Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σημαντικός Ελληνολατίνος ποιητής του 4ου μ.Χ. αιώνα, που θεωρείται ο τελευταίος μεγάλος της κλασσικής παράδοσης. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια περί το 370 μ.Χ. και πέθανε πιθανότατα το 404 μ.Χ. Γύρω στο 395 εγκατέλειψε την πατρίδα του κι εγκαταστάθηκε στη Ρώμη όπου πολύ σύντομα απέκτησε μεγάλη φήμη και τιμήθηκε, ακόμη και με ανδριάντα του που στήθηκε στην αγορά του Τραϊανού.

Πριν από την εγκατάστασή του στη Ρώμη, ο Κλαύδιος Κλαυδιανός έγραψε στην ελληνική γλώσσα. Μετά το 395, έγραψε στη λατινική. Στη Ρώμη, εκμεταλλευόμενος ίσως και τις πολιτικές συνθήκες, δημιούργησε λαμπρή σταδιοδρομία: έγινε ο ιδιαίτερος του Στηλίχωνος, έμπιστου στην αυλή του αυτοκράτορα Ονωρίου Φλαβίου, κέρδισε το τιμητικό αξίωμα του Vir clarissimus, πήρε μέρος σε διάφορες εμπιστευτικές αποστολές, ακολούθησε τον Στηλίχωνα σε εκστρατείες και έκαμε ένα πλούσιο γάμο. Ότι πέθανε περί το 404, συμπεραίνεται από το γεγονός ότι στο έργο του δεν κάνει λόγο για τις μετά το 404 επιτυχίες του Στηλίχωνος.

Τα έργα του

Το έργο του περιλαμβάνει επικά ποιήματα όπως η Αρπαγή της Περσεφόνης και η Γιγαντομαχία (ημιτελές), ειδύλλια, επιγράμματα, επιστολές κ.ά. Το ποιητικό του έργο παραδίδεται σε τρεις ομάδες: α) Πανηγυρικός στον Προβίνο και τον Ολύβριο (395 μ.Χ.), β) Claudianus maior (μέρος του αφορά τον Στηλίχωνα κι εκδόθηκε μετά το θάνατο του ποιητή το 404 και πριν από το άδοξο τέλος του Στηλίχωνος το 408) και γ) Claudianus minor (395 -97 μ.Χ.).

Στη δεύτερη ομάδα περιλαμβάνονται και  μακροσκελείς πανηγυρικοί για τον Ονώριο, τα βιβλία In Rufinum και Epithalamium, το De bello Gildonico, άλλοι πανηγυρικοί, τα 2 βιβλία του In Eutropium τα 3 βιβλία του De Consulatu Stilichonis, το De bello Gothico και άλλα. Στην τρίτη ομάδα περιλαμβάνονται τα 3 βιβλία του ημιτελούς De raptu Proserpinae που είναι άριστο έργο από λογοτεχνικής πλευράς. Ο Κλαυδιανός έγραψε κυρίως σε δακτυλικό εξάμετρο.

Αναφορές στην Κύπρο

Στο έργο του Κλαυδιανού περιέχονται και αναφορές στην Κύπρο. Στο In Eutropium (βιβλ. II) ο ποιητής ονομάζει την Κύπρο «νησί μητέρα των τερπνών Ερώτων»:

...Νησί, μεσ' στους χορούς χαρούμενο,

μητέρα των τερπνών Ερώτων: καμιά φροντίδα αγνότητας δεν του αρέσει.

Της Πάφου το κορίτσια ανυπόμονα κοιτάζουν

απ' τα βράχια τ' αψηλά, ώσπου το κύμα σώο να φέρει το καράβι...

(vv. 63-66, μετάφραση Κ. Χατζηιωάννου, ΑΚΕΠ , Δα, αρ. 259).

Στο απόσπασμα του αυτό, ο Κλαυδιανός μιλώντας για τα «ανυπόμονα κορίτσια της Πάφου» που προσμένουν από τα βράχια της ακτής το καράβι, πιστεύεται ότι αναφερόταν στο έθιμο της ιερής πορνείας που ήταν συνδεδεμένο με τη λατρεία της Αφροδίτης στην Πάφο.

Βλέπε λήμμα: Ιερή πορνεία

Η κυριότερη και πιο μακροσκελής όμως αναφορά του Κλαυδιανού στην Κύπρο, περιλαμβάνεται στο έργο του Epithalamium de Muptiis Honorii Augusti (vv. 49-108), όπου με θαυμάσιους στίχους περιγράφει ένα βουνό της Κύπρου, που είναι ιερό, αφιερωμένο στην Αφροδίτη, από το οποίο πηγάζουν δυο ρυάκια. Το ένα ρυάκι, λέγει ο Κλαυδιανός, σμίγει το νερό του με μέλι και το άλλο με φαρμάκι. Ο Έρωτας — γιος της Αφροδίτης — εμβαπτίζει τα  βέλη του και στα δυο ρυάκια, γι' αυτό κι ο έρωτας είναι άλλοτε γλυκός κι άλλοτε πικρός. Στο βασίλειο αυτό της Αφροδίτης, η θεά του έρωτα περιστοιχίζεται από «τις αδελφές της τις Ιδαλιώτισσες».

Βλέπε λήμμα: Αφροδίτη θεά

Η θαυμάσια περιγραφή του Κλαυδιανού, στους 60 στίχους του έργου του αυτού, ταιριάζει ως κάποιο βαθμό στην περιοχή του Ακάμα. Το βασίλειο αυτό της Αφροδίτης το περιέφραξε, λέγει, ο σύζυγός της Ήφαιστος με πολλή τέχνη. Η αναφορά του Κλαυδιανού για θεϊκή περίφραξη του Ακάμα, θυμίζει την ακόμη και σήμερα σχετική απομόνωση της περιοχής αυτής της Κύπρου και φέρνει στο νου μια τοπική παράδοση ότι στον Ακάμα υπάρχει μια τοποθεσία όπου κάποια αόρατη δύναμη κρατεί μακριά τους ανθρώπους!

Βλέπε λήμμα: Ακάμας

Βέβαια ο Κλαυδιανός δεν αναφέρεται ονομαστικά στον Ακάμα, γι' αυτό διατυπώθηκε και η άποψη ότι πιθανό να περιέγραφε το ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα όπου, κατά την Αρχαιότητα, λατρευόταν η Ακραία Αφροδίτη. Από τον συγγραφέα του λήμματος αυτού, προτάθηκε και μια τρίτη υποψήφια τοποθεσία της Κύπρου, η περιοχή Κουκλιών - Νικόκλειας -Σουσκιούς (Παλαίπαφος), όπου ιδιαίτερα λατρευόταν η Αφροδίτη.

Βλέπε λήμμα: Αριόστο Λουδοβίκος

Ο ποιητής Αριόστο πιστεύεται πως είχε υπόψιν την περιγραφή του Κλαυδιανού όταν έγραφε για το βασίλειο της Αφροδίτης στην Κύπρο, στο έργο του Orlando Furloso (Ορλάνδος Μαινόμενος).

Δεν υπάρχει μαρτυρία ότι ο Κλαυδιανός είχε επισκεφθεί την Κύπρο — ιδιαίτερα την περιοχή της Πάφου — χωρίς όμως τούτο ν' αποκλείεται.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια