Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Καμπυλή- Kampyli. Xωριό της επαρχίας Κερύνειας, στη γεωγραφική περιφέρεια της Μόρφου, περί τα 31 χμ. νοτιοδυτικά της πόλης της Κερύνειας. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου. 

Γεωγραφία

Η Καμπυλή είναι κτισμένη σε μέσο υψόμετρο 250 μέτρων. Στα βόρεια του οικισμού το τοπίο είναι διαμελισμένο από το αργάκι του Παλαιόμυλου, που πηγάζει από τα βουνά του Πενταδάκτυλου, και χύνεται στη θαλάσσια περιοχή στα βορειοδυτικά του χωριού.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, οι άμμοι, τα χαλίκια, ο φλύσχης της Κυθρέας, οι κρητίδες, οι μάργες, οι μαργαϊκές κρητίδες, οι αμμώδεις μάργες και οι μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες, καφκάλλες και εδάφη τέρρα ρόζα.

Η περιοχή του χωριού δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 470 χιλιοστόμετρα. Πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 εκαλλιεργούντο κυρίως τα σιτηρά, τα κτηνοτροφικά φυτά, οι ελιές και οι χαρουπιές. Από κτηνοτροφικής απόψεως, το 1973 εκτρέφονταν στο χωριό 916 πρόβατα και 14 αίγες.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Καμπυλή συνδέεται στα νότια με το χωριό Ασώματος (περί τα 3,5 χμ.), στα νοτιοανατολικά με το χωριό Κοντεμένος (περί τα 5 χμ.), στα βορειοανατολικά με το χωριό Λάρνακας της Λαπήθου (περί τα 5 χμ.) και στα βορειοδυτικά με το χωριό Μύρτου (περί τα 3,5 χμ.).

Πληθυσμός 

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 Ιστορία

Η περιοχή του χωριού Καμπυλή εκατοικείτο, σύμφωνα προς τις υπάρχουσες ενδείξεις, από τα αρχαιότατα χρόνια, υπάρχει δε εκεί αρχαιολογικός χώρος που πιθανώς ανήκει στη Νεολιθική εποχή. Δεν έχουν γίνει όμως κανονικές ανασκαφές, συνεπώς δεν υπάρχουν τελεσίδικα συμπεράσματα.

Το χωριό πιθανώς υφίστατο από την εποχή της Φραγκοκρατίας, ως φέουδο. Τουλάχιστον από τα τέλη του 16ου αιώνα, αυτό αναφέρεται στις πηγές ως ιδιοκτησία της Μαρωνιτικής Εκκλησίας, κι ως κατοικούμενο από Μαρωνίτες. Το 1778 αναφέρεται ότι στην Καμπυλή κατοικούσαν 29 Μαρωνίτες, ενώ πριν από ένα περίπου αιώνα αναφέρεται ότι στο χωριό κατοικούσαν, σε αναλογία 50-50, Μαρωνίτες και Οθωμανοί. Φαίνεται ότι οι Οθωμανοί άρχισαν να εγκαθίστανται στο χωριό αυτό γύρω στο 1700 και τελικά υπερίσχυσαν των λίγων Μαρωνιτών που, τελικά, εγκατέλειψαν εντελώς το χωριό. Γύρω στο 1750 - 1800, το χωριό φαίνεται ότι εκατοικείτο πλέον εξ ολοκλήρου από Οθωμανοί, που ασχολούνταν κυρίως με την παραγωγή βαμβακιού, προϊόντος για την ποιότητα του οποίου το χωριό φημιζόταν.

Σαν χωριό των Μαρωνιτών, η Καμπυλή αναφέρεται από τον Girolamo Dandini, ο οποίος είχε σταλεί με αποστολή στους Μαρωνίτες της Κύπρου από τον πάπα Κλήμεντα Η', το 1596. Σύμφωνα προς τον ντε Μας Λατρί, το χωριό είχε κατασχεθεί, κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, και προστεθεί στα βασιλικά κτήματα. Ο ντε Μας Λατρί το αναφέρει ως Gambili ή και Cambili.

Ο ιστορικός του 16ου αιώνα Φλώριος Βουστρώνιος μνημονεύει την Καμπυλή ως φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, γράφοντάς την ακριβώς με το ίδιο όνομα: Gambili. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι μετά τα μέσα του 15ου αιώνα το χωριό ήταν ένα των φέουδων που ανήκαν στον ευγενή Γκωτιέ ντε Νόρες (της μεγάλης μεσαιωνικής οικογένειας των ντε Νόρες). Το 1461 του το αφαίρεσε ο βασιλιάς Ιάκωβος Β΄ (όπως και τις άλλες του κτηματικές περιουσίες, περιλαμβανομένου του χωριού Κορμακίτης), επειδή ο Γκωτιέ παρέμενε πιστός στην εκθρονισμένη (από τον Ιάκωβο) βασίλισσα Καρλόττα.

Στο χωριό υφίστατο μεσαιωνική εκκλησία με τρούλλο, αφιερωμένη στην Παναγία, που κατά τη γνώμη του Γκάννις αποτελούσε καλό δείγμα εκκλησίας χωριού του 15ου αιώνα (αν δεν λάβει κανένας υπόψιν το ανακαινισμένο δυτικό της τμήμα).

Το χωριό αναφέρει κι ο Μαρίτι, που λέγει ότι τούτο ήταν έδρα Τούρκου αγά. Σε παλαιούς χάρτες το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Cambili, Canbili και Carapili.

Η ονομασία του χωριού, από τη λέξη καμπύλος ή καμπύλη που υποδηλώνει τη μορφολογία της περιοχής όπου βρίσκεται, έχει αντικατασταθεί παλαιότερα από τους Τούρκους, που ονόμασαν το χωριό Hisarkoy που σημαίνει χωριό του κάστρου.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια