγιο Γεώργιο, στον άγιο Αντώνιο και στον άγιο Αθανάσιο. Ο R. Gunnis (1935), αναφέρει το εκκλησάκι του κοιμητηρίου, αφιερωμένο στον άγιο Γεώργιο, που το βρήκε να είναι παλαιό αλλά ανακαινισμένο, με εικόνες που έγιναν από τον ίδιο ζωγράφο, που δεν είναι καλές αλλά που έχουν κάποια ιδιοτυπία, όπως γράφει.

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια