Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Φιλολογικό ψευδώνυμο του ποιητή Σωτήρη Κωνσταντίνου. Γεννήθηκε το 1906 στο χωριό Σανίδα της επαρχίας Λεμεσού και πέθανε στις 16 Μαρτίου του 1997.

 

Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του χωριού του, χωρίς να το τελειώσει, γιατί αναγκάστηκε από μικρός να ριχτεί στη βιοπάλη. Σε ηλικία 19 χρόνων έφυγε στην Αίγυπτο, κι αργότερα στην Ελλάδα, αναζητώντας καλύτερη τύχη. Στην Αίγυπτο γνωρίστηκε με τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον Γλαύκο Αλιθέρση, τον Στέφανο Πάργα και άλλους πνευματικούς δημιουργούς από τους οποίους και βοηθήθηκε. Στον Ταχυδρόμο της Αλεξάνδρειας δημοσίευσε νεανικά ποιήματά του. Παρ’ όλον ότι δεν μπόρεσε, για οικονομικούς λόγους, να ολοκληρώσει τις σπουδές του, κατόρθωσε με σκληρή προσωπική μελέτη και αναζητήσεις, να μορφωθεί, ακόμη και μέχρι του σημείου να μελετά ξένους μεγάλους ποιητές (Μπωντλαίρ, Βαλμόντ, Μισσέ κ.α.), και να μεταφράζει ποιήματά τους στην ελληνική.

 

Ύστερα από 6χρονη απουσία επέστρεψε στην Κύπρο. Έγινε ενεργό μέλος της Αριστεράς και του ΑΚΕΛ.

 

Τελικά εγκαταστάθηκε στην Αμμόχωστο, όπου έζησε μέχρι το 1974. Μετά την τουρκική εισβολή, που του στοίχισε την απώλεια του γιου του Φοίβου, προσφυγοποιήθηκε κι εγκαταστάθηκε στο χωριό Καντού της επαρχίας Λεμεσού.

 

Η ποίηση του Παύλου Μεράνου είναι εμπνευσμένη βασικά από τις σκληρές εμπειρίες της ζωής, τους αγώνες και τις αγωνίες των απλών και δυστυχούντων ανθρώπων και τα ιδανικά της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της ειρήνης και του σοσιαλισμού. Εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές:

 

Φλόγα

Ο Παύλος Μεράνος δημοσίευσε κάποια ποίηματα του στο περιοδικό Φλόγα που εξέδιδε ο Τεύκρος Ανθίας το 1944 -1945. Η ύλη του περιοδικού (όπως και του περιοδικού Σπίθα που είναι παρμένος από το  προπαγανδιστικό λενινιστικό «Ισκρα», με τον υπότιτλο «Από την σπίθα ν' ανάψει η φλόγα») είναι καθαρά μαρξιστικού - λενινιστικού περιεχομένου.

 

Η υπογραφή «Παύλος Μεράνος», μπαίνει σε τρία ποιήματα.  Τα δύο πρώτα υμνούν τα έργα και τις μέρες της Σοβιετικής Ενωσης και τον ηγέτη της Ιωσήφ Στάλιν. Το τρίτο διαβάζεται ως ραψωδία για τους αιματοβαμμένους αγώνες του κυπριακού λαού - ενώ ο αντιφασιστικός πόλεμος κοχλάζει - μέσα από το ισχυρό εργατικό κίνημα που ηγείται του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος εναντίον των Βρετανών ιμπεριαλιστών - αποικιοκρατών.

 

Ο ποιητής υπογράφει τα σοσιαλιστικού ρεαλισμού στιχουργήματα: «Υμνος στη Ρωσία», «Στον ήλιο του Στάλιν», «Οι αντάρτες μας» - το τελευταίο με την αφιέρωση: «Χαρισμένο στο φίλο και συναγωνιστή Κώστα Παρτασίδη».

 

Αξίζει να παραθέσουμε τα σχόλια του περιοδικού για τα ποιήματα του Παύλου Μεράνου, το οποίο τυπώνεται στη Λευκωσία και διακινείται από το Λονδίνο, όπου ο Τεύκρος Ανθίας αγωνίζεται ενάντια στον φασισμό και την αποικιοκρατία.

 

Σχόλια

Το πρώτο: «Από την ανέκδοτη συλλογή "ΝΕΟΙ ΒΩΜΟΙ", την αφιερωμένη στον Τιτάνιο Ρωσσικόν Αγώνα». Το δεύτερο: «[...] Η νέα του συλλογή [...] είναι πιο προχωρημένη και στη φόρμα και στα θέματά της, που είναι βγαλμένα από τη σύγχρονη ηρωική εποποιία του αγώνα για την παγκόσμια Λευτεριά».

 

Η ποιητική συλλογή «Νέοι Βωμοί» κυκλοφορεί, την ίδια χρονιά, με τόπο έκδοσης τη Λευκωσία. Στο εξώφυλλο, με κεφαλαία όρθια γράμματα, τυπώνεται: «ΑΦΙΕΡΩΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΤΙΤΑΝΑ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ, ΤΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ ΤΗΣ ΙΔΑΝΙΚΗΣ ΖΩΗΣ, ΤΟΝ ΑΞΙΟ ΤΗΣ ΑΓΝΟΤΕΡΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ - ΤΟ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟ ΛΑΟ».

 

Σύμπασα η ποίηση του Παύλου Μεράνου έχει τις αφορμές της στις σκληρές εμπειρίες της ζωής, οι οποίες δεν αποκτούν εγωιστικά χαρακτηριστικά και δεν αναλώνονται σε υπαρξιακό λυρισμό, αλλά αναζητούν ερείσματα στον συλλογικό αγώνα των λαϊκών και δυστυχισμένων ανθρώπων, που αποζητούν, μέσα από τη διεκδίκηση, να κάνουν πράξεις ζωής: τη δικαιοσύνη, την ελευθερία, την ειρήνη και τον σοσιαλισμό. Τυπώνει άλλες δύο ποιητικές συλλογές: «Αγωνίες» (Λάρνακα, 1938) και «Επιστρεφόμενα Βέλη» (Αμμόχωστος, 1969).

 

Αναδημοσιεύουμε ολόκληρο το αφηγηματικό ποίημα «Στον ήλιο του Στάλιν», που φιλοξενείται στο περιοδικό «Φλόγα»:

 

ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝ

Σύντροφε Στάλιν! Του προσώπου σου

η έκφραση στην εικόνα καθρεφτίζει

κάτι δικό μας, κάτι απ' την ψυχή μας:

το αίσθημα του ανθρώπου για τον άνθρωπο,

την ευλογία των πανανθρώπινων,

των ιερών, των ίσων δικαιωμάτων.

*

Το βλέμμα αυτό με τις ολόθερμες,

τις ασυγνέφιαστες αχτίδες,

πόσα μάς φέρνει, πόσα μάς θυμίζει

από τους κόσμους των ονείρων μας

που μάς νανούριζαν παιδάκια!

*

Τα πράγματα που κλειούνε την εικόνα σου,

τα πράγματα που εκφράζουν τ' όνομά σου:

βιβλία, κορνίζες, μάρμαρα και λάβαρα,

που διαλαλούν τη φωτεινή τροχιά σου,

αγάλλονται, σαλεύουν και σκιρτούνε

όλα ζωντανεμένα απ' τη θωριά σου.

*

Εμείς, έτσι θωρούμε και χαιρόμαστε

την επιβλητικήν, ιερή μορφή σου,

που έγινε Θρύλος, Δόξα κ' Αιωνιότητα,

γιόμισε τους αιθέρες, την Απόσταση,

κ' έγινε απέραντη του Κόσμου.

 

 

Στου στήθους σου το τείχος το ατσαλένιο,

στου ρεαλισμού σου το σοφό, το αλάθευτο

κριτήριο, και στη λάμψη του μυαλού σου

φωτίστηκε ο καλόβουλος, μα οι Χίτλερ

οι αδηφάγοι έσπασαν τη μασέλα τους,

και τις πληγές τους γλείφοντας μουγκρίζουν

τις σάρκες τους ξεσχίζοντας με λύσσα,

βρίζουν θεούς και ανθρώπους και δαιμόνους.

*

Απ' των χεριών σου την Κυκλώπεια δύναμη

όταν θα φτάσει η Νίκη μας να στέψει

τον επικό, υπεράνθρωπό σου αγώνα,

και θα ξεχύνεται η πνοή του μόσκου

απ' το αμάραντο κρίνο της Ειρήνης,

και θα σέρνει τα πάντα στην ορμή της

του δίκιου η φλόγα - σκέψη ελεύθερη,

των μεγάλων Ηρώων η ιστορία

με ολόχρυσα τα γράμματα και ανάγλυφα

θα ΄ναι γιομάτη απ' τη γλυκιά μορφή σου.

*

Το βλέμμα σου το δρόμο μας φωτίζει

και προχωρούμε θριαμβευτές, Πατέρα!

Στάλιν! Το θείο, το λατρευτό σου χέρι

που λαχταρούν του Κόσμου τα ορφανά,

ποια ευτυχία στα χείλη μας θα φέρει

με την ψυχή στο στόμα να φιλήσουμε

και της ευγνωμοσύνης μας τα δάκρυα!

 

Ποιητικές συλλογές 

1. Ἀγωνίες (Λάρνακα, 1938).

2. Νέοι Βωμοί (Λευκωσία, 1945).

3. Ἐπιστρεφόμενα Βέλη (Αμμόχωστος, 1969).

 

 

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Ριζοσπάστης. Ο Πόλεμος εμπνέει τον  προλετάριο Κύπριο Ποιητή