Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο Ιερός Ναός του Αποστόλου Λουκά ανεγέρθηκε το 1700 μ.Χ . Στα θεμέλια της της οικοδομήθηκε το 1851 δεύτερη μεγαλύτερη εκκλησία. Το 1939 αφού κατεδαφίστηκε το παλαιό κτίσμα στον ίδιο χώρο ανεγέρθηκε η νέα εκκλησία η οποία καθαγιάστηκε από τον  Μητροπολίτη Πάφου Λεόντιο, τοποτηρητή της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και Μητροπόλεως Κιτίου.

Την μέρα της γιορτής του Αποστόλου Λουκά γίνεται μεγάλο πανηγύρι, το οποίο έχει καταγραφεί στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Κυπριακής Επιτροπής της ΟΥΝΕΣΚΟ

Η μεγάλη πανήγυρις του Αποστόλου Λουκά επιβεβαιώνεται από πλήθος ιστορικών μαρτυριών:

1. Ο Ιταλός καθολικός ιερωμένος Τζιοβάνι Μαρίτι το 1760 αναφέρει: «Πιο πέρα από τον δρόμο απλώνεται η Αραδίππου, το πλουσιότερο χωριό της περιοχής. Έχει μια ελληνική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Λουκά και κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου, οι Έλληνες Κύπριοι πραγματοποιούν μια μεγάλη πανήγυρη.» (Mariti 1909: 37-38).

2. Η εφημερίδα «Φωνή της Κύπρου» γράφει στις 5 Νοεμβρίου 1884: «Η εν τω χωρίω Αραδίππου τελουμένη κατ’ έτος πανήγυρις του Αποστόλου Λουκά εγένετο εφέτος πολυπληθεστέρα ή πέρυσιν εκτός ολίγων αβλαβών ατακτημάτων προελθόντων εκ της περί το ποτήριον ευθυμίας, η πανήγυρις έληξεν άνευ ουδενός σοβαρού δυσαρέστου» (Λύτρας, 2007: 123-125. Ιωαννίδης, 2003: 23-26).

3. «Η εν τω χωρίω Αραδίππου κατ’ έτος τελούμενη πανήγυρις του Αποστόλου Λουκά εγένετο και εφέτος λίαν πολυπληθής» (Νέον Έθνος, 3 Νοεμβρίου 1894).

4. Η πανήγυρις της Αραδίππου υπήρξεν αρκούντως πολυπληθής αλλ’ οι εκ της πόλεως προσελθόντες ήσαν ολίγοι. Άλλοτε η πανήγυρις του Αγίου Λουκά ήτον η προτιμώμενη υπό των Λαρνακέων, οίτινες μετέβαινον οικογενειακώς με τέντες, με αμάξας, με ζώα, προπάντων δε gourmets και gourmants επήγαινον διά να χορτάσουν τις γουρουνιές, τα λουκάνικα και τις ζελατίνες specialities της Αραδίππου … (Φωνή της Κύπρου, 7 Νοεμβρίου 1931)

5. Ο Henry Julius Peterman (1801-1876), ονομαστός ανατολιστής του 19ου αιώνα, επισκέφθηκε την Κύπρο το 1852, πέρασε από την Αραδίππου την Κυριακή 30 Οκτωβρίου 1852 και έγραψε: «[…] Ο δρόμος μας πήγε σε βόρεια κατεύθυνση πρώτα στη Λάρνακα και έπειτα από μια ώρα μέσα από την Αραδίππου. Ήταν ακριβώς η εορτή του Ευαγγελιστή Λουκά και στην εκκλησία του χωριού, την αφιερωμένη στο όνομά του, έρχονταν τώρα προσκυνητές πάνω σε άλογα, σε μουλάρια, σε γαϊδούρια ή επίσης και -οι κυρίες- σε μεγάλα αμάξια, δηλαδή σε δίτροχα κάρα, που τα έσερναν δύο βόδια και που είχαν για στέγαστρο ένα άσπρο καραβόπανο κι από πάνω, τις περισσότερες φορές, κι ένα χαλί. Μπήκαμε κι εμείς μέσα στο πλήθος και βρήκαμε πολλούς ακόμα μαζεμένους, που οι πιο πολλοί ετοιμάζονταν ήδη να γυρίσουν πίσω. Κατεβήκαμε από τα άλογα, οπότε είδαμε το περιτειχισμένο νεκροταφείο να είναι γεμάτο ανθρώπους. Ένας γνωστός μας καφετζής από το λιμάνι είχε εγκαταστήσει εκεί το μαγαζί του και έφτιαχνε καφέδες, προσφέροντας και ναργιλέ. Άλλοι πάλι πουλούσαν φουντούκια, καβούρντιζαν καλαμπόκια κτλ. Η εκκλησία ήταν νεόκτιστη, με καλόγουστες επιχρυσωμένες εικόνες αγίων, που κάλυπταν το ξύλινο εικονοστάσι μπροστά από το ιερό, χωρίς τίποτε άλλο το αξιόλογο.» (Μιτσηγιώργης, 2003).

 Η πανήγυρις στα νεότερα χρόνια

Οι προετοιμασίες για την πανήγυρη παλαιότερα άρχιζαν από τις αρχές του Οκτώβρη. Η καθαριότητα και το «ασπρόγιασμα» στο σπίτι, η ετοιμασία των περίφημων λουκάνικων και άλλων παραδοσιακών φαγητών, είχαν την τιμητική τους. Το κάθε νοικοκυριό προετοιμαζόταν μεθοδικά για να υποδεχτεί ξένους, να φιλοξενήσει προσκυνητές, να προσφέρει τα παραδοσιακά εδέσματα (κουμνιαστά, λουκάνικα, παστά, ζαλατίνα, κουπέπια και κοκκινιστό). Οι πωρικοπούληδες και άλλοι μικροπωλητές έφταναν από κάθε γωνιά της Κύπρου με τις πραμάτειες τους για να διαθέσουν τα αγαθά τους. Πλείστοι άλλοι κατέφθαναν στην Αραδίππου, για να πωλήσουν και να αγοράσουν γεωργικά εργαλεία (δρεπάνια, τσάπες, ζεμπίλια, ξύστρες) οικιακά σκεύη (ξύλινες γούρνες, κουτάλες, σανιδκιές, μαδράτζια, κουποσάνιδα, σάτζιες), αμπελουργικά και οινικά προϊόντα, (τραχανάς, πουργούρι, σταφίδες κτλ.), κρασί, ζιβανία, υφαντά, ποδίνες, βούρκες και πολλά άλλα.

Εύκολα άναβε το γλέντι, το φαγοπότι και ο χορός, ενώ τα τσιαττιστά και τα ποιήματα των λαϊκών ποιητάρηδων αντηχούσαν στους δρόμους και τις πλατείες.

Με την ανακήρυξη της Αραδίππου σε Δήμο το 1986, καθιερώθηκε η Καλλιτεχνική – Λαογραφική εκδήλωση, η οποία διοργανώνεται κάθε χρόνο σε χώρο πλησίον της πλατείας του Αποστόλου Λουκά. Μέσα στα πλαίσια της εκδήλωσης δίνεται η ευκαιρία σε παλαιότερους, αλλά και νέους δημιουργούς (οργανοπαίκτες, ποιητές, χορευτές, τραγουδιστές) να επιδείξουν το ταλέντο τους. Παράλληλα, οι πολιτιστικοί όμιλοι του Δήμου, ακολουθώντας τα μονοπάτια της λαϊκής παράδοσης, παρουσιάζουν ειδικές παραστάσεις για την ημέρα αυτή. Οι δρόμοι της κοινότητας γεμίζουν με συνεργεία παρασκευής λουκουμάδων και άλλων   παραδοσιακών εδεσμάτων, καθώς και με διάφορους εμπόρους και πραματευτάδες, οι οποίοι διαθέτουν τα προϊόντα τους.

Πηγή

Κοινοτικό Συμβούλιο Αραδίππου

Κυπριακή Εθνική Επιτοπή ΟΥΝΕΣΚΟ