Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ψυχίατρος που αναμείχθηκε και στην πολιτική. Κατήλθε ως αντίπαλος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις Προεδρικές εκλογές του 1968.

Γεννήθηκε στις 18 Ιουνίου 1928 στο χωριό Πάχνα της επαρχίας Λεμεσού και πέθανε στη Λευκωσία στις 11 Φεβρουαρίου 2020. Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Λεμεσού και σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ολοκλήρωσε τις ιατρικές του σπουδές στο King’s Country Hospital της Νέας Υόρκης και ασκήθηκε σε νοσοκομεία της ίδιας πόλης. Το 1961 εξασφάλισε τον τίτλο του Diplomate A.B.P.N. από το American Board of Psychiatry and Neurology. Τον ίδιο χρόνο επέστρεψε στην Κύπρο όπου και άρχισε να ασκεί το επάγγελμα του ψυχιάτρου - ψυχοθεραπευτή στη Λευκωσία.

Ο πολιτικός  

Στα πολιτικά πράγματα αναμείχθηκε ενεργά από το 1964. Ίδρυσε τον Μάιο του 1968 το Δημοκρατικόν Εθνικόν Κόμμα (ΔΕΚ) του οποίου υπήρξε ο πρόεδρος μέχρι και το 1972. Στις προεδρικές εκλογές του 1968 κατήλθε ως ανθυποψήφιος του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, υποστηριζόμενος και από την ομάδα του πρώην δημάρχου Λευκωσίας Θεμιστοκλή Δέρβη.

 

Οι φανατικοί οπαδοί του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου δεν του επέτρεψαν σχεδόν ποτέ να πραγματοποιήσει δημόσια εκδήλωση, σε μια μάλιστα περίπτωση του πέταξαν γιαούρτια. Συγκεκριμένα, δύο μέρες πριν τις εκλογές, στις 23 Φεβρουαρίου 1968, πραγματοποιήθηκε προεκλογική συγκέντρωση στην Πλατεία Σολωμού. Λίγη ώρα πριν την προγραμματισμένη εκδήλωση, εισέβαλαν στο χώρο οπαδοί  το Μακάριου κρατώντας πλακάτ και ρίχνοντας γιαούτρια και αυγά στους ομιλητές. Στη συνέχεια έκοψαν τα σύρματα των μικροφώνων. Η συγκέντωση διαλύθηκε και η ομιλία ματαιώθηκε. (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ) 

Ο Ευδόκας συγκέντρωσε ποσοστό ψήφων 3,7%. Εκφραστικό όργανο του κόμματος του Ευδόκα ήταν η εφημερίδα Γνώμη που ακολούθησε πολιτική έντονης αντιπολίτευσης προς τον Μακάριο. Στις βουλευτικές εκλογές του 1970 το κόμμα του Ευδόκα μετείχε και εξασφάλισε ποσοστό 12% περίπου, χωρίς όμως να αναδείξει εκπρόσωπό του στη Βουλή.

Φυλάκιση 

Την ίδια χρονιά φυλακίστηκε προσωρινά λόγω άρθρου του στο οποίο ασκούσε κριτική κατά του αρχιεπισκόπου Μακαρίου. 

 Συγκεκριμένα  στις 29 Μαρτίου 1970 ασκήθηκε Ποινική Δίωξη κατα του Τάκη Ευδόκα για αρθρο του που θεωρήθηκε προσβλητικό στην εφημερίδα “ΓΝΩΜΗ” με τίτλο “ Ο Μακιαβέλη στο Μακάριο”. Καταδικάστηκε σε δίμηνη φυλάκιση και οδηγήθηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας. Σε μηνυμα του από τις φυλακές αναφέρει : “ Από τη φυλακή απευθύνω θερμό χαιρετισμό προς τα Δημοκρατικάς Δυνάμεις του λαού μας.Αποστέλνω το μήνυμα ότι ο αγών μας συνεχίζεται , Αι διώξεις , αι φυλακίσεις, αι κακουχίαι δεν μας πτούν. Δεν ανακόπτουν τη πορεά μας. Ο πόνος, μας ενδυναμώνει. Το μαρτύριο μας ενισχύει. Οταν αρχίζαμε τον αγώνα εγνωρίζαμε ότι χρειάζονται θυσίαι. Ότι η έννοια του ατόμου ταυτίζεται με την έννοια του αγωνιστικού συνόλου. Δια τούτο αι προσωπικαί περιπέτειαι ουδόλως πρέπει να ανακόψουν την προέλασιν προς την ΝΙΚΗΝ. Η νίκη είναι αναγκαία δια τον Λαόν. Εχετε πίστιν εις τον δίκαιον Εθνικόν αγώνα μας. Θα νικήσωμεν”

Παρά το ότι το ΔΕΚ ακολούθησε πολιτική προώθησης του ιδανικού της ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα (το Ευκταίον) ωστόσο ο Ευδόκας αντιτάχθηκε στην προσπάθεια του στρατηγού Γρίβα να χρησιμοποιήσει ένοπλη βία κατά του προέδρου Μακαρίου. Αντίθετα, προσπάθησε να προωθήσει τη συνδιαλλαγή και συνεννόηση μεταξύ Μακαρίου και Γρίβα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τότε το ΔΕΚ ανέστειλε τις δραστηριότητές του κι έπαυσε να εκδίδει την εφημερίδα του.

Ο επιστήμονας 

Ως  επιστήμονας, ο Τάκης Ευδόκας εισήγαγε τη ψυχανάλυση και τη ψυχοθεραπεία στην Κύπρο. Πήρε μέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια, συνεργάστηκε με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση σε θέματα της ειδικότητάς του, δημοσίευσε πολλά άρθρα και μελέτες, έγραψε και εξέδωσε αρκετά βιβλία και μετέφρασε αρκετά ξένα, πάντοτε σε θέματα της ειδικότητάς του.

Διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του αρθρογραφούσε στην εφημερίδα Πολίτης. 

Ο Τάκης Ευδόκας έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες για θέματα της ειδικότητάς του, κι έχει εκδώσει αρκετά βιβλία. Αναφέρουμε:

• «Το αίτημα της Ενώσεως, Ψυχικά εμπόδια και πλάνες» (1965)
• «Διαπιστώσεις - Αφύπνιση» (1967)
• «Γονείς, παιδιά και σεξ» (1968, εξεδόθη και με τίτλο «Τα δύσκολα προβλήματα και τα πρώτα ερωτήματα του παιδιού σας»)
• «Νεύρωση και Ψυχοθεραπεία» (1969)
•  «Διαπιστώσεις, Αναδρομές, Ανακατατάξεις, Προσανατολισμοί» (1975)
• «Οι πρόσφυγες της Κύπρου» (1976)
• «Προσωπικά Προβλήματα »(1976)
• «The Symbiosis of the two Communities and the Emotional Factors Used to promote Partition» (1978)
• «Εσύ και η Ψυχανάλυση» (1979)
• «Η Ζωντανή Καθημερινότητα» (1982)
• «Εγώ Είμαι η Κύπρος, Η πρώτη περίοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας» (πολιτική μελέτη, 1989, β' έκδοση 1990).
• «Το Τέλος και η Αρχή» (1996 – β΄ έκδ. 2000)
• «Εις το όνομα του Πατρός» (μυθιστόρημα, 2003)
• «Οδηγός Ψυχικής Υγείας (2004)
• «Προσωπικά Συναισθήματα» (2005)

Ο Τάκης Ευδόκας έχει επίσης μεταφράσει επιστημονικά έργα της ειδικότητάς του, ξένων συγγραφέων.