Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η έναρξη των Βυζαντινών χρόνων θεωρούμε ότι έγινε το 330 μ.Χ., όταν η αχανής Ρωμαϊκή αυτοκρατορία διαμοιράστηκε σε δύο, οπότε η Κύπρος βρέθηκε ν' ανήκει στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος, αυτό που εξελίχθηκε σε Βυζαντινό, με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Την έναρξη των Βυζαντινών χρόνων σημαδεύουν μεγάλες καταστροφές από ισχυρούς σεισμούς, που έπληξαν την Κύπρο το 332 και το 342. Οι σεισμοί αυτοί έπληξαν καίρια τόσο τη Σαλαμίνα όσο και το Κούριον, τους Σόλους, την Πάφο κι άλλες περιοχές του νησιού. Η Σαλαμίνα έπαθε τεράστιες ζημιές, κι ανυπολόγιστες καταστροφές.   Όταν τα ογκώδη πετρόκτιστα δημόσια οικοδομήματα της πόλης κατέρρευσαν, μπορούμε να φανταστούμε την καταστροφή που προκλήθηκε στα μικρά οικοδομήματα, στις κατοικίες και στο υπόλοιπα.

Αυτή τη φορά ενδιαφέρθηκε για τη Σαλαμίνα (που εξακολουθούσε να είναι η πρωτεύουσα της Κύπρου) ο αυτοκράτορας της Κωνσταντινουπόλεως Κωνστάντιος Β* που ενίσχυσε την πόλη οικονομικά και την απάλλαξε από τη φορολογία για τέσσερα χρόνια. Έτσι η Σαλαμίνα  μπόρεσε ν' ανοικοδομηθεί σχετικά γρήγορα. Εκτιμώντας δε τη βοήθεια προς αυτήν του αυτοκράτορα, και τιμώντας τον, η πόλη μετονομάστηκε σε Κωνσταντία.

Ο Μαλάλας (Χρονογραφία, 12.415), γράφοντας για την καταστροφή της πόλης από τους σεισμούς, αναφέρει ότι η μισή απ' αυτήν βυθίστηκε στη θάλασσα και η άλλη μισή γκρεμίστηκε στο έδαφος.

Η πόλη, όταν ανοικοδομήθηκε, κάλυπτε πλέον λιγότερη έκταση απ' ό,τι πριν από τους σεισμούς. Αργότερα όμως επεκτάθηκε κι απέκτησε μια νέα αίγλη ως διοικητική αλλά και εκκλησιαστική πρωτεύουσα της Κύπρου. Αν κρίνουμε από τις δυο μεγάλες βασιλικές (Αγίου Επιφανίου και Καμπανόπετρας) που τα κατάλοιπά τους έχουν αποκαλυφθεί, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι κατά τον 5ο και 6ο μ.Χ. αιώνα η πόλη είχε αρχίσει και πάλι να ευημερεί. Για να γνωρίσει όμως ξανά τεράστιες καταστροφές τον 7ο μ.Χ. αιώνα, αυτή τη φορά από τις αραβικές επιδρομές του Μωαβία* το 647 και το 653. Από τις αλλεπάλληλες αυτές λεηλασίες της, η πόλη δεν θα μπορέσει πλέον να συνέλθει. Θα επιβιώσει για κάποιο ακόμη διάστημα, ώσπου τελικά θα αντικατασταθεί από την Αμμόχωστο και θα εγκαταλειφθεί πλήρως μέχρι τα τέλη του 8ου ή τις αρχές του 9ου μ.Χ. αιώνα. Πάντως κατά το 787 έχουμε τη μαρτυρία του αρχιεπισκόπου Κωνσταντίνου (στην έβδομη Οικουμενική Σύνοδο), ότι η Κωνστάντια εξακολουθούσε να κατοικείται, κυρίως από γεωργούς και τα ζώα τους.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για την πορεία της πόλης από την καταστροφή της από σεισμούς τον 4ο μ.Χ. αιώνα μέχρι το τέλος της ζωής της βλέπε στο λήμμα Κωνσταντία. Επίσης, περαιτέρω ιστορικές και άλλες πληροφορίες για τη Σαλαμίνα βλέπε και στο λήμμα Αμμόχωστος (επαρχία). Τα στοιχεία που υπάρχουν στα λήμματα στα οποία παραπέμπουμε δεν αναφέρθηκαν στο λήμμα αυτό ή εθίγησαν σε συντομία, άρα είναι επιπρόσθετα. Ακόμη, για τον ηγετικό ρόλο της Σαλαμίνος ως χριστιανικής επισκοπής, βλέπε στο λήμμα Κωνσταντίας επισκοπή. Πρβλ. και λήμμα Εκκλησία Κύπρου, πρώτα κεφάλαια, όπου γίνεται αναφορά και στις διάφορες αιρέσεις και ρεύματα που επικρατούσαν στη Σαλαμίνα/Κωνστάντια κατά την Πρωτοβυζαντινή περίοδο. Πρβλ. σχετικά και αυτοτελή λήμματα για τους πρώτους αρχιεπισκόπους Κύπρου (=επισκόπους Σαλαμίνος/Κωνσταντίας), που ήταν κατά σειράν: Βαρνάβας απόστολος, Γελάσιος ή Γηράσιος, Οφέλλιος, Επιφάνιος ο Μέγας, Σαβίνος Α ', Τρωίλος, Ρηγίνος, Ολύμπιος Α ', Σαβίνος Β', Ανθέμιος, Φιλόξενος, Πλούταρχος, Αρκάδιος, Κωνσταντίνος.