Βάλειας οικισμός

Στην  περιοχή του δάσους Βάλειας υπάρχουν κατάλοιπα αρχαίας πόλης. Είναι άγνωστο μέχρι σήμερα και δεν έχει αποδειχθεί με αρχαιολογική έρευνα ποια ακριβώς ήταν η πόλη αυτή. Τα κατάλοιπα, μεταξύ των οποίων υπάρχουν ερείπια κατοικιών και νεκροταφεία, είναι διαφόρων εποχών, από την Κυπρογεωμετρική μέχρι και τη Ρωμαϊκή, δηλαδή από το 1050 π.Χ. μέχρι και τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες.

 

Μερικοί παλαιότεροι μελετητές όπως ο Χόκαρθ (Devia Cypria, σσ. 65-66) και ο Αθ. Σακελλάριος (Κυπριακά, τ. Α', σσ. 168-169), υπεστήριξαν ότι στην τοποθεσία εκείνη βρισκόταν η αρχαία κυπριακή πόλη Κνίδος την οποία αναφέρει μόνος ο Τζέτζης. Επειδή κανένας άλλος αρχαίος συγγραφέας δεν αναφέρει τέτοια πόλη στην Κύπρο, αμφισβητείται πολύ σοβαρά η ύπαρξή της. Μια επιτύμβια επιγραφή που βρέθηκε στο δάσος της Βάλειας αναφέρει ότι ο τάφος τον οποίο κάλυπτε ανήκε σε κάποιον πλοίαρχο πολεμικής τριήρους που λεγόταν Σύμμαχος και καταγόταν από την Κνίδο. Όμως η επιγραφή αυτή δεν θεωρείται επαρκής μαρτυρία για ύπαρξη πόλης με την ονομασία Κνίδος στην Κύπρο ενώ θεωρείται πολύ πιθανό ότι ο Σύμμαχος καταγόταν από την πόλη Κνίδο της Μικράς Ασίας και πέθανε στην Κύπρο, όπου ίσως υπηρετούσε, κατά την Ελληνιστική εποχή.

 

Εξάλλου το κοντινό προς το δάσος της Βάλειας μικρό χωριό Κρίδια είναι αμφίβολο κατά πόσο οφείλει την ονομασία του σε αρχαίο τοπωνύμιο που να σχετίζεται με την ονομασία Κνίδος (απ' όπου Κνίδια και Κρίδια). Το χωριό αυτό είναι πιο πιθανό ότι πήρε το όνομά του από τη λέξη αγρίδια (αγροί), όπως κι αρκετά άλλα κυπριακά χωριά.

 

Ο Κυριάκος Χατζηιωάννου (ΑΚΕΠ , τ. Ε', αρ. 108), εισηγείται την τοποθέτηση στην περιοχή του δάσους Βάλειας μιας άλλης κυπριακής πόλης, της Παλαιάς, την οποία αναφέρει ανώνυμος γεωγράφος του 4ου μ.Χ. αιώνα στο έργο του Σταδιασμός. Ο ανώνυμος αυτός συγγραφέας τοποθετεί την πόλη Παλαιάν σε απόσταση 120 σταδίων (22 χμ. περίπου) μακριά από τη Σαλαμίνα και προσθέτει ότι η Παλαιά κώμη ἐστί καί λιμένα ἒχει καί ὓδωρ.

 

Η περιοχή Βάλειας βρίσκεται στο κατεχόμενο από τους Τούρκους εισβολείς τμήμα της Κύπρου, γι’ αυτό και η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έχει δώσει ακόμη ικανά και τελεσίδικα συμπεράσματα.