Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου
Το 1918 ιδρύθηκε η «Ανωτέρα Ελληνική Σχολή Λαπήθου», η οποία αργότερα εξελίχθηκε μέχρι το 1950 στο εξατάξιο Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου.
Βλέπε λήμμα: Λάπηθος
Το 1910 – 11 ήταν η πρώτη σχολική χρονιά που λειτούργησε η «Ανωτέρα Ελληνική σχολή Λαπήθου
– Καραβά». Η ίδρυση της Σχολής οφειλόταν στις προσπάθειες πνευματικών ανθρώπων και την καθοδήγηση του Μητροπολίτη Κυρηνείας Κύριλλου.
Βλέπε λήμμα: Κύριλλος Γ'
Στις 7 Ιουλίου 1910, με πρόσκληση του Μητροπολίτη Κύριλλου, οι κάτοικοι των δυο κωμοπόλεων (Λαπήθου και Καραβά) συγκεντρώθηκαν και εξέλεξαν τους αντιπροσώπους τους. Την επομένη, 8 Ιουλίου 1910, οι αντιπρόσωποι υπό την προεδρία του Μητροπολίτη Κύριλλου συγκεντρώθηκαν στο Αρρεναγωγείο του Αποστόλου Λουκά και συνέταξαν το καταστατικό βάσει του οποίου θα λειτουργούσε η Σχολή.
Βασικές πρόνοιες του καταστατικού ήταν οι εξής:
*Η σχολή να είναι τριτάξια.
*Να διδάσκουν το λιγότερο τρεις καθηγητές ή δάσκαλοι. (ο Διευθυντής να είναι φιλόλογος ή θεολόγος – και ο ένας από τους καθηγητές – δασκάλους να έχει δίπλωμα Γεωργικής Σχολής).
*Να διοικείται η Σχολή από επιτροπή 12 – 20 μελών (με ίσον αριθμό εκ Λαπήθου και Καραβά).
Η επιτροπή να εκλέγεται κατά πενταετία και σ΄ αυτή να προεδρεύει ο Μητροπολίτης Κυρηνείας ή αντιπρόσωπός του.
Πόροι θα είναι:
*Οι συνδρομές της Μητρόπολης Κυρηνείας, των εκκλησιών Λαπήθου και Καραβά και των γειτονικών χωριών.
*Τα εισιτήρια των μαθητών.
*Συνδρομές ιδιωτών.
*Το κτίριο θα ανεγερθεί σε πέντε χρόνια, σε τοποθεσία μεταξύ Λαπήθου – Καραβά και μέχρι τότε θα λειτουργεί εναλλακτικά μια χρονιά στη Λάπηθο και μια στον Καραβά.
*Η Σχολή θ΄ αρχίσει να λειτουργεί από την προσεχή σχολική χρονιά (1910 – 11).
Η Σχολή λειτούργησε ομαλά μόνο δύο σχολικές χρονιές. Το 1910 – 11 και 1911 – 12 με δέκα μαθητές την πρώτη χρονιά και 27 τη δεύτερη. Στη Σχολή δίδαξαν ο Χριστόδουλος Ιερωνύμου και Νικόλας Ξενής.
Διάλυση της Σχολής
Στις 26 Ιουνίου 1912, στο Μοναστήρι της Αχειροποιήτου, σε συνεδρία της επιτροπής της Σχολής, συνέβηκε ένα πολύ θλιβερό επεισόδιο που είχε σαν αποτέλεσμα τη διάλυσή της. Όπως αναφέρεται στο ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΠΗΘΟΥ, του Κώστα Κύρρη, μερικά από τα μέλη της επιτροπής του Καραβά, απαίτησαν όπως η σχολή εδρεύει στον Καραβά μέχρι οικοδομήσεως του οικήματος και όχι εναλλάξ στη Λάπηθο και Καραβά, όπως καταγράφηκε στο καταστατικό της ίδρυσής της.
Ετσι από το 1912 ως το 1917 δεν έγινε προσπάθεια ανασύστασης της Σχολής.
Ίδρυση της Ανωτέρας Σχολής Λαπήθου
Το 1917 όμως, ο Χαρίτων Αθανασιάδης, (πρόεδρος ή γραμματέας της Σχολικής Επιτροπής Αγίου Λουκά), ανέλαβε την πρωτοβουλία για ανασύσταση Σχολαρχείου μόνο στη Λάπηθο. Προσπάθησε ώστε οι Κάτω Ενορίες της Λαπήθου μαζί με τις Πάνω Ενορίες να συνεισφέρουν από κοινού για τη λειτουργία της σχολής. Αυτό όμως δεν έγινε κατορθωτό. Ετσι, ιδρύθηκε στις Κάτω Ενορίες, σαν προέκταση του δημοτικού σχολείου Αγίου Λουκά κατά δύο τάξεις η Ανώτερη Ελληνική Σχολή Λαπήθου. Συμπαραστάτη στην ενέργεια αυτή ο Χαρίτων Αθανασιάδης είχε και το Α. Αράπη, ΄Ελληνα εκπαιδευτικό από την ΄Ηπειρο που υπηρετούσε στο γραφείο Παιδείας της αποικιοκρατίας σαν Επόπτης της Παιδείας.
Τη σχολική χρονιά 1917 – 18 στο δημοτικό σχολείο Αγίου Λουκά, λειτούργησε η Α΄ τάξη Ανώτερης σχολής με δάσκαλο το Μενέλαο Πάροικο.
Το 1918 – 19 το Σχολαρχείο πια, λειτουργεί με δύο τάξεις και στεγάζεται κοντά στις Καμάρες (σε ιδιωτική κατοικία) και τη σχολική χρονιά 1920 – 21 μεταφέρεται στο ξενοδοχείο της Αγίας Αναστασίας με Διευθυντή το δάσκαλο Στυλιανό Κλυτίδη από την Τσακίστρα. Πρόεδρος της Σχολικής Επιτροπής ήταν ο εμπνευστής της επανασύστασης της Σχολής, Χαρίτων Αθανασιάδης (παλαιός δάσκαλος και δήμαρχος αργότερα Λαπήθου).
Ίδρυση της Ανωτέρας Ελληνικής Σχολής Λαπήθου
Το 1923 επιτυγχάνεται η ενότητα και των έξι ενοριών της Λαπήθου για την καλύτερη λειτουργία της σχολής τόσον οικονομικής όσον και άλλης φύσης. Με πρόσκληση του Μητροπολίτη Κυρηνείας Μακαρίου, οι έξι ενορίες συνήλθαν και εξέλεξαν την Εφορεία της Ανωτέρας Ελληνικής Σχολής Λαπήθου για μια τριετία που ήταν: Χαρίτων Αθανασιάδης, Ι. Κωνσταντινίδης, N. K. Πύργος, Κώστας Χριστοδουλάκης, Ευθύβουλος Παρασκευαϊδης, Πολύδωρος Κωνσταντίνου, Αρτ. Χρ. Προεστός
Η κοινότητα Καραβά δεν μετείχε στη νέα πρωτοβουλία, παρ΄ όλον που φοιτούσαν στη σχολή μαθητές και από τον Καραβά. Η Σχολή λειτούργησε με πιο οργανωμένη διοίκηση και η προσφορά της ήταν μεγάλη εφ΄ όσον και το επίπεδο της Σχολής συνεχώς καλυτέρευε και η Σχολική Εφορεία προσπαθούσε να διορίζει Λαπηθιώτες και Καραβιώτες δασκάλους σαν καθηγητές της Σχολής, εφαρμόζοντας την πολιτική της αυτάρκειας με ντόπιους αδιόριστους δασκάλους.
Στη Σχολή δίδαξαν ως το 1933, οι εξής:
1921 – 1923 : Κώστας Καπλάνης – Διευθυντής
1923 – 1924 : Κυριάκος Κακουλλής – Βοηθός
1924 – 1925 : Κυριάκος Κακουλλής – Διευθυντής, Χαρίτων Δ. Κυριακίδης
1926 – 1927 : Χαρίτων Δ. Κυριακίδης – Διευθυντής, Φιλάρετος Αργυρίδης
1927 – 1929 : Αθανάσιος Δ. Κυριακιδης, Νικόλαος Δ. Κάντης
1929 – 1932 : Κώστας Καπλάνης, Χαράλαμπος Κατσαρίδης (1929 – 1930), Νικόλαος Δ. Κάντης
1932 – 1933 : Σάββας Ιωακείμ, Νικόλαος Δ. Κάντης
Τη σχολική χρονιά 1933 – 34 η Σχολή λειτούργησε με ακόμα μια τάξη, τη Γ΄Δίδαξαν οι, Νικόλαος Δ. Κάντης, Χαράλαμπος Κατσαρής και Χ. Π. Εξαδάκτυλος.
Ημιγυμνάσιο Λαπήθου
Όταν το 1938 προστέθηκε και η Δ΄ τάξη η Σχολή μετονομάζεται Ημιγυμνάσιο Λαπήθου.
Πρόεδροι της Σχολικής Εφορείας ως το 1938 ήταν:
Ευθύβουλος Παρασκευαϊδης : 1923 – 1925
Χαρίτων Αθανασιάδης : 1925 – 1926, 1927 – 1932
Νικόλαος Πύργος : 1926 – 1929, 1932 – 1935
Δημοσθένης Καλλιάδης : 1935 – 1938
Από το 1938 – 1961 πρόεδρος της Σχολικής Εφορίας ήταν ο Σάββας Χριστοφίδης.
Από το 1940 άρχισαν οι προσπάθειες για ανέγερση σχολικού κτιρίου. Έγινα έρανοι μεταξύ των κατοίκων της περιοχής αλλά και εισφορές από ομογενείς του εξωτερικού, κυρίως στην Ελλάδα και την ευθύνη του εράνου ανέλαβε η Ρεβέκκα Πολυμέρου αδερφή του Στρατηγού Τσαγγαρίδη γι΄ αυτό και στο Γυμνάσιο η αίθουσα τελετών ονομάστηκε Τσαγγαρίδειος Αίθουσα.
Βλέπε λήμμα: Τσαγγαρίδης Ιωάννης
Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου
Το 1943 το κτίριο στέγασε για πρώτη φορά μαθητές στις αίθουσές του και το 1949 λειτούργησε η Ε΄ τάξη και το 1950 Στ΄, οπότε και ονομάστηκε Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου.
Το 1956 οι ΄Αγγλοι αποικιοκράτες, αρνήθηκαν άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος σε καθηγητές από την Ελλάδα και το Γυμνάσιο λειτούργησε και με απογευματινά μαθήματα ώστε να μπορούν να έρχονται για να διδάξουν Κύπριοι καθηγητές από το Γυμνάσιο της Κερύνειας.
Βλέπε λήμμα: Ελληνικό Γυμνάσιο Κερύνειας
Μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας το 1960, συμπληρώθηκε το κτίριο και το 1965 – 1966 προστέθηκε νέα πτέρυγα Πρακτικού. Το 1972 – 1973 αίθουσες ξυλουργικής και μεταλλοτεχνίας και το 1974 έχει 18 αίθουσες διδασκαλίας, τρεις ειδικές αίθουσες (Τέχνης, Μουσικής, Φυσικής), τέσσερα εργαστήρια (Φυσικής, Χημείας, Ξυλουργικής, Οικοκυρικών) τέσσερα Γραφεία, Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, Βιβλιοθήκη και Αίθουσα Τελετών ( η Τσαγγαρίδειος Αίθουσα).
Το Γυμνάσιο είχε φιλαρμονική ορχήστρα και πρωτοστατούσε στις Εθνικές Γιορτές, στις παρελάσεις και σε άλλες εκδηλώσεις.
Μετά το 1961 ως το 1974, Πρόεδροι της Σχολικής Εφορείας, διετέλεσαν:
Φειδίας Παρασκευαϊδης
Κώστας Ταλιαδώρος
Γιώργιος Καζέλης
Μετά το 1933 Διευθυντές – Γυμνασιάρχες, διετέλεσαν:
1933 – 1935: Νικόλαος Κάντης
1935 – 1937 : Πάνος Μέσης
1937 – 1938 : Γεώργιος Μουρούζης
1938 – 1942 : Πραξιτέλης Γεωργίου
1942 – 1946 : Κώστας ΧΨάλτης
1946 – 1950 : Αθανάσιος Χιωτέλης
1950 – 1951: Βασίλειος Λίβας
1951 – 1953 : Γεώργιος Λυσίκατος
1953 – 1954 : Σταύρος Καψαμπέλης
1954 – 1956 : Νικόλαος Πιζάνιας
1956 – 1957 : Ι. Καραγιαννάκης
1957 – 1958 : Χριστ. Παπαϊωάννου
1958 – 1959 : Κλεάνθης Γεωργιάδης
1959 – 1961 : Νικόλαος Μπιζάνιας
1961 – 1962 : Αθανάσιος Χιωτέλης
1962 – 1963 : Τάσος Αναστασιάδης
1963 – 1969 : Κώστας Καραγιάννης
1969 – 1970 : Χρύσανθος Κυπριανού
1970 – 1972 : Γεώργιος Προδρόμου
1972 – 1973 : Παύλος Χ΄ Μιχαήλ
1973 – 1974: Φρόσω Μουρούζη
Πηγή
Δήμος Λαπήθου
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
www. polignosi.com
Φώτο Γκάλερι
