Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στην περιοχή Άης Γιώρκης, στη διοικητική έκταση του χωριού Κρίτου Μαρόττου, έχει ανασκαφεί μέχρι το 2008 μεγάλο τμήμα προϊστορικού οικισμού. Οι ανασκαφικές εργασίες έγιναν από αποστολή του αμερικανικού Πανεπιστημίου Νεβάδα – Λας Βέγκας υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Alan Simmons. Έχει, σε πρώτη φάση, ανασκαφεί και ερευνηθεί μία έκταση περί τα 290 τετραγωνικά μέτρα. 17 δείγματα που συλλέχθηκαν για χρονολόγηση του χώρου με ραδιάνθρακα, τοποθετούν την αρχαιότερη κατοίκηση στον χώρο αυτό μεταξύ του 7900 και του 7500 π.Χ. ή διαφορετικά, στη μέση φάση της Προκεραμικής Νεολιθικής περιόδου.

Η ανασκαφή έχει εντοπίσει 4 κατασκευές – πλατφόρμες οβάλ σχήματος, κατασκευασμένες από μικρούς λίθους, εκ των οποίων οι 2 ήταν καλυμμένες με επίχρισμα. Η χρήση τους είναι άγνωστη. Οποιαδήποτε και αν ήταν, πάντως, αποτελούν μοναδικές εκφάνσεις της Προκεραμικής Νεολιθικής περιόδου στην όλη περιοχή. Πιθανό να επρόκειτο για δάπεδα κατοικιών ή χώρους για κάποιες τελετουργίες. Ανασκάφηκαν επίσης διάφοροι λάκκοι καθώς και μία άλλη σημαντική κατασκευή που αποκαλύφθηκε κατά τις εργασίες του 2006 και είχε αρχικά εκληφθεί ως φυσικό αυλάκι που λειτουργούσε και ως σύνορο. Η συνέχιση της ανασκαφής όμως έδειξε ότι επρόκειτο για χαντάκι που είχε σκαφτεί σκόπιμα και περιέχει αριθμό λάκκων. Η χρήση του παραμένει άγνωστη.

Πέρα από τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του οικισμού, έχει βρεθεί και μεγάλος αριθμός οστών ζώων, μεταξύ των οποίων και πολλά οστά βοοειδών, πράγμα σημαντικό, αφού υπήρχε η άποψη ότι τέτοια ζώα δεν είχαν εισαχθεί στην Κύπρο πριν από την Εποχή του Χαλκού. Βρέθηκαν επίσης ένας πολύ μεγάλος αριθμός από λεπίδες πυριτόλιθου καθώς και πολλά εργαλεία από λειασμένους λίθους. Βρέθηκαν ακόμη και διακοσμητικά αντικείμενα, ενώ το σημαντικότερο εύρημα κατά τις τελευταίες ανασκαφές του 2008 ήταν ένα σπάνιο αντικείμενο. Πρόκειται για ένα ημιτελές γυναικείο ειδώλιο ενός τύπου σχεδόν άγνωστου κατά τη Νεολιθική περίοδο.

Οι ανασκαφές στον προϊστορικό αυτό χώρο έχουν αποδείξει τη σημασία του συγκεκριμένου οικισμού κατά τα πρώιμα στάδια αποίκησης του νησιού. Στη συγκεκριμένη θέση, στην ορεινή περιοχή της επαρχίας Πάφου, αποκαλύπτονται για πρώτη φορά τέτοιου είδους οικιστικά κατάλοιπα. Μαρτυρείται σχετικά ανεπτυγμένη τεχνολογία εις ό,τι αφορά στην κατασκευή εργαλείων από πυριτόλιθο και λειασμένο λίθο. Εξάλλου η καλλιέργεια φυτών και η παρουσία βοοειδών αποτελούν στοιχεία που δίνουν μία νέα διάσταση σχετικά με την πολύπλοκη δραστηριότητα των κατοίκων του οικισμού, που μπορούν να θεωρούνται μεταξύ των αρχαιοτέρων κατοίκων της Κύπρου. 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια