Ντιλκ Κάρολος Ουέντγουορθ Sir Charles Wentworth Dilke

Image

Άγγλος φιλελεύθερος πολιτικός. Γεννήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 1843 και πέθανε στις 26 Ιανουαρίου 1911. Διετέλεσε βουλευτής από το 1868 και μετά και υφυπουργός Εξωτερικών (1880-1882) στην κυβέρνηση που σχημάτισε ο Γλάδστων μετά την εκλογική νίκη του κόμματος των Φιλελευθέρων τον Απρίλιο του 1880.

 

Ο Ντιλκ υποστήριξε ένθερμα τα δίκαια του Ελληνισμού στην αγγλική Βουλή. Ιδιαίτερα υποστήριξε τα δίκαια του κυπριακού Ελληνισμού, τα οποία η στρατιωτική κυβέρνηση του πρώτου Άγγλου ύπατου αρμοστή Sir Garnet Wolseley παραβίαζε με τη δεσποτική της διακυβέρνηση και τον φιλοτουρκισμό της. Ο Ντιλκ την άνοιξη του 1879, έχοντας επικοινωνία με τον Κύπριο σπουδαστή στην Οξφόρδη Ονούφριο Ιασονίδη και άλλους Κυπρίους, όπως τον μαχητικό επίσκοπο Κιτίου Κυπριανό, παρουσίασε σε αλλεπάλληλες αγορεύσεις του στη Βουλή των Κοινοτήτων (κυρίως στις 24 Μαρτίου, 20 Ιουνίου, 29 Ιουλίου και 8 Αυγούστου 1879) τα παράπονα των Κυπρίων σχετικά με τη συνεχιζόμενη εφαρμογή του οθωμανικού νόμου στα δικαστήρια και σ’ όλα τα θέματα της διοίκησης, τις αγγαρείες, την επιβολή σωματικών ποινών, τη χρησιμοποίηση της τουρκικής γλώσσας στη διοίκηση αντί της ελληνικής, την τιμωρία ιερέων για ασήμαντα ζητήματα από διοικητές, τη σύγκρουση του διοικητή της Λεμεσού Warren με τον επίσκοπο Κιτίου Κυπριανό, και άλλα θέματα (βλ. τα πρακτικά τα Βουλής: Hansard’s Parliamentary Debates, 3rd series, vols, ccxliv, ccxlvii, ccxlviii, ccxlix, House of Commons).

 

Η παρουσίαση όλων αυτών των θεμάτων προκάλεσε την έντονη αντίδραση της συντηρητικής κυβέρνησης του Ντισραέλι και της διοίκησης του Wolseley, που προσπάθησαν να αποδείξουν τους ισχυρισμούς του Ντιλκ και των Κυπρίων σαν αστήρικτους ή υπερβολικούς. Η συζήτηση στην αγγλική Βουλή κατέστησε την αγγλική κυβέρνηση περισσότερο προσεκτική και ταυτόχρονα έδωσε την ευκαιρία στους Κυπρίους — οι οποίοι ποικιλότροπα εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους προς τον Ντιλκ — να αντιληφθούν ότι η φωνή τους μπορούσε να ακουστεί, έστω και έμμεσα, και να έχει απήχηση μέσα στην πρωτεύουσα της χώρας, η οποία από τον Ιούλιο του 1878 είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της Κύπρου. 

Παρόμοια στάση με εκείνη του Ντιλκ τήρησαν κατά την ίδια περίοδο ο Γλάδστων, ο Γκράνβιλ και άλλα μέλη του κόμματος των Φιλελευθέρων, γεγονός που συνετέλεσε ώστε οι Έλληνες της Κύπρου να χαιρετήσουν με ενθουσιασμό την εκλογική τους νίκη τον Απρίλιο του 1880 και να προσβλέπουν στην εισαγωγή σημαντικών μεταρρυθμίσεων και βελτιώσεων στη διοίκηση της Κύπρου. Εν μέσω αρκετών περιορισμών που προέκυπταν από τους όρους της Αγγλο-Τουρκικής Σύμβασης της 4 Ιουνίου 1878 και της άκαμπτης στάσης του αγγλικού θησαυροφυλακίου, η κυβέρνηση του Γλάδστωνος εισήγαγε ορισμένες φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις — στις οποίες συνέβαλε σε κάποιο βαθμό και ο Ντιλκ τόσο με τις αγορεύσεις του ως βουλευτής, όσο και ως υφυπουργός Εξωτερικών στη νέα κυβέρνηση — με τον υπουργό Αποικιών Κίμπερλυ στο Νομοθετικό Συμβούλιο, το δικαστικό σύστημα και άλλους τομείς.