Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η οικογένεια των Συγκλητικών (Singlitico ή Singritico) ήταν μια από τις πιο σημαντικές της μεσαιωνικής Κύπρου, με ιδιαίτερη ακμή κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, μέχρι και την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου το 1570-71. Ήταν οικογένεια Ελλήνων Κυπρίων, με κορυφαίο μέλος της τον Ευγένιο Συγκλητικό που αγόρασε από τους Βενετούς τίτλους ευγενείας και προνόμια, με αποτέλεσμα η οικογένεια αυτή να διαδεχθεί την οικογένεια ντε Γκρινιέρ με τους τίτλους του λόρδου της Μόρφου και του κόμη ντε Ρουχάς. Η πλούσια αυτή οικογένεια των Κυπρίων βοήθησε οικονομικά και άλλως πως στην αντίσταση της Λευκωσίας κατά των Τούρκων. Εξ άλλου, τιμής ένεκεν για τη βοήθεια που οι Συγκλητικοί προσέφεραν στην ανέγερση των βενετσιάνικων οχυρώσεων της Λευκωσίας, το 1567-1570, ένας από τους 11 προμαχώνες των τειχών της πόλης ονομάστηκε προμαχώνας Roccas, από το ντε Ρουχάς (ή Ρουσιά), τίτλο της οικογένειας των Συγκλητικών. Πρόκειται για τον προμαχώνα που βρίσκεται στα βόρεια της πύλης Πάφου (δυτικό τμήμα της Λευκωσίας).

 

Ένας άλλος Ευγένιος Συγκλητικός, εγγονός του προηγούμενου, ήταν εκ των αρχηγών της άμυνας της Λευκωσίας κατά των Τούρκων, το 1570, οπότε κι έπεσε μαχόμενος. Θρυλική παρέμεινε η κόρη του, Μαρία Συγκλητική (γνωστή και με την ονομασία Αρνάλδα), που θυσιάστηκε για να μη γίνει σκλάβα των Τούρκων.

 

Το οικογενειακό επίθετο Συγκλητικός είναι προφανώς βυζαντινής προελεύσεως, προερχόμενο από ομώνυμο αξίωμα και τίτλο των Βυζαντινών χρόνων.

 

Μεταξύ των σωζόμενων σήμερα εγγράφων, στα αρχεία της Βενετίας, διάφορα απ' αυτά αναφέρονται και στους Συγκλητικούς της Κύπρου. Σώζεται επίσης η διαθήκη του δευτέρου Ευγενίου Συγκλητικού (που σκοτώθηκε το 1570), βάσει της οποίας μπορούμε να γνωρίζουμε το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας (βλέπε Χρύσα Α. Μαλτέζου, «Νέαι Εἰδήσεις περί Εὐγενίου Συγκλητικοῦ», Πρακτικά τοῦ πρώτου Διεθνοῦς Κυπρολογικοῦ Συνεδρίου, τόμος Γ', μέρος Α', Λευκωσία, 1973, σσ. 227-244).

 

Κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας γνωρίζουμε, λοιπόν, τον Ευγένιο Συγκλητικό που απέκτησε δι’ αγοράς τίτλους ευγενείας, τον γιο του Ιάκωβο Συγκλητικό και τα παιδιά του τελευταίου Νικόλαο, Ιερώνυμο, Θωμά, Ευγένιο (που σκοτώθηκε το 1570) και Μαργαρίτα. Του δεύτερου Ευγενίου Συγκλητικού (ο οποίος είχε νυμφευθεί την Chiara de Bressà ), παιδιά ήταν η Βιργινία (νόθος, γεννήθηκε το 1568) και ο Ιάκωβος (γεννήθηκε το 1567). Της Μαργαρίτας Συγκλητικής (που παντρεύτηκε τον Σκιπίωνα Καράφφα), γιος ήταν ο Ιωάννης. Είχε και μια κόρη, τη Μαρία, που με τον Βενετό Francesco Barbarigo που παντρεύτηκε, απέκτησε δυο παιδιά, τον Λορέντζο και την Κορνηλία.

 

Η οικογένεια των Συγκλητικών υφίστατο, βέβαια, και πριν από την περίοδο της Βενετοκρατίας. Ο Λεόντιος Μαχαιράς (Χρονικόν, παρ. 665), αναφέρει επί εποχής του βασιλιά της Κύπρου Ιανού (1398-1432) τόν μάστρε Τζουάν Συνγκριτικόν τόν ἰατρόν. Ο Γεώργιος Βουστρώνιος πάλι (Διήγησις..., έκδοση «Φιλόκυπρος», 1989, παρ. 58 και 59), αναφέρει δυο μέλη της οικογένειας: τον Ἀντόνην τόν Συγκριτικόν που στα 1460 διέμενε στην Κερύνεια, απ' όπου ήλθε στη Λευκωσία όπου ετάχθη με το μέρος του βασιλιά Ιακώβου Β' ο οποίος αγωνιζόταν τότε για να εκθρονίσει την ετεροθαλή αδελφή του Καρλόττα۠  και τόν μισέρ Φίλιππον Συνγκλητικόν (Συνκριτικόν), τόν καπετάνον τῆς Σίβουρης. Το φρούριο Σίβουρης ή Σίγουρης βρισκόταν στη Μεσαορία, βορειοανατολικά της Λύσης, κι είχε διαδραματίσει σοβαρό ρόλο στους πολέμους του Ιακώβου Β' και στα γεγονότα μετά τον θάνατο του, οπότε στον θρόνο ανήλθε η χήρα του, Αικατερίνη Κορνάρο. Ο αναφερόμενος Φίλιππος Συγκλητικός είχε διατελέσει διοικητής του φρουρίου αυτού το 1474, επί βασιλείας της Κορνάρο.

 

Κυριότερα και γνωστότερα μέλη της σημαντικής οικογένειας των Συγκλητικών ήταν:

 

1. Ευγένιος Συγκλητικός: Έζησε κατά το β' μισό του 15ου και κατά το α' μισό του 16ου αιώνα. Πιθανώς ήταν γιος του κάπως προγενέστερου Φίλιππου Συγκλητικού, αξιωματούχου του βασιλείου της Κύπρου, που αναφέρεται από τον Βουστρώνιο ως διοικητής του φρουρίου της Σίγουρης στα 1474.

 

Ο Ευγένιος Συγκλητικός, ένας των πλουσιοτέρων ευγενών της Κύπρου, άκμασε κατά τις πρώτες δεκαετίες του 16ου αιώνα. Από το 1489 η Κύπρος είχε περάσει στην κατοχή των Βενετών με τον τερματισμό της περιόδου της κυριαρχίας των Λουζινιανών. Η Βενετία ενδιαφερόταν πρωτίστως να εκμεταλλευθεί οικονομικά, όσο περισσότερο ήταν δυνατό, την Κύπρο. Παράλληλα, και διστακτικά, ήταν υποχρεωμένη να διαθέσει κάποια χρήματα για την αμυντική ενίσχυση του νησιού, εν όψει της τουρκικής απειλής που γινόταν όλο και πιο έντονη. Προκειμένου να ενισχυθούν τα ταμεία της, η Βενετία πωλούσε ακόμη και τίτλους ευγενείας των Λουζινιανών. Ο πλούσιος Ευγένιος Συγκλητικός επωφελήθηκε από τις διαθέσεις αυτές της Βενετίας για ν' αποκτήσει τίτλους αλλά και φέουδα. Σε βενετικά έγγραφα αναφέρεται ως nobilis equitis Cyprii και ως fidelissimus servitor lllustrissime Signorie (Χρύσα Α. Μαλτέζου, ό.π.π., σ. 227). Η περιουσία του αναφέρεται ότι ανερχόταν σε 8.000 δουκάτα (G. Hill, A History of Cyprus, vol. Ill, p. 792), πράγμα που τον τοποθετούσε πρώτο σε πλούτη μεταξύ των ευγενών κατοίκων της Κύπρου τότε.

 

Το 1510 ο Ευγένιος Συγκλητικός πέτυχε απόφαση του Συμβουλίου των Δέκα της Βενετίας, για εκχώρηση σ' αυτόν της υποκομητείας του βασιλείου της Κύπρου για περίοδο 2 χρόνων, έναντι του ποσού των 2.000 δουκάτων. Το 1521 ο Ευγένιος Συγκλητικός αγόρασε, έναντι του ποσού των 1.500 δουκάτων, τον τίτλο και την κομητεία de Rochas που είχε περιέλθει στο δημόσιο μετά τον θάνατο της Έλενας ντε Γκρινιέρ (Elena di Grinier), τελευταίου μέλους της μεγάλης οικογένειας των ντε Γκρινιέρ, η οποία δεν είχε αποκτήσει απογόνους. Η οικογένεια των Γκρινιέρ (βλέπε λήμμα Ρουχά οικογένεια) κατείχε τον τίτλο του κόμητα ντε Ρουχάς (ή κόμητα της Έδεσσας), που περιήλθε τώρα στους Συγκλητικούς. Επειδή η οικογένεια υπήρξε κάτοχος της Μόρφου και της περιοχής της, στο οικογενειακό όνομα είχε προστεθεί κι ο τίτλος ντε Μόρφου.

 

Εκτός από τους τίτλους και την κομητεία της Μόρφου, σώζονται κι άλλα βενετικά έγγραφα που μαρτυρούν ότι ο Ευγένιος Συγκλητικός είχε αγοράσει ή εκμισθώσει από τις βενετικές αρχές και διάφορα χωριά, όπως η Ποταμιά (βασιλικό κτήμα κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας), το χωριό Αγία Ειρήνη (Αμμοχώστου), το χωριό Γαδουράδες (Γαϊδουράς, στη Μεσαορία) κ.α.

 

Γιος του Ευγενίου Συγκλητικού ήταν ο Ιάκωβος, και εγγονός του (γιος του Ιακώβου), ένα άλλο διακεκριμένο όσο και γνωστό μέλος της οικογένειας, ο ονομαζόμενος επίσης Ευγένιος Συγκλητικός. Ο G. Hill δεν διαχωρίζει τον παππού από τον εγγονό, προφανώς εξαιτίας του ιδίου ακριβώς ονοματεπωνύμου. Ωστόσο υπάρχει μια μεγάλη χρονική διαφορά μεταξύ των δύο, αφού ο εγγονός αγωνίζεται κατά των Τούρκων το 1570 στη Λευκωσία.

 

2. Ευγένιος Συγκλητικός. Γιος του Ιακώβου Συγκλητικού και εγγονός του πλουσιοτάτου Ευγενίου Συγκλητικού. Ο εγγονός Ευγένιος Συγκλητικός έζησε κατά τον 16ο αιώνα και σκοτώθηκε στη Λευκωσία το 1570, ανθιστάμενος κατά των Τούρκων εισβολέων. Αναφέρεται ως αξιωματούχος στην υπηρεσία της Βενετίας κατά τη διάρκεια του βενετοτουρκικού πολέμου, κι ένας των αρχηγών των υπερασπιστών της πρωτεύουσας Λευκωσίας, collateral general της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας. Στενός συνεργάτης του τοποτηρητή της Βενετίας στην Κύπρο κατά το 1570 Νικολάου Δάνδολο, ο Ευγένιος Συγκλητικός, κόμης ντε Ρουχάς, στρατεύθηκε ως γενικός διοικητής του κυπριακού ιππικού. Δάνδολο και Συγκλητικός αναφέρεται ότι είχαν υπό τις διαταγές τους 20.000 άνδρες στην άμυνα της Λευκωσίας κατά των Τούρκων, αριθμός υπερβολικός (αφού υπολογίζεται ότι οι πειθαρχημένες, εκπαιδευμένες και πραγματικά αξιόμαχες δυνάμεις στην πρωτεύουσα δεν υπερέβαιναν τις 3.000 άνδρες· ωστόσο τόσο ο Συγκλητικός όσο και άλλοι Κύπριοι ευγενείς που πολέμησαν στη Λευκωσία, θα πρέπει να στρατολόγησαν και μπουλούκια ατάκτων).

 

Όπως ανεφέρθη και πιο πάνω, σώζεται η διαθήκη του Ευγενίου Συγκλητικού. Σώζονται επίσης, στα βενετικά αρχεία, το συμβόλαιο του γάμου του με την Chiara de Bressà , κατάστιχο χρεών του προς τη Βενετία κ.α. Με τη νόμιμη σύζυγό του απέκτησε ένα γιο, τον Ιάκωβο, που γεννήθηκε το 1567 (τρία μόνο χρόνια πριν από την πτώση της Λευκωσίας). Ο Ευγένιος Συγκλητικός απέκτησε και μια νόθο κόρη, την Βιργινία, που γεννήθηκε το 1568, για την οποία προνοεί στη σωζόμενη διαθήκη του.

 

Σε γενικές γραμμές μας είναι γνωστή η δράση του Ευγενίου Συγκλητικού κατά το 1570 εναντίον των Τούρκων εισβολέων, βασικά από αναφορές σ' αυτόν σε κείμενα της εποχής. Ο Paruta γράφει πως όταν ο Αστόρρε Βαγλιόνε ανέλαβε την αρχηγία στην Αμμόχωστο, φεύγοντας από τη Λευκωσία, ο Συγκλητικός ανέλαβε ως διοικητής του στρατεύματος στην πρωτεύουσα. Ο Morosini αναφέρεται στην ενεργητικότητά του για την οργάνωση της άμυνας, μεταξύ άλλων ενθαρρύνοντας τους Ιταλούς στρατιώτες με προσφορές και επιβραβεύσεις. Αντίθετα, ο Graziani τον περιγράφει ως ανίκανο στα στρατιωτικά ζητήματα κι ως άνθρωπο που δεν ήξερε παρά μόνο να περηφανεύεται για το αξίωμα του στρατιωτικού διοικητή που είχε αποκτήσει. Ο Συγκλητικός είχε προσφερθεί ο ίδιος στη Βενετία για να πολεμήσει, η δε προσφορά του έγινε αποδεκτή και διορίστηκε διοικητής του ιππικού. Πιο πριν τη θέση κατείχε ο Ιωάννης Συγκλητικός, όπως αναφέρει ο Morosini, που κατά τον G. Hill (ό.π.π., p. 951) ήταν ίσως αδελφός του Ευγενίου, και για τον οποίο γίνεται ειδική αναφορά πιο κάτω.

 

Κατά την έναρξη της τουρκικής επίθεσης ο Δάνδολο είχε στείλει τον Συγκλητικό στις Σαλίνες (Λάρνακα) με δύναμη από 200 ιππείς και 100 πεζούς, για παρεμπόδιση των Τούρκων που αποβιβάζονταν στην περιοχή. Οι πρώτοι Τούρκοι που αποβιβάστηκαν κυνηγήθηκαν από τον Συγκλητικό και ρίχτηκαν πίσω στη θάλασσα, όμως υπήρξε σύγχυση στις εντολές των Δάνδολο και Βαγλιόνε, κι ο Συγκλητικός απεχώρησε με τους άνδρες του, πηγαίνοντας στην Αμμόχωστο, απ' όπου όμως εστάλη πίσω στην πρωτεύουσα, όπου ηγήθηκε (μαζί με τον Δάνδολο) της αντίστασης της Λευκωσίας στην πολιορκία της από τους Τούρκους. Τη δράση του κατά την περίοδο της πολιορκίας μνημονεύουν ο Α. Calepio, o Sozomeno, ο Graziani κ.α.

 

Την ημέρα κατά την οποία η Λευκωσία αλώθηκε (Σάββατο, 9 Σεπτεμβρίου του 1570), ο Ευγένιος Συγκλητικός έπεσε πολεμώντας γενναία, στον προμαχώνα Ποδοκάταρο. Στον ίδιο προμαχώνα έπεσε τότε πολεμώντας ακόμη ένα μέλος της οικογένειας, ο Θωμάς Συγκλητικός, βισκούντης της Λευκωσίας.

 

3. Θωμάς Συγκλητικός: Το μέλος αυτό της οικογένειας των Συγκλητικών αναφέρεται ότι κατείχε το αξίωμα του βισκούντη (αρχιαστυνόμου) της Λευκωσίας κατά το 1570 (βλ. G. Hill, A History of Cyprus, vol. Ill, p. 981). Πήρε μέρος στην αντίσταση της πόλης κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της από τους Τούρκους κι έπεσε πολεμώντας κατά την ημέρα της άλωσής της (9 Σεπτεμβρίου του 1570).

 

Στο γενεαλογικό δέντρο που παραθέτει η Χρύσα Α. Μαλτέζου (ό.π.π., σ. 231), ο Θωμάς Συγκλητικός μνημονεύεται ως γιος του Ιακώβου Συγκλητικού. Συνεπώς ήταν αδελφός του Ευγενίου Συγκλητικού, δίπλα στον οποίο αγωνίστηκε και μαζί με τον οποίο σκοτώθηκε.

 

4. Ιωάννης Συγκλητικός: Μέλος της οικογένειας των Συγκλητικών που επίσης έδρασε στην Κύπρο κατά των Τούρκων το 1570. Δεν είναι γνωστή η ακριβής συγγένειά του προς τον Ευγένιο Συγκλητικό. Ο G. Hill (ό.π.π., p. 951n.), γράφει ότι μάλλον ήταν αδελφός του. Τούτο όμως δεν είναι απόλυτα βέβαιο, αφού δεν αναφέρεται πουθενά στη διαθήκη του Ευγενίου, χωρίς βέβαια ν' απορρίπτεται.

 

Ο Ιωάννης Συγκλητικός θεωρείται ότι ήταν ο κτήτορας ενός κώδικα, γραμμένου από διαφορετικά πρόσωπα τον 15ο και 16ο αιώνα, που βρίσκεται σήμερα στη βιβλιοθήκη του Escurial (βλέπε Σπ. Λάμπρου, «Σύμμεικτα - Ἰωάννης Συγκλητικός», Νέος Ἑλληνομνήμων, αρ. 4, 1907, σσ. 244-245 και αρ. 5, 1911, σσ. 92-93).

 

Στο γενεαλογικό δέντρο που δημοσιεύει η Χρύσα Α. Μαλτέζου (ο.π.π., σ. 231), αναφέρεται πάντως ένας Ιωάννης, γιος της Μαργαρίτας Συγκλητικής και του Σκιπίωνος Καράφφα*, που όμως δεν φαίνεται να είναι το αυτό πρόσωπο με τον Ιωάννη που έδρασε το 1570 κατά των Τούρκων.

 

Πάντως κατά το 1570 ο Ιωάννης Συγκλητικός πολέμησε μαζί με τον Σκιπίωνα Καράφφα και τον Πιέτρο Πάολο Συγκλητικό κατά των Τούρκων. Και στους τρεις, όπως βέβαια και σε διάφορους άλλους ευγενείς, είχαν ανατεθεί από τους Βενετούς στρατιωτικά καθήκοντα για ν' αντιμετωπισθούν, ακόμη και με τη στρατολόγηση όχι ειδικών στα στρατιωτικά, τα σοβαρά κενά που παρουσίαζε η άμυνα της Λευκωσίας αλλά κι ολόκληρης της Κύπρου, όταν εκδηλώθηκε η τουρκική εισβολή τον Ιούλιο του 1570.

 

Στους τρεις (στον Καράφφα και στους δυο Συγκλητικούς Ιωάννη και Πιέτρο Πάολο) δόθηκε το αξίωμα του λοχαγού και η εντολή να σχηματίσουν σώματα με στρατολογήσεις χωρικών, να ηγηθούν τέτοιων σωμάτων, να καταλάβουν κατάλληλες στρατηγικές θέσεις στα ορεινά κι απ' εκεί να διενεργούν επιθέσεις αιφνιδιαστικά κατά των τουρκικών στρατευμάτων. Τούτο και έπραξαν. Αναφέρεται μάλιστα μια περίπτωση κατά την οποία ο Ιωάννης Συγκλητικός και ο Σκιπίων Καράφφα, επικεφαλής δύναμης από 4.000 Κυπρίους χωρικούς, επετέθησαν εναντίον των Τούρκων στην περιοχή της Πάφου και σκότωσαν πολλούς, κατά τους Brenzone και Foglieta. Αναφέρεται επίσης περίπτωση όπου οι δυο αυτοί ευγενείς, μαζί με τους επιστρατευμένους χωρικούς, σκότωσαν πάνω από 500 εισβολείς, απ' εκείνους που περιέρχονταν την Κύπρο, λεηλατώντας και καταστρέφοντας.

 

Ωστόσο μετά τη πτώση της πρωτεύουσας Λευκωσίας στα χέρια των Τούρκων (9.9.1570), τόσο ο Ιωάννης Συγκλητικός όσο και ο Πιέτρο Πάολο Συγκλητικός και ο Σκιπίων Καράφφα (όπως κι αρκετοί άλλοι ευγενείς) παρουσιάστηκαν στον αρχηγό των τουρκικών δυνάμεων, τον Μουσταφά πασά, προς τον οποίο ορκίστηκαν υποταγή. Ο Μουσταφά πασάς δέχθηκε με τιμές τους δυο ευγενείς Συγκλητικούς και τον Καράφφα, που μάλιστα τους έντυσε με χρυσοΰφαντα ρούχα και τους έστειλε στην ύπαιθρο για να πείσουν όσους δεν είχαν ακόμη παραδοθεί, να υποταχθούν. Αλλά μια τουλάχιστον πηγή (ο Α. Calepio), λέγει ότι είχαν παραδοθεί ο Πιέτρο Πάολο Συγκλητικός και ο Σκιπίων Καράφφα, ενώ τον Ιωάννη Συγκλητικό περιλαμβάνει στον κατάλογο των ευγενών Κυπρίων που έπεσαν πολεμώντας στη Λευκωσία (Excerpta Cypria, p. 146).

 

Εν τούτοις αρκετοί άλλοι καπετάνιοι, μεταξύ των οποίων και διάφοροι που διέφυγαν από τη Λευκωσία, πήγαν στην Αμμόχωστο όπου συνέχισαν τον πόλεμο ενισχύοντας τη φρουρά της.

 

5. Πιέτρο Πάολο Συγκλητικός: Μέλος επίσης της οικογένειας των Συγκλητικών, που πολέμησε κατά των Τούρκων το 1570.  Όπως κι ο Ιωάννης Συγκλητικός, έτσι και ο Πιέτρο Πάολο στρατεύθηκε, πήρε τον βαθμό του λοχαγού, και σχημάτισε σώματα Κυπρίων χωρικών με τα οποία διενεργούσε επιθέσεις κατά των Τούρκων από τα βουνά. Μετά τη πτώση της Λευκωσίας παρεδόθη κι αυτός στον Μουσταφά πασά, που τον δέχθηκε με τιμές. Ο Πιέτρο Πάολο Συγκλητικός είχε εξ αρχής σταλεί στα βουνά, μαζί με τον Σκιπίωνα Καράφφα, για να μαζέψουν και να οργανώσουν τους αξιόμαχους χωρικούς.

 

6. Μαρία Συγκλητική: Ηρωική γυναικεία μορφή της Κύπρου, μέλος της μεγάλης οικογένειας των Συγκλητικών. Είναι γνωστή ιδίως για τη θυσία της το 1570, μετά την αιχμαλωσία της από τους Τούρκους.

 

Συγκεκριμένα η Μαρία Συγκλητική ήταν μεταξύ των πολλών αιχμαλώτων των Τούρκων, μετά τη πτώση της πρωτεύουσας Λευκωσίας στα χέρια τους, στις 9 Σεπτεμβρίου 1570. Πολλοί από τους αιχμαλώτους αυτούς οδηγήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα. Οι ωραιότερες νέες γυναίκες της Λευκωσίας και οι ωραιότεροι νέοι συγκεντρώθηκαν για να σταλούν στον σουλτάνο. Μεταξύ αυτών ήταν και η Μαρία Συγκλητική.  Όταν οι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν στο τουρκικό καράβι που θα τους μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη, η Μαρία Συγκλητική αποφάσισε να μη δεχτεί αυτή την ταπείνωση. Κατόρθωσε να πλησιάσει την πυριτιδαποθήκη του τούρκικου καραβιού και να βάλει φωτιά, τινάζοντάς το στον αέρα. Το καράβι δεν είχε σαλπάρει ακόμη, αλλά βρισκόταν στον κόλπο της Αμμοχώστου. Δυο ακόμη τουρκικά καράβια που βρίσκονταν αραγμένα κοντά, κι αυτά φορτωμένα με αιχμαλώτους, κάηκαν και καταστράφηκαν επίσης. Ήταν η 6η Οκτωβρίου του 1570.

 

Με τον τρόπο αυτό η Μαρία Συγκλητική έθεσε τέρμα στη ζωή της και στη ζωή των άλλων αιχμαλώτων που βρίσκονταν μαζί της. Εκδικήθηκε, ταυτόχρονα, τους Τούρκους, αφού σκοτώθηκαν και πολλοί απ' αυτούς που βρίσκονταν στα τρία καράβια. Αναφέρεται ότι από τους πολλούς αιχμαλώτους σώθηκαν μόνο τέσσερις.

 

Οι πηγές, ωστόσο, είναι κάπως συγκεχυμένες ως προς το επεισόδιο αυτό του πολέμου του 1570. Μερικές πηγές αναφέρουν ως ηρωίδα του επεισοδίου ονομαστικά την Μαρία Συγκλητική, άλλες πηγές παραδίδουν το όνομα Αρνάλδα, ενώ άλλες αναφέρουν ότι την ανατίναξη προκάλεσε μια Κυπρία αριστοκράτισσα (χωρίς ν' αναφέρουν όνομα).

 

Εξάλλου σύγχυση επικρατεί και ως προς τη συγγένεια της Μαρίας Συγκλητικής προς τον Ευγένιο Συγκλητικό, τον εκ των αρχηγών της άμυνας της Λευκωσίας. Πολλοί θεωρούν ότι η Μαρία (ή και η Αρνάλδα) ήταν κόρη του Ευγενίου Συγκλητικού. Είναι όμως γεγονός ότι δεν μνημονεύεται στη διαθήκη του τελευταίου και μπορεί να θεωρηθεί σίγουρο ότι δεν ήταν κόρη του. Μαρία ονομαζόταν, πάντως, η κόρη της Μαργαρίτας Συγκλητικής και του Σκιπίωνα Καράφφα (η Μαργαρίτα αυτή ήταν αδελφή του Ευγενίου Συγκλητικού, συνεπώς ο Ευγένιος ήταν, μάλλον, θείος της Μαρίας), εάν η αναφερόμενη ηρωίδα είναι το αυτό πρόσωπο με την κόρη της Μαργαρίτας. Η Μαρία αυτή αναφέρεται ότι είχε παντρευτεί ένα Βενετό αξιωματούχο, τον Francesco Barbarigo).

 

Ο Άγγελος Γάττος, ο οποίος πολέμησε στην Αμμόχωστο κατά των Τούρκων το 1570-71, και που αναφέρει το επεισόδιο της ανατίναξης των καραβιών (γράφοντας ότι αυτά είχαν καεί απλώς), σημειώνει ότι τήν ἑπομένην ἡμέραν [7.10.1570]  ἡ θάλασσα ἔρριψεν ἐν τῷ λιμένι τῆς  Ἀμμοχώστου πολλά πτώματα γυναικῶν καί παρθένων καί λείψανα τοῦ πλοίου...

 

Η θυσία της Μαρίας Συγκλητικής (ή Αρνάλδας) ενέπνευσε κατά καιρούς διάφορους συγγραφείς και καλλιτέχνες.

 

Άλλοι Συγκλητικοί: Στις πηγές αναφέρονται και μερικά άλλα μέλη της μεγάλης αυτής κυπριακής μεσαιωνικής οικογένειας, όπως ο Νικόλαος, ο Ιερώνυμος, ο Αντώνιος κλπ. Η οικογένεια άκμασε, όπως σημειώθηκε πιο πάνω, κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, μέχρι και την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου, το 1570, οπότε οι Συγκλητικοί πλήρωσαν βαρύτατο μερίδιο σε θυσίες. Μετά την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου μέλη της οικογένειας ανευρίσκονται να ζουν στη Βενετία, με γνωστότερο τον Αλέξανδρο Συγκλητικό. Εκεί, σταδιακά ο σωζόμενος κλάδος της οικογένειας αφομοιώθηκε με το ιταλικό στοιχείο.

 

Μεταξύ των μελών της οικογένειας των Συγκλητικών που έζησαν στη Βενετία ακόμη και πριν την τουρκική κατοχή της Κύπρου, απαντάται και ο Φραγκίσκος Συγκλητικός που το 1551 οδηγήθηκε ενώπιον της Ιερής Εξέτασης ως ύποπτος για ενέργειες αντίθετες προς το δόγμα της Λατινικής Εκκλησίας. Ο Φραγκίσκος, σύμφωνα προς αναφορά σε έγγραφα των Αρχείων της Βενετίας, είχε με παρρησία δηλώσει στους ιεροεξεταστές ότι δεν τους αναγνώριζε δικαίωμα δικαιοδοσίας επί του προσώπου του, αφού όλοι του οι πρόγονοι ήσαν Έλληνες και μέλη της Ανατολικής (Ορθόδοξης) Εκκλησίας.

 

Ενώπιον του ιδίου σώματος της Ιερής Εξέτασης, είχε οδηγηθεί μερικά χρόνια αργότερα, το 1555, και άλλο μέλος της οικογένειας των Συγκλητικών, ο Πέτρος Παύλος Συγκλητικός. Αντιμετώπισε και αυτός τις ίδιες κατηγορίες όπως ο προηγούμενος. Δεν είναι σαφές εάν οι δύο αυτοί Συγκλητικοί ζούσαν στη Βενετία πριν ακόμη την κατάληψη της Κύπρου από τους Οθωμανούς (1570) ή εάν είχαν οδηγηθεί εκεί από την Κύπρο ως κατηγορούμενοι. Εάν συνέβη το πρώτο, τούτο σημαίνει ότι μέλη της οικογένειας ζούσαν στη Βενετία και πριν την οθωμανική κατάκτηση.  

 

Α. ΠΑΥΛΙΔΗΣ