Μενέδημος

Ελληνας εριστικός φιλόσοφος, καταγόμενος από την Ερέτρια, ιδρυτής της Ερετριακής Σχολής. Γεννήθηκε περί το 340 π.Χ. και πέθανε περί το 265 π.Χ. Δεν άφησε συγγράμματα και πιστεύεται ότι το βάρος της φιλοσοφίας του επικεντρωνόταν σε θέματα κανονιστικής ηθικής.

 

Ο Μενέδημος υπήρξε, μεταξύ άλλων, ανταγωνιστής και αντίπαλος του Κυπρίου φιλοσόφου Περσαίου του Κιτιέως. Όπως δε μαρτυρεί ο Διογένης Λαέρτιος στο έργο του Βίων καί γνωμῶν τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων (2.129-130), ο Μενέδημος, μαζί με τον φίλο του Ασκληπιάδην, είχε επισκεφθεί την Κύπρο ως φιλοξενούμενος του βασιλιά της Σαλαμίνος Νικοκρέοντος, περί τα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα.

 

Κατά τον Διογένη Λαέρτιον, ο Μενέδημος είχε κινδυνεύσει να χάσει την ίδιά του τη ζωή στη Σαλαμίνα της Κύπρου, λόγω της αθυροστομίας του που προσέβαλε τον βασιλιά Νικοκρέοντα. Πιο συγκεκριμένα, όταν ο Νικοκρέων έκανε την επιμήνιον εορτήν (=γιορτή της πρώτης ημέρας κάθε μήνα) και προσκάλεσε σ' αυτήν διάφορους φιλοσόφους, ο παρευρεθείς Μενέδημος παρατήρησε ότι: «εάν ήταν ωραίο πράγμα η συγκέντρωση των φιλοσόφων, τότε η γιορτή έπρεπε να γινόταν κάθε μέρα, διαφορετικά ήταν και τώρα περιττή». Ο βασιλιάς απάντησε ότι «αυτή την ημέρα είχε κενή για να ακούει τους φιλοσόφους». Ο Μενέδημος συνέχισε να επιμένει, λέγοντας ότι ο βασιλιάς «θα έπρεπε να άκουγε τους φιλοσόφους σε κάθε ευκαιρία», οπότε τελικά ο Νικοκρέων έγινε έξω φρενών, κι ο φιλόσοφος κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του, εάν δεν προλάβαινε να τον φυγαδεύσει από το συμπόσιο ένας αυλητής.

 

Το πιο πάνω επεισόδιο έρχεται να προστεθεί σε άλλες πληροφορίες, που παρουσιάζουν τον τελευταίο Σαλαμίνιο βασιλιά Νικοκρέοντα να προσκαλεί κοντά του συχνά Έλληνες φιλοσόφους. Φαίνεται όμως ότι ο Νικοκρέων, αν και αρεσκόταν, έστω και την πρώτη ημέρα κάθε μηνός, να έχει κοντά του φιλοσόφους, ωστόσο δεν ανεχόταν την κριτική ή τις παρατηρήσεις τους, με αποτέλεσμα οι φιλόσοφοι που απολάμβαναν της φιλοξενίας του να κινδυνεύουν κιόλας. Ένας άλλος μάλιστα φιλόσοφος, ο Ανάξαρχος, όταν σε ένα συμπόσιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (στο οποίο παρευρισκόταν και ο Νικοκρέων) είχε πει ότι «όλα ήσαν εξαίρετα, αλλά έπρεπε να σερβιριστεί και κανένα κεφάλι κάποιου σατράπη» (εννοώντας τον Νικοκρέοντα), δεν στάθηκε τόσο τυχερός όσο ο Μενέδημος. Όπως και πάλι αναφέρει ο Διογένης Λαέρτιος, όταν αργότερα ο Ανάξαρχος πέρασε από την Κύπρο, ο βασιλιάς Νικοκρέων διέταξε να συλληφθεί, να του κοπεί η γλώσσα και να κοπανιστεί με κοπάνους μέσα σε ένα μεγάλο δοχείο!