Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στον ελληνικό κόσμο η πολύπλευρη και ιδιαίτερα αγαπητή υπόσταση της θεάς Αφροδίτης την τοποθέτησε σε μια από τις πρώτες θέσεις του ελληνικού πανθέου και την εισήγαγε βαθιά στη συνείδηση του λαού, στην τέχνη και στη λογοτεχνία του. Η λατρεία της Αφροδίτης έπαιξε σημαντικό ρόλο στη θρησκευτική ζωή των Ελλήνων, όπως και άλλων λαών. Τη σημασία της αποδεικνύουν, μεταξύ άλλων, ο μεγάλος αριθμός των ιερών της και τα εκατοντάδες λατρευτικά της επίθετα από τα οποία τα συνηθέστερα ήταν: Ουρανία, Πάνδημος, Αναδυόμενη, Ευπλοία, Ποντία, Πελαγία, Λιμενία, βέβαια Παφία και Κύπρις.

Τα ίχνη της ανατολικής καταγωγής της Αφροδίτης φαίνονται και από το δημοφιλές επίθετό της Ουρανία, με το οποίο στα αρχαιότατα χρόνια λατρευόταν στην Ανατολή, στη Μικρά Ασία και στην Κύπρο (Ηρόδοτος, Ι, 105, 129). Όπως αποδεικνύεται, για τους Έλληνες η πιο παλαιά άποψη της Αφροδίτης ήταν αυτή της ιδιότητας της θεάς του ουρανού. Τη σχέση της με τον ουρανό και ταυτόχρονα με τη θάλασσα, διασώζει ο μύθος που λέει ότι η Αφροδίτη γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας που γονιμοποιήθηκε από τα ακρωτηριασμένα από τον Κρόνο γεννητικά όργανα του Ουρανού.

Στην Ουρανία Αφροδίτη ήταν αφιερωμένα πολλά ιερά από τα οποία τα πιο γνωστά ήταν εκείνα στα Κύθηρα (Ηρόδοτος, 1,105), στην Αθήνα (Παυσανίας, Ι, 14.7), στην Ολυμπία (Παυσανίας, VI, 20.6), στο Άργος (Παυσανίας, ΙΙ,29.8), στη Μεγαλούπολη (Παυσανίας, VIII,32.5) και στη Θήβα (Παυσανίας, IX, 16.3).

Άλλο δημοφιλές επίθετο της Αφροδίτης ήταν το επίθετο Πάνδημος, ως θεά όλων των ανθρώπων και προσωποποίηση των καλύτερων στοιχείων της ανθρώπινης φύσης. Με το επίθετο αυτό η θεά λατρευόταν κυρίως στην Αθήνα (Παυσανίας, Ι,22.3), στη Μεγαλούπολη (Παυσανίας, VIII, 32.2) και στη Θήβα (Παυσανίας, IX, 16.3). Η Πάνδημος Αφροδίτη είχε συχνά κοινά ιερά με την Ουρανία Αφροδίτη.

Προς τα τέλη της Κλασσικής εποχής και υπό την επίδραση της πλατωνικής φιλοσοφίας, τα επίθετα Ουρανία και Πάνδημος έγιναν ηθικά σύμβολα. Το επίθετο Ουρανία συμβόλιζε την ιδανική, «καθαρή» αγάπη, ενώ το επίθετο Πάνδημος συμβόλιζε τον αισθησιακό έρωτα ˙ γι' αυτό και η Αφροδίτη Πάνδημος ήταν και η προστάτιδα της ιερής πορνείας και των ιεροδούλων.

Επειδή γεννήθηκε από τη θάλασσα, η θεά πήρε πλήθος επιθέτων που σχετίζονταν μ' αυτήν, όπως Αναδυομένη, Ποντία, Λιμενία, Ευπλοία, Πελαγία κλπ. Τη σχέση της εξάλλου με τη φύση και τη βλάστηση αποδεικνύουν και τα επίθετα Ανθεία, Ιεροκηπία, (πιθανό να σχετίζεται και με λατρεία της Αφροδίτης στη Γεροσκήπου, κοντά στην Πάφο), Αφροδίτη εν κήποις κ.α.

Στο ρωμαϊκό κόσμο η Αφροδίτη (Venus) προσαρμόζεται και δέχεται επιδράσεις από την Turan, θεά των Ετρούσκων. Η Venus γίνεται πολύ σημαντική θεότητα από τον 3ο π.Χ. αιώνα στη Ρώμη, όπου και λατρεύεται επίσης με πολλά επίθετα, όπως Venus Felix, Venus Victrix, Venus Fisica, Venus Marina.

Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν δύο Αφροδίτες, όπως λέγει και ο Πλάτων στο «Συμπόσιον». Η μία, αρχαιότερη, ήταν η Ουρανία Αφροδίτη, κόρη του Ουρανού χωρίς μητέρα, και η άλλη ήταν η Πάνδημος, νεότερη, κόρη του Διός και της Διώνης, η «σκανδαλιάρα» θεά της ελληνικής μυθολογίας. Μεταξύ των δύο υπήρχε τεράστια διαφορά, ή διαφορετικά, «πανδήμω δ’ Αφροδίτη προς την ουρανίαν ουδέν κοινόν» (= τίποτα το κοινό μεταξύ Πανδήμου και Ουρανίας Αφροδίτης), κατά τον σοφιστή Ιμέριον (Φώτιος, «Βιβλιοθήκη», 243). Στην αρχαία Κύπρο, όπως μαρτυρούν οι αρχαίες πηγές, είχε λατρευτεί ακριβώς η Ουρανία Αφροδίτη, η αγνή δηλαδή ουράνια θεότητα.