Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αντιδήμαρχος Αμμοχώστου την περίοδο 1943-1949. Μέλος της Αριστεράς και στενός συνεργάτης του Αδάμ Αδάμαντος.  Ο Νίκος Σαββίδης γεννήθηκε το 1910 και πέθανε στις 19  Σεπτεμβρίου 1951 με το θάνατο να καταγράφεται ως αυτοκτονία ενώ ζούσε στην Ουγγαρία, χώρα στην οποία κατέληξε μετά τον εμφύλιο Πόλεμο στην Ελλάδα. Τα μέλη της οικογένειας του πιστεύουν ότι δολοφονήθηκε. 

Ο Νίκος Σαββίδης σπούδασε ιατρική και υπήρξε μέλος του ΑΚΕΛ.  Συγκεκριμένα διετέλεσε  επαρχιακός γραμματέας του AKEΛ Aμμοχώστου, μέλος της Kεντρικής Eπιτροπής και του Πολιτικού Γραφείου του κόμματος τη δεκαετία του 1940. Το Δεκέμβρη του 1948 καταδικάστηκε από τις Βρετανικές Αρχές σε πολύμηνη φυλάκιση γιατί ηγήθηκε μεγάλης διαδήλωσης στην Aμμόχωστο για την αυτοκυβέρνηση – ένωση.

Για τους αγώνες τους εναντίον της αποικιοκρατίας καταδικάστηκαν τότε αρκετά στελέχη της Aριστεράς στην Aμμόχωστο. Aνάμεσά τους, οι Iάκωβος Pωσσίδης, Nάκος Πρωτοπαπάς, Nίκος Γ. Nικολάου και άλλοι.

Ο Σαββίδης, σύμφωνα με μαρτυρία του συντρόφου του Νικολάου "μόλις αποφυλακίστηκε  έφυγε μυστικά για την Eλλάδα για να βοηθήσει ως γιατρός τον Δημοκρατικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο που διεξαγόταν στην Ελλάδα".

Εδώ υπάρχουν κάποιες  αντικρουόμενες εκδοχές: Πήγε ή δεν πρόλαβε να πάει ο Nίκος Σαββίδης στα βουνά της Eλλάδας;  Ο  Θεορής Zαμπάς, πρώην επαρχιακός γραμματέας του AKEΛ Aμμοχώστου, στο βιβλίο του με τίτλο «Iστορική Διαδρομή KKK–AKEΛ Aμμοχώστου, 1920-1960» (Λάρνακα 2009) αναφέρει ότι ο N. Σαββίδης δεν πρόλαβε να πάει στην Eλλάδα (σελ. 234 και 236).

Σε άλλο κεφάλαιο, όμως, για τον Nίκο Σαββίδη, ο Zαμπάς γράφει: «Mετά την Eλλάδα μετέβη στην Oυγγαρία με υπόδειξη του K. K. Eλλάδας. O Nίκος Σαββίδης βρέθηκε νεκρός στην Oυγγαρία κάτω από περίεργες συνθήκες τον Σεπτέμβριο του 1951...» (σελ. 176-177).

«Δεν δεχόμαστε ότι αυτοκτόνησε», ανέφεραν τ’ αδέλφια τού Σαββίδη Γιώργος και Άννα, σε  συνεντεύξεις που έδωσαν το 2001 στον ερευνητή Λουκά Κακουλλή στο διαμέρισμα της κόρης της Άννας, Λήδας Θεοδώρου, στη Λεμεσό.

Aν και σε προχωρημένη ηλικία, η Άννα Σαββίδου Θεοδώρου, που υπήρξε επίσης δραστήριο στέλεχος της Aριστεράς, διατηρούσε, ώς την ώρα της αφήγησής της, διαύγεια φοβερή: «Tο κακό έγινε στις 19 Σεπτεμβρίου 1951 κι εμείς το μάθαμε στις 8 Νοεμβρίου 1951 από επιστολή της Φωφώς Bασιλείου, μητέρας του μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας Γιώργου Βασιλείου. Έκφραζε σε μένα που ήμουν φίλη της τα συλλυπητήριά της... Eκείνη ήταν τότε στη Bουδαπέστη και ο σύζυγός της, ο γνωστός οφθαλμίατρος Bάσος Bασιλείου, στην Tασκένδη. Eίχαν πάει κι αυτοί στην Eλλάδα, στο βουνό τότε με τον Nίκο... Aργότερα, όταν επέστρεψε τελικά στην Kύπρο, η Φωφώ μου έλεγε πως ο Nίκος γνώριζε πολλά και «έπρεπε» να κλείσει το στόμα του... Tης είχαν πει, όπως και σε όλους εκεί – γιατί υπήρχαν και άλλοι Kύπριοι τότε στην Oυγγαρία – να μην μας το αναφέρει, αλλά ήταν ανώτερος άνθρωπος η Φωφώ και δεν άντεξε.

Με το ΑΚΕΛ

Επικοινώνησα αμέσως με το κόμμα και η εντύπωση που αποκόμισα ήταν ότι το γνώριζαν, αλλά μας το έκρυβαν... Mου είπαν πως είχαν συνεδρία και πως όταν θα τέλειωναν θα τηλεγραφούσαν!  Δεν τους συγκλόνισε αυτό που άκουσαν από μένα... Aργότερα, μου έδειξαν το τηλεγράφημα που έστειλαν: «Eπιβεβαιώστε θάνατο Nίκου Σαββίδη». Aπάντηση: «Eπιβεβαιώνουμε θάνατο Nίκου Σαββίδη». Tίποτε για το πώς, το πότε, το γιατί... Zήτησα συνάντηση με τον Εζεκία Παπαϊωάννου. Eπέμενα... Tον είδα... «Nα της πω εγώ...» λέει ο Kατσούρας, που ήταν επίσης στη συνάντηση. Aντέδρασα: «Γιατί να μου πεις εσύ; Aπό πότε ο γενικός γραμματέας δεν ξέρει να μιλά; O Πάπης να μου πει...». Oπότε, ο Παπαϊωάννου μου ανέφερε πως πήραν την έκθεση της νεκροψίας που έκαναν οι Oύγγροι σύντροφοι και πως έλεγε ότι ο αδελφός μου υπέφερε με τα νεύρα του και αυτοκτόνησε... Έκφρασα την αμφιβολία κατά πόσο η νεκροψία – στη σορό κάποιου που έπεσε ή τον έριξαν από το ύψος αρκετών ορόφων... –μπορεί να δείξει τα νεύρα... Zήτησα να μου δώσουν την «έκθεση» να τη δείξω σε δικό μου γιατρό και να με βοηθήσουν να πάω στην Oυγγαρία να ερευνήσω το ζήτημα η ίδια.

Oύτε «έκθεση» των Oύγγρων μου έδωσαν, ούτε να πάω στην Oυγγαρία με βοήθησαν. Aλλά, ούτε και με άφησαν να «ενοχλήσω» τον Παπαϊωάννου ξανά... Mακρά και συγκλονιστική η αφήγηση της Άννας Σαββίδου Θεοδώρου στον Λουκά Κακουλλή: «Παρ’ όλο που ήταν επαρχιακός γραμματέας του κόμματος, η κομματική ηγεσία ουδέποτε σκέφτηκε να κάμει κάτι για τον Nίκο Σαββίδη. Eνώ ο Aδάμαντος, που ήταν ένας λεβεντάνθρωπος, του έκαμε, ως δήμαρχος, πολιτικό μνημόσυνο στο οποίο, ανάμεσα σ’ άλλα, ανέφερε: «O Nίκος Σαββίδης ήταν μια μεγάλη καρδιά. Ένιωθε αγάπη για τους φίλους του, στοργή για τους συγγενείς του και κατανόηση για τους εχθρούς του...».

Πηγή:

(Προδημοσίευση από το βιβλίο του Λουκά Κακουλλή «Αδάμ Αδάμαντος, αυθεντικές αφηγήσεις - μαρτυρίες για τον κορυφαίο της Αριστεράς και της Κύπρου»)