Πορφυρόπουλος Μάρκος Κύπριος

Κύπριος λόγιος του 17ου-18ου αιώνα. Δεν γνωρίζουμε από ποιο ακριβώς μέρος της Κύπρου καταγόταν, ούτε πότε ακριβώς γεννήθηκε, πάντως το β΄ μισό του 17ου αιώνα, αφού στις αρχές ήδη του 18ου αναφέρεται ως καταξιωμένος λόγιος. Την κυπριακή καταγωγή του υποδηλώνει η χρησιμοποίηση (από τον ίδιο κι από άλλους) του επιθέτου Κύπριος.

 

Δεν γνωρίζουμε ούτε σε ποια χώρα έζησε τα νεανικά του χρόνια και σπούδασε. Οι σπουδές του, πάντως, πρέπει να ήσαν ευρείες, κι οπωσδήποτε περιελάμβαναν φιλοσοφία. Κατά τα τέλη του 17ου αιώνα διορίστηκε καθηγητής των φιλοσοφικών της φημισμένης Ελληνικής Σχολής του Βουκουρεστίου, στην οποία δίδαξαν και μεγάλοι διδάσκαλοι του γένους, όπως ο Σεβαστός ο Κυμινίτης, ο Γεώργιος ο Τραπεζούντιος, ο Αλέξανδρος ο εκ Τυρνάβου κ.α. Λίγο αργότερα μάλιστα ο Μάρκος Κύπριος Πορφυρόπουλος ανέλαβε για κάποιο διάστημα και ως σχολάρχης της Σχολής. Ως σχολάρχης υπηρέτησε μέχρι και πριν από το 1703, κι αυτή την πληροφορία γνωρίζουμε από έγγραφο του 1703 στο οποίο γίνεται λόγος περί τοῦ  ἐπισημωτάτου κυροῦ Μάρκου τοῦ Κυπρίου, καί πρωτοοσταρίου τῆς τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, τοῦ τέως ἐν τῇ κατά Βουκουρέστιον Ἀκαδημίᾳ  σχολαρχοῦντος.

 

Το εκκλησιαστικό αξίωμα του πρωτοοσταρίου μαρτυρείται ότι του είχε απονεμηθεί από το Οικουμενικό πατριαρχείο.

 

Κατά το 1708 υπέγραψε τα έγγραφα δωρεάς κάποιου Γεωργίου Καστριώτου υπέρ σχολής στην Καστοριά. Γνωρίζουμε επίσης ότι, με την προτροπή του άρχοντα Ραδουκάνου Καντακουζηνού, ο Πορφυρόπουλος είχε μεταφράσει στη νεοελληνική της εποχής του ένα έργο του Ιπποκράτη (Μετάφρασις τῶν ἀφορισμῶν τοῦ  Ἱπποκράτους εἰς τήν κοινήν διάλεκτον μετά τινος ἐπιστασίας καί ἑρμηνείας ἐκ τῆς τοῦ Γαληνοῦ διδασκαλίας συλλεγείσης...).

 

Σε συνέχεια του ιδίου χειρογράφου ευρίσκετο κι ένα φιλοσοφικόν συνταγμάτιον ανώνυμου συγγραφέα, που πιθανότατα αποτελούσε κείμενο του ιδίου του Πορφυρόπουλου. Εξ άλλου, κατά τον Κ. Σάθα (Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, Α΄) εσώζοντο στο μετόχιο του Παναγίου Τάφου στην Κωνσταντινούπολη δυο χειρόγραφα έργα του Μάρκου Πορφυρόπουλου:

 

1. Παράφρασις εἰς τά ἀνέκδοτα Προκοπίου Καισαρέως.

2. Μονωδία ἐπί τῇ κηδείᾳ Μάρκου τοῦ Ἐφέσου.

 

Επίσης εσώζοντο 10 περίπου επιστολές του.

 

Ο Καισάριος Δαπόντες αφηγείται περί του θανάτου του Μάρκου του Κυπρίου, το δε σχετικό κείμενο παραθέτει ο Κ. Σάθας (Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, Γ΄). Σύμφωνα προς την αφήγηση αυτή, ο Μάρκος Πορφυρόπουλος πέθανε από φάγουσαν. Ύστερα από κατάρα (φάγουσα νά φάγῃ τό στόμα του!) του πατριάρχη Αλεξανδρείας Γερασίμου Παλλάδα. Ο Πορφυρόπουλος είχε διαφωνήσει με τον πατριάρχη πάνω σε δογματικά ζητήματα κι είχε εισηγηθεί στον ηγεμόνα της Βλαχίας Κωνσταντίνο Μπραγκομάνο να μη δημοσιεύσει τα συγγράμματα που του είχε στείλει προς έκδοση ο πατριάρχης. Τότε ο τελευταίος τον καταράστηκε.

 

Μονογραφία Περί Μάρκου τοῦ Κυπρίου εξέδωσε στην Αθήνα το 1843 ο Σοφοκλής Οικονόμου.