Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τα πρώτα χαρακτηριστικά της τουρκικής γώσσας στην Κύπρο θα πρέπει να αναζητηθούν στις απαρχές και στην πολιτιστική ταυτότητα της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Όπως είναι γνωστό αμέσως μετά την κατάκτηση της Κύπρου το 1571 εκδόθηκαν σουλτανικές διαταγές για μεταφορά εποίκων από την Ανατολία με στόχο την αναθέρμανση της κατεστραμμένης από τον πόλεμο οικονομίας. Μεταφέρθηκαν όχι μόνο μουσουλμάνοι αλλά και χριστιανοί, όπως δηλώνεται στα ίδια τα σουλτανικά κείμενα, ο δε αριθμός τους δεν ξεπερνούσε τις 8.000.  Νεότερες έρευνες έδειξαν ότι στην καθομιλουμένη τουρκική στην Κύπρο χρησιμοποιούνται λέξεις συγκεκριμένων περιοχών της Ανατολίας, γεγονός που υποδηλώνει αφ’ ενός τις περιοχές καταγωγής των εποίκων αλλά αλλά και το ρόλο που διαδραμάτισαν οι έποικοι στη διαμόρφωση της ομιλουμένης τουρκικής στην Κύπρο. Εκτός από το λεξιλόγιο έχουν επισημανθεί και ομοιότητες στη γραμματική.

Άλλος παράγοντας, που συνέβαλε στη διαμόρφωση της τουρκικής στην Κύπρο, είναι οι επιδράσεις που δέχτηκε από την ελληνική, τη γλώσσα της πλειοψηφίας, ελληνικές δε λέξεις και φράσεις χρησιμοποιούνται στην καθημερινή τουρκική. Όπως είναι γνωστό οι Τούρκοι στην Κύπρο δεν κατοικούσαν μόνο σε αμιγώς τουρκικά χωριά, αλλά και σε μεικτά. Επομένως μέσα από την καθημερινή επικοινωνία υιοθετήθηκαν ελληνικές λέξεις στην τουρκική αλλά και τουρκικές στην ελληνική. Εκτός από την καθημερινή επικοινωνία άλλο κανάλι αλληλεπίδρασης ήταν οι χριστιανοί που για διάφορους λόγους αναγκάστηκαν να ασπαστούν το ισλάμ. Αυτοί οι άνθρωποι διατήρησαν πολλά από τα στοιχεία της προηγούμενης πολιτιστικής τους ταυτότητα, όπως θρησκευτικές δοξασίες και πρακτικές καθώς και πολλά στοιχέια από την ελληνική. Πέραν τούτων οι κρυπτοχριστιανοί, οι οποίοι μετεωρίζονταν μεταξύ χριστιανισμού και ισλάμ, αποτέλεσαν  παράγοντα  διοχέτευσης στοιχείων από την ελληνική στην τουρκική.

Η γλώσσα της διοίκησης ήταν εισαγόμενη από την πρωτεύουσα. Οι διαταγές και τα κείμενα που έφταναν από την Κωνσταντινούπολη αποτελούσαν σημείο αναφοράς για την οργάνωση της διοίκησης στην Κύπρο. Σε κείμενα διοικητικά που γράφονταν στην Κύπρο αναφέρονται κύρια ονόματα (χωριά, πόλεις, τοπωνύμια, πρόσωπα), η μελέτη των οποίων παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το φαινόμενο αυτό δεν έχει μελετηθεί στην Κύπρο, η δε μελέτη του θα διαφωτίσει μια σημαντική πτυχή τόσο της γλώσσας της διοίκησης σε τοπικό επίπεδο όσο και την πρόσληψη κυρίων ονομάτων της ελληνικής από την τουρκική.

Όσον αφορά τη γλώσσα της εκπαίδευσης αυτή δεν μπορεί να διαφέρει πολύ από την υπόλοιπη αυτοκρατορία. Τα παιδιά διδάσκονταν σε μουσουλμανικά θεολογικά σχολεία, τα γνωστά ως μεντρεσέδες. Ήταν τριών βαθμίδων:  στοιχειώδους, μέσης και ανώτερης. Πανεπιστημιακού επιπέδου δεν υπήρχαν στην Κύπρο, γι’ αυτό και όσοι επιθυμούσαν περαιτέρων σπουδές, έπρεπε να ταξιδέψουν σε άλλα μέρη της αυτοκρατορίας.

Βιβλιογραφία 

1. Beria Remzi Orozan, «Turkish culture in Cyprus in the reformation period», στον τόμο The First International Congress of Cypriot Studies (14-19 April 1969), έκδοση του Institute for the Study of Turkish Culture, Ankara, 1971, σελ. 167-173.
2. Hasan Eren, «Origine du parler Turc de Chypre», στον τόμο The First International Congress of Cypriot Studies (14-19 APRIL 1969), έκδοση του Institute for the Study of Turkish Culture, Ankara, 1971, σελ. 361-366.
3. Ali Suha, «Turkish Education in Cyprus», στον τόμο Πρακτικά του Πρώτου Διεθνούς Κυπρολογικού Συνεδρίου, Λευκωσία, 14-19 Απριλίου 1969, Τόμος Γ΄ , Νεώτερον Τμήμα, Μέρος Α΄, Ιστορία-Γεωγραφία, Έκδοση Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών, Λευκωσία 1973, σελ. 355-375.