Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Με την ονομασία αυτή υπάρχουν δυο γειτονικά χωριά στην επαρχία Λεμεσού. Για να ξεχωρίζουν μεταξύ τους είναι γνωστά ως:

 

1. Κάτω Πολεμίδια
2. Πάνω Πολεμίδια

 

Κάτω Πολεμίδια: Μεγάλο μεικτό χωριό της επαρχίας Λεμεσού και δήμος από το 1986, για το οποίο βλέπε λήμμα Λεμεσού προάστια.

 

Πάνω Πολεμίδια: Αμιγές τουρκοκυπριακό χωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 6 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης της Λεμεσού.

 

Τα Πάνω Πολεμίδια είναι κτισμένα σε μέσο υψόμετρο 80 μέτρων. Το υψόμετρο αυξάνεται από τα νότια προς τα βόρεια, όπου φθάνει τα 260 μέτρα. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τον ποταμό Γαρύλλη.

 

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κρητίδων, μαργών και ψαμμιτών), οι προσχώσεις των αναβαθμίδων και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη και κοκκινοχώματα (τέρρα ρόζα).

 

Τα Πάνω Πολεμίδια δέχονται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 440 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή τους καλλιεργούνται τα αμπέλια οινοποιησίμων και επιτραπέζιων ποικιλιών, οι χαρουπιές, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, λίγα λαχανικά και ελάχιστα όσπρια.

 

Στα βόρεια των Πολεμιδιών, μέσα στα διοικητικά τους όρια, βρίσκεται το ομώνυμο φράγμα χωρητικότητας 3.864.000 μ³, από το οποίο αρδεύεται έκταση του χωριού.

 

Η κτηνοτροφία αποτελούσε βασική απασχόληση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων του χωριού πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, αλλά και από τους Ελληνοκυπρίους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο χωριό έπειτα.

 

Από συγκοινωνιακής απόψεως, τα Πάνω Πολεμίδια βρίσκονται δίπλα στον κύριο δρόμο Λεμεσού-Πλατρών-Τροόδους, ο οποίος τα συνδέει τόσο με την πόλη της Λεμεσού, όσο και με τα ορεινά θέρετρα του Τροόδους. Συνδέονται επίσης στα νότια με το χωριό Κάτω Πολεμίδια, με το οποίο είναι σχεδόν ενωμένα.

 

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	606
1891	758
1901	121
1911	95
1921	100
1931	94
1946	154
1960	216
1973	-
1976	298
1982	3.561
1992	3.703
2001	3.741
2011	3.470
2021	3.419

 

Στις επίσημες απογραφές των ετών 1881 και 1981 οι κάτοικοι των Πάνω Πολεμιδιών συνυπολογίζονταν με εκείνους του χωριού Κάτω Πολεμίδια. Στην επίσημη απογραφή πληθυσμού του 1973 δεν αναφέρονται οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι του χωριού (καταμέτρησή τους δεν ήταν δυνατή λόγω της ανώμαλης κατάστασης που δημιουργήθηκε από την τουρκοκυπριακή ανταρσία από το 1963 κ.ε.). Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι των Πάνω Πολεμιδιών εξαναγκάστηκαν από την ηγεσία τους να εγκαταλείψουν το χωριό τους και να μεταφερθούν, μαζί με όλους τους άλλους Τουρκοκυπρίους των ελεύθερων περιοχών, για εγκατάσταση στις κατεχόμενες περιοχές. Η μεταφορά τους έγινε το 1975. Με την επιδιόρθωση των τουρκοκυπριακών σπιτιών του χωριού εγκαταστάθηκαν στα Πάνω Πολεμίδια Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν στο χωριό συνοικισμοί αυτοστέγασης εκτοπισμένων σε κυβερνητικά οικόπεδα. Το μεγαλύτερο μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του χωριού εργοδοτείται στην πόλη της Λεμεσού.

 

Τα Πολεμίδια (Κάτω και Πάνω) οφείλουν την ονομασία τους στο δέντρο πολεμιδκιά (μεσπιλέα η γερμανική) για το οποίο βλέπε χωριστό λήμμα πιο κάτω.

 

Στις μεσαιωνικές πηγές υπάρχουν αρκετές αναφορές για τα Πολεμίδια, χωρίς όμως να γίνεται διαχωρισμός σε δυο διαφορετικούς οικισμούς Κάτω και Πάνω. Κρίνοντας όμως από τις σχετικές αναφορές και άλλες μαρτυρίες, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ο διαχωρισμός υφίστατο από τότε. Η ύπαρξη Καρμηλιτικής εκκλησίας στα Πάνω Πολεμίδια, που ήταν κάποτε μοναστήρι, φανερώνει ότι τα Πάνω Πολεμίδια ανήκαν μάλλον στο τάγμα των Καρμηλιτών* κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας κι είναι αυτό τον οικισμό που ο Στέφανος Λουζινιανός αναφέρει ως Casal di Apelemidia. Εξ άλλου σημαντικό μνημείο που φανερώνει την αρχαιότητα του χωριού είναι και η σωζόμενη βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Αναστασίας, για την οποία βλέπε χωριστό λήμμα. Για την εκκλησία των Καρμηλιτών στα Πάνω Πολεμίδια βλέπε επίσης χωριστή αναφορά.

 

Ωστόσο είναι μάλλον τα Κάτω Πολεμίδια που ο ντε Μας Λατρί περιλαμβάνει, ως φέουδο, σ’ αυτά που ανήκαν στον βασιλιά κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Σε παλαιούς χάρτες ο οικισμός βρίσκεται σημειωμένος ως Pelemidia, Pelamido και Pelamida.

 

Τα Πολεμίδια αναφέρονται από τον μεσαιωνικό χρονογράφο Λεόντιο Μαχαιρά (Χρονικόν, παρ. 620) με την ονομασία Πολεμιδία. Αναφέρονται όμως ως διαφορετικός οικισμός από την Παλαμίδα που επίσης μνημονεύει ο μεσαιωνικός χρονογράφος και που μερικοί είχαν ταυτίσει με τα Πολεμίδια. Γράφει ο Μαχαιράς:

 

... καί ἔδωκε ἀπού τά χωργιά του τοῦ  ἀδελφοῦ του... καί τήν Παλαμίδα, καί Πολεμιδία και Παλατία...

 

Κατά τον Μαχαιρά, στα χρόνια του βασιλιά της Κύπρου Ιακώβου Α΄ (1382-1398) τα Πολεμίδια ήσαν φέουδο που ανήκε στον κόμητα της Τριπόλεως (της οικογένειας των Λουζινιανών), όμως ο Ιάκωβος Α΄ τον είχε υποχρεώσει να εκχωρήσει τόσο τα Πολεμίδια όσο και την Παλαμίδα και άλλα χωριά στον αδελφό του Τζανότ, λόρδο της Βηρυτού, που ήταν νόθος γιος του πρίγκιπα Ιωάννη. Μήπως όμως η αναφερόμενη Παλαμίδα αποτελούσε τότε την ονομασία του ενός από τους δυο οικισμούς των Πολεμιδιών; Μήπως δηλαδή, αντί Κάτω και Πάνω Πολεμίδια υπήρχαν τα χωριά Πολεμίδια και Παλαμίδα που με τον καιρό η πρώτη ονομασία υιοθετήθηκε και για τα δυο, οπότε παρέστη ανάγκη διαχωρισμού ή καθορισμού τους σε Κάτω και Πάνω;

 

Τα Πολεμίδια αναφέρονται και κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1570. Σύμφωνα προς τις αναφορές, στις αρχές του Ιουλίου του 1570 Τούρκοι αποβιβάστηκαν στη Λεμεσό την οποία και λεηλάτησαν. Στη συνέχεια, καίγοντας κι αρπάζοντας, έφθασαν μέχρι τα Πολεμίδια. Εκεί όμως, στα υψώματα, τους πρόφθασε και τους αντιμετώπισε ο Παλλιπιέτρο, Βενετός καπετάνιος της Πάφου, με τους στρατιώτες του, που επετέθη κατά των εισβολέων, σκότωσε πολλούς κι έτρεψε σε φυγή τους υπόλοιπους.

 

Η εκκλησία των Κάτω Πολεμιδιών, αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο, είναι παλαιό οικοδόμημα που όμως υπέστη πολλές επισκευές κατά καιρούς. Ο R. Gunnis (1936) γράφει ότι στην αυλή της είχε δει κατάλοιπα παλαιού γοτθικού κτιρίου. Σ’ απόσταση 1,5 χμ. από το χωριό βρισκόταν μικρό μοναστήρι, αφιερωμένο επίσης στον άγιο Γεώργιο. Ο Gunnis σημειώνει ότι στον χώρο του μοναστηριού πιθανό να υπήρχε παλαιά βυζαντινή εκκλησία, κρίνοντας από διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη που είχε δει σκορπισμένα ολόγυρα.

 

Κοντά στα Πάνω Πολεμίδια είχε ιδρυθεί μεγάλο στρατόπεδο από τους Βρετανούς, που είχε λειτουργήσει κι ως κέντρο κατάταξης και εκπαίδευσης Κυπρίων εθελοντών κατά τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Επίσης, κατά τη δεκαετία του 1950, είχε λειτουργήσει στα Πολεμίδια και ραδιοφωνικός σταθμός αναμετάδοσης του Β.B.C. για την Ανατολική Μεσόγειο.

 

Κοντά στα Πολεμίδια, στην τοποθεσία που φέρει το χαρακτηριστικό όνομα Σκάσματα, υπάρχει αρχαιολογικός χώρος των Προϊστορικών χρόνων, που αποδεικνύει αρχαιότατη κατοίκηση της περιοχής.