Ατσίκκος Γιακουμής
Ένας από τους σημαντικούς σύγχρονους λαϊκούς ποιητές της Κύπρου. Γεννήθηκε στη Λύση στις 14.8.1911. Φοίτησε μόνο μέχρι την Γ' τάξη δημοτικού σχολείου και στη συνέχεια έγινε βοσκός, επάγγελμα που εξασκούσε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του. Ζώντας στο ύπαιθρο, εκτός από τα πρόβατα και τα σκυλιά συντροφιά στον μεσαρίτικο κάμπο είχε και το απαραίτητο πιδκιαύλιν του (φλογέρα), που κατασκεύαζε ο ίδιος. Από το καλοκαίρι του 1974 μετακινήθηκε ως πρόσφυγας στον συνοικισμό «Μακάριος Γ» κοντά στη Λάρνακα.
Από νεαρής ηλικίας ασχολήθηκε, εκτός από το παίξιμο του πιδκιαυλιού, και με την ποίηση, τα ερωτικά τραγούδια, τον χορό και τα δημοφιλή σε κάθε λαϊκή γιορτή τσ’ιαττίσματα. Σε δεκάδες διαγωνισμούς, που γίνονταν τη μέρα του Κατακλυσμού, στην Αμμόχωστο και στη Λάρνακα, ο Ατσίκκος απέσπασε πρώτα και δεύτερα βραβεία στο πιδκιαύλιν, στα ερωτικά δίστιχα ή τετράστιχα, στην ποίηση, φυσικά πάντα στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα. Καλά γνωστός και απαραίτητος σε κάθε γάμο, γιορτή και διασκέδαση στο χωριό του και στις περιοχές Αμμοχώστου και Λάρνακας, ο Ατσίκκος έγινε ευρύτερα γνωστός σ' όλη την Κύπρο και στο εξωτερικό μετά το 1975, όταν στην προσφυγιά τον «ανακάλυψε» η κυπριακή τηλεόραση. Το 1983 μια ραδιοφωνική εκπομπή του ΡΙΚ με θέμα τον Ατσίκκο πήρε ειδικό βραβείο σε διεθνή διαγωνισμό εκπαιδευτικών ραδιοφωνικών προγραμμάτων στην Ιαπωνία. Ο Ατσίκκος εμφανίστηκε επίσης σε πολλές άλλες δημόσιες εκδηλώσεις στη Λευκωσία, στην Αθήνα και αλλού.
Τα περισσότερα ποιήματα του Ατσίκκου είναι ερωτικά ή και τραγουδούν τη ζωή των απλών ανθρώπων, και κυρίως του βοσκού, κι εξυμνούν τη φύση. Μετά το 1974 ένα μεγάλο μέρος της ποιητικής του δημιουργίας είναι εμπνευσμένο από την τραγωδία: προσφυγιά, εισβολή και κατοχή της μισής Κύπρου από τους Τούρκους, νοσταλγία της Λύσης και προσδοκία επιστροφής. Για την τεχνική του ποιητή, ο δρ Κ.Γ. Γιαγκουλλής γράφει: ... Τα δίστιχα του Ατσίκκου είναι ιαμβικά δεκαπεντασύλλαβα, που σπάζουν κάποτε με τα «λιπερτικά» τετράστιχα. Ποικιλία ομοιοκαταληξίας (ρίμα) δεν υπάρχει στον ποιητή αυτό... Ένα άλλο τεχνοτροπικό χαρακτηριστικό του Ατσίκκου... είναι ότι αρκετές φορές η έννοια του πρώτου ημιστιχίου επαναλαμβάνεται στο δεύτερο ημιστίχιο, με διαφορετικές βέβαια λέξεις. Το φαινόμενο αυτό μας οδηγεί απευθείας στη δημοτική ποίηση...(Γ. Ατσίκκου, «Το Ξερίζωμαν», 1981, σσ. 3-4).
Ο Ατσίκκος εξέδωσε τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές:
«Το Ξερίζωμαν» (1981 και β΄έκδοση 1986)
«Το Φεγγάριν του Γενάρη» (1985) και
«Η Τελευταία μου Κατάθεση» (1994).
Ο Γιακουμής Ατσίκκος πέθανε στην προσφυγιά στις 2 Δεκεμβρίου του 1995, με τον καημό της επιστροφής στο κατεχόμενο χωριό του.