Μάμας άγιος, Σωτήρα Αμμοχώστου

Image

Μονόκλιτη με τρούλλο εκκλησία, πιθανότατα των αρχών του 16ου αιώνα. Έχει εσωτερικές διαστάσεις 7,50X4,20 μ. Η αψίδα είναι ημικυκλική και έχει χορδή 2,50 και βέλος 1,70 μ. Στον βόρειο και τον νότιο τοίχο υπάρχουν ανά δύο ισχυρές ορθογώνιες αντηρίδες με επικλινή την κορυφή. Στον νότιο τοίχο, εξωτερικά υπάρχει προσαρτημένο στην ανατολική αντηρίδα ευρύ τυφλό τόξο που πιθανότατα κάλυπτε τον τάφο του ιδρυτή της εκκλησίας. Στην εκκλησία υπάρχουν τρεις είσοδοι, ανά μία στο μέσο του νότιου, του δυτικού και του βόρειου τοίχου. Τρία μικρά παράθυρα στην αψίδα και τέσσερα στο οκτάπλευρο εξωτερικά τύμπανο του τρούλλου φωτίζουν το εσωτερικό της εκκλησίας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι υπήρχε πασσαλοστήρικτη στοά μεταξύ των πεσσών του νότιου τοίχου της εκκλησίας.

Η εκκλησία είχε διακοσμηθεί με τοιχογραφίες καλής τέχνης. Δυστυχώς οι περισσότερες τοιχογραφίες έχουν καταστραφεί και αυτές που έχουν σωθεί έχουν άμεση ανάγκη συντήρησης και καθαρισμού.

Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας σώζεται η Θεοτόκος σε στάση δέησης με τον Χριστό σε εγκόλπιο, ανάμεσα στους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Δεξιά και αριστερά από τα παράθυρα της αψίδας υπήρχε η Κοινωνία των Αποστόλων.

Σήμερα σώζεται μόνο τμήμα της σκηνής αυτής στα νότια των παραθύρων της αψίδας. Πιο χαμηλά στον ημικυκλικό τοίχο της αψίδας είχαν ζωγραφισθεί ιερουργούντες ιεράρχες από τους οποίους τμήματα μόνο σώζονται.

Στο βόρειο ήμισυ της ανατολικής καμάρας, πάνω από το βήμα, εικονίζεται η Ανάληψη και στο νότιο ήμισυ η Πεντηκοστή. Στον ανατολικό τοίχο δεξιά και αριστερά του τεταρτοσφαιρίου της αψίδας σώζονται ίχνη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και πιο κάτω, πάνω από τη μικρή αχιβάδα της Πρόθεσης, υπάρχουν υπολείμματα σκηνής, ίσως της Θυσίας του Αβραάμ, και ενός διακόνου.

Στον νότιο τοίχο, κάτω από την Πεντηκοστή σώζεται αδιάγνωστος άγιος ενώ απέναντι στον βόρειο τοίχο σώζονται υπολείμματα της σκηνής των Τριών Παίδων εν τη καμίνω. Στο τύμπανο του κεντρικού βόρειου τόξου σώζονται τμήματα της Κοίμησης της Θεοτόκου και πιο κάτω ο άγιος Γεώργιος και δυο άλλοι αδιάγνωστοι άγιοι από τους οποίους ο ένας ασκητής. Στα δυτικά της βόρειας εισόδου σώζονται τμήματα κόκκινου αλόγου.

Στον νότιο τοίχο, στο τύμπανο του κεντρικού τόξου σώζονται τμήματα της σκηνής της Δευτέρας Παρουσίας. Στ' ανατολικά της νότιας εισόδου σώζεται αδιάγνωστος άγιος και στα δυτικά υπολείμματα αρχαγγέλου. Η τέχνη των τοιχογραφιών είναι γενικά καλή και ακολουθεί τις τάσεις της σύγχρονης μεταβυζαντινής ζωγραφικής.