Ουρανία

Image

Λατρευτικό επίθετο της θεάς Αφροδίτης κατά την Αρχαιότητα, τόσο στην Κύπρο όσο και εκτός αυτής. Ο Ηρόδοτος μάλιστα γράφει ότι στην πόλη Ασκάλωνα της Συρίας υφίστατο το αρχαιότερο ιερό της Αφροδίτης Ουρανίας, απ’ όπου η λατρεία της θεάς μετεφέρθη στην Κύπρο. Ο Παυσανίας, πάλι, λέγει ότι την Αφροδίτην Ουρανίαν λάτρευαν αρχικά οι Ασσύριοι, κατόπιν οι Κύπριοι και ύστερα οι Φοίνικες και άλλοι.

 

Βέβαια οι αναφορές αυτές των Παυσανία και Ηροδότου αφορούσαν μάλλον τη λατρεία της Αστάρτης (θεάς του ουρανού) που ταυτίστηκε με την Αφροδίτη. Την ταύτιση αυτή αποδεικνύει και μια επιγραφή από τη Δήλο που αναφέρει: Ἀφροδίτῃ Oὐρανίᾳ  Ἀστάρτῃ Παλαιστινῇ.

 

Από άλλη επιγραφή, γνωρίζουμε ότι Κύπριοι που κατοικούσαν στην Αττική λάτρευαν εκεί την Αφροδίτην Ουρανίαν. Η επιγραφή, από τον Πειραιά, μνημονεύει αφιέρωμα προς τη θεά κάποιας Αριστόκλεας από το Κίτιον της Κύπρου˙ το Κίτιον, πόλη στην οποία κυριαρχούσε το φοινικικό στοιχείο, ήταν μάλλον βασικός χώρος ταύτισης της Αστάρτης με την Αφροδίτη.

 

Όμως, αν και η Αστάρτη εθεωρείτο Ουρανία ως θεά του ουρανού, η Αφροδίτη λατρευόταν ως Ουρανία επειδή ήταν κόρη του Ουρανού. Την Αφροδίτη ως κόρη του Ουρανού αναφέρει και αυτός ο Πλάτων στο Συμπόσιόν του. Ο Ευριπίδης πάλι τραγουδά τάν Οὐρανίαν Ἀφροδίταν, που την θεωρεί ως κόρη του Διός.

 

Με το επίθετο Ουρανία η Αφροδίτη απαντάται και σε άλλες πηγές, όπως λ.χ. στον Ορφικό Ύμνο προς τη θεά:

 

Οὐρανίη, πολύυμνε, φιλομμειδής Ἀφροδίτη...

 

Σ’ αντίθεση προς την Ουρανίαν Αφροδίτην, δηλαδή την καθαρή και αγνή θεότητα του ουρανίου στερεώματος, την υπεράνω ανθρώπων, λατρευόταν και η Πάνδημος* Αφροδίτη που κατά τον σοφιστή Ιμέριον γεννούσε ανίερους έρωτες κι ακάθαρτα πάθη.

 

Τη λατρεία της Αφροδίτης Ουρανίας στην αρχαία Κύπρο αποδεικνύει και το γεγονός ότι μια αρχαία πόλη, στην Καρπασία, ονομαζόταν ακριβώς Ουρανία (βλέπε αμέσως προηγούμενο λήμμα).