Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ορνίθι- Ornithi. Χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, περί τα 38 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Αμμοχώστου. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου. Μέχρι το 1960 το χωριό περιλαμβανόταν στα διοικητικά όρια της επαρχίας Λευκωσίας, αργότερα όμως περιλήφθηκε στα διοικητικά όρια της επαρχίας Αμμοχώστου.

Το Ορνίθιν είναι κτισμένο στην πεδιάδα της Μεσαορίας, σε μέσο υψόμετρο 70 μέτρων. Από γεωλογικής απόψεως, είναι τοποθετημένο πάνω στις πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου πάνω στις οποίες αναπτύχθηκαν προσχωσιγενή εδάφη.

Το χωριό δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 300 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, κυρίως τα σιτηρά.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Ορνίθιν βρίσκεται δίπλα στον παλαιό δρόμο Λευκωσίας-Αμμοχώστου. Στα ανατολικά συνδέεται οδικά με το χωριό Αφάντεια (περί το 1,5 χμ.) στα διοικητικά όρια του οποίου περιλαμβάνεται, και μέσω του με την πόλη της Αμμοχώστου. Από την πόλη της Λευκωσίας, που βρίσκεται στα δυτικά του, απέχει περί τα 20 χιλιόμετρα.

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Στην απογραφή πληθυσμού του 1973 το χωριό εμφανίζεται εγκαταλειμμένο από τους κατοίκους του.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο από τα Μεσαιωνικά χρόνια, με την ίδια ονομασία. Το 1197 είχε παραχωρηθεί από τον βασιλιά Αμάλριχο στη λατινική αρχιεπισκοπή της Λευκωσίας, μαζί με το γειτονικό χωριό Αφάνεια. Και τα δυο αυτά χωριά φαίνεται ότι είχαν αποτελέσει μεγάλο φέουδο, το πρώτο που απέκτησε στην Κύπρο η Λατινική Εκκλησία αμέσως μετά την έναρξη της Φραγκοκρατίας.

Βλέπε λήμμα: Λατινική εκκλησία της Κύπρου

Συνεπώς το χωριό υφίστατο από πιο πριν, από τα Βυζαντινά χρόνια, και βέβαια οι κάτοικοί του ήσαν όλοι Έλληνες (αφού οι Τούρκοι εμφανίζονται στην Κύπρο με την τουρκική κατάκτηση του νησιού πολύ αργότερα, το 1570-71). Μετά την τουρκική κατάκτηση, το χωριό πιθανότατα κατασχέθηκε από τους Τούρκους, οπότε και σταδιακά άρχισε να τουρκοποιείται.

Υπάρχει σχετική παράδοση για την ονομασία του χωριού, που είναι αρχαία ελληνική (ὀρνίθιον, δηλαδή μικρή ὄρνις, κότα ή μικρό πουλί˙ κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια μετετράπη σε ὀρνίθιν, όπως ακριβώς και η ονομασία του χωριού). Σύμφωνα προς την παράδοση, ένας ευσεβής Χριστιανός μετέφερε την εικόνα του αγίου Αρτεμίου (προστάτη του γειτονικού χωριού Αφάνεια) και παρακαλούσε τον άγιο να του υποδείξει κατάλληλη τοποθεσία για να κτίσει ναό. Η υπόδειξη της τοποθεσίας θα γινόταν με κρώξιμο ενός ορνιθίου (πετεινού)˙ πράγματι, την αυγή ο Χριστιανός αυτός άκουσε έναν πετεινό, κι εκεί που βρισκόταν έκτισε την εκκλησία˙ γύρω απ' αυτήν σχηματίστηκε ο οικισμός που του εδόθη το όνομα Ορνίθιν. Υφίσταται εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Αρτέμιο που ο R. Gunnis (1936) χρονολόγησε στον 15ο αιώνα και γράφει ότι βρισκόταν σε καλή κατάσταση αν και αχρησιμοποίητη επί των ημερών του.

Το χωριό βρίσκεται σημειωμένο και σε παλαιούς χάρτες, ως Ornithi και πιθανώς Ermiti.

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 το Ορνίθιν δεν εποικίστηκε και παρέμεινε έρημο κι εγκαταλειμμένο. 

Κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής οι Τούρκοι έκαναν μαζικές δολοφονίες Ελληνοκυπρίων.  Το 2009 η η Διερευνητική Επιστροπή Αγνοουμένων ΔΕΑ  εντόπισε στην περιοχή Ορνίθι, ομαδικούς τάφους. Οι περισσότεροι νεκροί ήταν κάτοικοι του χωριού Άσσια, οι οποίοι δολοφονήθηκαν από τους Τούρκους το 1974.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια