Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πριν από την τουρική εισβολή του 1974, το θέατρο της Σαλαμίνας είχε αναστηλωθεί πλήρως και χρησιμοποιείτο για παραστάσεις αρχαίου δράματος. Η πρώτη παράσταση μετά την αποκάλυψη του θεάτρου,  δόθηκε το 1962 από το Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου με τον "Οιδίποδα Τύραννο"σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Σέργη και πρωταγωνιστή το Δημήτρη Ποταμίτη.  Στη συνέχεια εμφανίστηκαν το Eθνικό Θέατρο Ελλάδας, το Θέατρο Tέχνης και άλλα. Το 1963 το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας ανέβασε «Αίαντα» του Σοφοκλή. Παράσταση έδωσε και το «Θέατρο Τέχνης», παρόντος του Κάρολου Κουν. Η πρώτη παραγωγή αρχαίου δράματος, που παρουσίασε ο ΘΟΚ στην αρχαία Σαλαμίνα, ήταν ο «Αγαμέμνονας» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζίσκου στις 15 Σεπτεμβρίου 1972. (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος-Αρχείο ΡΙΚ)

Η «Αγία Τηλλυρία», το έργο του συνθέτη Γιώργου Κοτσώνη, σε ποίηση του Σπύρου Παπαγεωργίου ήταν το τελευταίο ελληνικό έργο, που παρουσιάστηκε στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας, τον Αύγουστο του 1973. Την ορχήστρα του ΡΙΚ διεύθυνε ο συνθέτης και τραγούδησαν ο Κώστας Καμένος και η Άννα Βίσση.

Το ψευδοκράτος οργανώνει από το 1995 το Διεθνές Φεστιβάλ Τεχνών Αμμοχώστου τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο, με επίκεντρο το αρχαίο Θέατρο, όπου στήνονται εξέδρες, συστήματα φωτισμού και ήχου. Εκεί εμφανίστηκαν καλλιτέχνες όπως ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς, η Νάταλι Κολ, η Σεζάρια Εβόρα, οι Λος Παραγουάιος, η ομάδα Artis Quartet Vienna, το Josuas Redman Guartet, το ιταλικό κουαρτέτο Nino Rota, η ομάδα χορού Compania Aida Gomez που παρουσίασε Κάρμεν και πολλοί άλλοι. Αρκετοί καλλιτέχνες που θα εμφανίζονταν εκεί όπως ο Χοσέ Καρέρας, ακύρωσαν την εμφάνιση τους μετά την δημόσια κριτική που δέχτηκαν για την εμφάνιση τους σε ένα φεστιβάλ που οργανώνει ένα κατοχικό καθεστώς.

Ιππόλυτος από το ΘΟΚ

Σαράντα τρία χρόνια μετά την πρώτη του παράσταση στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας, ο ΘΟΚ ανέβασε την τραγωδία Ιππόλυτος του Ευριπίδη στις 11 Σεπτεμβρίου 2015 (η παράσταση ήταν υπερτιτλισμένη στην τουρκική και την αγγλική). Η απόφαση λήφθηκε από το δ.σ. του οργανισμού μετά από πρόταση του πρόεδρου του Γιάννη Τουμαζή. Οι παραστάσεις έγιναν  σε συνεργασία με το Σύνδεσμο της Εντός των Τειχών Πόλης της Αμμοχώστου «MASDER» και υπό την αιγίδα της Δικοινοτικής Τεχνικής επιτροπής για τον Πολιτισμό. Την παράσταση παρακολούθησαν πάνω από 4 χιλιάδες θεατές, Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι και ξένοι.

Ωστόσο, από κάποια κόμματα (ΕΔΕΚ, ΔΗΚΟ, Συμμαχία Πολιτών) εκδηλώθηκαν έντονες αντιδράσεις. Επίσης, ομάδα με την επωνυμία «Πρωτοβουλία Πολιτών» κατάγγειλε τον ΘΟΚ και ζήτησε από τον πρόεδρο Αναστασιάδη, έστω και την υστάτη να παρέμβει και να ματαιώσει την παράσταση. Η «Πρωτοβουλία Πολιτών» υποστήριξε ότι «η χρησιμοποίηση του πολιτισμού ως εργαλείου εκμετάλλευσης των συναισθημάτων των πολιτών είναι παραπλανητική και επικίνδυνη. Κυρίως όταν γίνεται από ένα κρατικό θέατρο που ανήκει εξ ολοκλήρου στους φορολογούμενους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας». Ανησυχίες για τη νομική πτυχή του ζητήματος της παράστασης του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας, εξέφρασε ο Σύνδεσμος Κυπρίων Αρχαιολόγων (ΣΚΑ). Ο Σύνδεσμος επεσήμανε ότι ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος της Σαλαμίνας, από το 1974, έχει αφεθεί στο έλεος των καιρικών συνθηκών και του χρόνου (ρωμαϊκά λουτρά, βασιλικοί τάφοι, πρωτοβυζαντινές βασιλικές Καμπανόπετρας και Αγίου Επιφανίου), έχει δεχθεί αλλεπάλληλες λεηλασίες (χώρος φύλαξης εγγράφων και αρχαιολογικού υλικού του Τμήματος Αρχαιοτήτων και της Γαλλικής αρχαιολογικής αποστολής), ενώ από το 1999 το πανεπιστήμιο της Άγκυρας, κατά παραβίαση των διεθνών συνθηκών, οργανώνει παράνομα αρχαιολογικές έρευνες και μεγάλης κλίμακας ανασκαφές σε όλη την έκταση του αρχαιολογικού χώρου.

Σημαντική ωστόσο ήταν η δήλωση του καθηγητή Βάσου Καραγιώργη, ο οποίος ανέσκαψε την αρχαία Σαλαμίνα. «Οι Ελληνοκύπριοι, πέρα από την πικρία και την οργή, θα πρέπει να διατρανώσουν την πίστη ότι επιστρέφουν στη δική τους πατρίδα, σε μνημείο της δικής τους πολιτιστικής κληρονομιάς, για να χειροκροτήσουν τον αθάνατο λόγο της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, τον «Ιππόλυτο» του δικού τους Ευριπίδη. Να νοιώσουν ότι στη Σαλαμίνα είναι οικοδεσπότες. Όλοι οι άλλοι είναι επισκέπτες. Η Σαλαμίνα παραμένει σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας για τους Ελληνοκύπριους. Να δούμε αν θα γίνει τώρα και σύμβολο ειρήνης» υπογράμμισε ο καθηγητής Καραγιώργης.

Τον επόμενο χρόνο, στις 28 Σεπτεμβρίου 2016 ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου (ΘΟΚ) σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο της Εντός των Τειχών Πόλης της Αμμοχώστου (MASDER) ανέβασε την συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου με τραγωδία του Σοφοκλή Αντιγόνη σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Η παράσταση ήταν υπερτιτλισμένη στην τουρκική και την αγγλική.

Η παράσταση προκάλεσε αντιδράσεις μερίδας κόσμου και κομμάτων. Tην ώρα της παράστασης είχε προγραμματιστεί εκδήλωση διαμαρτυρίας , έξω από το οίκημα της ελληνικής πρεσβείας, στην συμμετείχαν και αρχηγοί κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Επιστολή προς τον Γενικό Ελεγκτή απέστειλε σήμερα ο Πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος, Νικόλας Παπαδόπουλος, με την οποία ζητεί διερεύνηση των διαδικασιών, που ακολουθήθηκαν για το ανέβασμα της τραγωδίας «Αντιγόνη», στις 28 Σεπτεμβρίου 2016, στο αρχαίο θέατρο της κατεχόμενης Σαλαμίνας. Η παράσταση προσέκλυσε τέσσερις χιλιάδες κόσμου με το αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας να γεμίζει ασφυκτικά. Είκοσι τέσσερα λεωφορεία από όλες τις πόλεις και εκατοντάδες άλλοι πήγαν στην αρχαία Σαλαμίνα με τα ιδιωτικά τους οχήματα για να δουν την “Αντιγόνη” του Σοφοκλή. Μεταξύ τους δεκάδες Τουρκοκύπριοι, ξένοι και επικεφαλής ή μέλη διπλωματικών αποστολών στην Κύπρο.

Την ίδια στιγμή η διοργάνωση προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Ο Πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος σε επιστολή του στον Γενικό Ελεγκτή πίσης μίλησε για ασάφεια και τη σύγχυση γύρω από το κόστος της παράστασης και την πηγή κάλυψης του και ζήτησε από τον ίδιο να ερευνήσει το θέμα.

Ο υπουργός Παιδείας, Κώστας Καδής, είπε ότι ο ΘΟΚ, αν και υπάγεται στο υπουργείο του, είναι ανεξάρτητος οργανισμός. Πάντως, δήλωσε ότι δεν θα πάει στην παράσταση, γιατί, όπως είπε, είναι υπουργός της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης, είπε ότι η παράσταση είναι το αποτέλεσμα μιας συνεργασίας του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου με την μη κυβερνητική οργάνωση στα κατεχόμενα «Σύνδεσμος της εντός των τειχών Αμμοχώστου» και υποστήριξε πως «δεν έγινε καμία επαφή με καμία αρχή των κατεχομένων».

Ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΘΟΚ, Γιάννης Τουμαζής, δήλωσε ότι «η απόφαση για την παράσταση της "Αντιγόνης" στη Σαλαμίνα πάρθηκε ομόφωνα από το ΔΣ του οργανισμού και εμπίπτει πλήρως στους ιδρυτικούς σκοπούς του». Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ, ο κ. Τουμαζής μίλησε για ιστορική στιγμή τόσο για το κυπριακό θέατρο όσο και γενικότερα για την Κύπρο. Ε/κ και Τ/κ παρακολουθούν μαζί στο ελληνικό θέατρο της Σαλαμίνας την τραγωδία του Σοφοκλή που μεταφέρει το μήνυμα ότι “η αγάπη υπερισχύει. Οι νόμοι οι πανανθρώπινοι, οι οικουμενικοί, των Θεών και των ανθρώπων, υπερισχύουν της όποιας δομής, της όποιας εξουσίας”.