Άρειος
Γνωστός αρχηγός αιρέσεως σύμφωνα προς την οποία ο Χριστός δεν είχε θεϊκές ιδιότητες, δεν ήταν ομοούσιος με τον Θεό αλλά κτίσμα του Θεού, το τελειότερο. Ο Άρειος γεννήθηκε στη Λιβύη το 260 μ.Χ. και σπούδασε στην Αντιόχεια και στην Αλεξάνδρεια όπου υπηρέτησε ως πρεσβύτερος αλλά κι όπου άρχισε να κηρύσσει την αίρεσή του, η οποία αναστάτωσε την Εκκλησία, επηρεάζοντας και την Κυπριακή Εκκλησία, για πολλά χρόνια. Ο Άρειος καθαιρέθηκε κι εξορίστηκε το 321. Πέθανε το 336.
Την αίρεση του Αρείου καταπολέμησε, σύμφωνα προς την παράδοση της Κυπριακής Εκκλησίας, ο Κύπριος επίσκοπος Τριμιθούντος Σπυρίδων κατά την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια.
Βλέπε λήμματα: Σπυρίδων επίσκοπος και Η Κύπρος στις Οικουμενικές Συνόδους
Η ακριβής ημερομηνία γέννησής του δεν είναι σήμερα γνωστή, αλλά υπολογίζεται ότι γεννήθηκε περίπου το 256. Οι πηγές για το βίο του μέχρι την ηλικία που εμφανίστηκε στο προσκήνιο είναι περιορισμένες, λόγω των εκτεταμένων καταστροφών σε βιβλία του και επιστολές του, που προκάλεσαν αντίπαλοί του. Ο ίδιος φαίνεται να είναι κάτοχος αξιόλογης μόρφωσης με ιδιαίτερη συμπάθεια προς την Αριστοτελική φιλοσοφία. Κατά τον Επιφάνιο ήταν «δόλιος όφις», κατά το Σοζωμενό «διαλεκτικώτατος», ενώ κατά το Σωκράτη τον Σχολαστικό «άμοιρος της διαλεκτικής λέσχης». Το γεγονός ότι οι ενάντιοί του δεν αμφισβήτησαν το ήθος του φανερώνει ότι διήγε άμεμπτη ζωή. Πολλοί θεολόγοι υποστηρίζουν με ισχυρά επιχειρήματα, ότι υπήρξε μαθητής του Λουκιανού Αντιοχείας, αλλά υπάρχουν και ισχυρά στοιχεία και προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Η πρώτη σημαντική αναφορά στο όνομά του γίνεται το 306 όταν συνετάχθη με την πλευρά του Μελίτιου όταν προέκυψε η κρίση που ονομάστηκε εκ των υστέρων Σχίσμα του Μελιτίου όσον αφορά το ζήτημα των πεπτωκότων - γεγονός που φανερώνει την αυστηρότητα των θέσεων του Αρείου. Ο ίδιος μάλιστα ζούσε ασκητικό βίο. Ο Άρειος όμως επανήλθε στην εκκλησία και το 308 και χειροτονήθηκε διάκονος από τον αρχιεπίσκοπο Πέτρο. Παρέμεινε σταθερός στις αρχικές του απόψεις, ζητώντας μεγαλύτερη επιείκεια από τον Πέτρο στο ζήτημα των Μελιτιανών, χωρίς να βρει ανταπόκριση, κάτι που τον ενόχλησε και απεσχίσθη πάλι, μέχρι το 311 που απεβίωσε ο Πέτρος. Ο νέος επίσκοπος Αχιλλάς (311-313) ήταν διαλλακτικότερος, αλλά σήμερα δε γνωρίζουμε με βεβαιότητα, αν όντως επί εποχής του επέστρεψε στους κόλπους της εκκλησίας, χειροτονούμενος ως πρεσβύτερος.
Μετά το θάνατο του Αχιλλά, κατά το Φιλόστοργιο στη διαδοχή του επισκοπικού θρόνου ο Άρειος ήταν συνυποψήφιος με τον Αλέξανδρο, αλλά παραιτήθηκε παρά τη βέβαιη εκλογή του, ενώ κατά το Θεοδώρητο[14], απέτυχε λόγω συγκρούσεως με τον συνυποψήφιό του. Η πρώτη όμως μαρτυρία σήμερα θεωρείται και η πιο αξιόπιστη —αφαιρούμενης της υπερβολής της βεβαίας εκλογής—, καθότι σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα τον διόριζε ο Αλέξανδρος πρεσβύτερο στη σημαντικότερη ενορία της Αλεξανδρείας, συνυπολογίζοντας πως οι πρεσβύτεροι στην εκκλησία της Αλεξάνδρειας είχαν μεγάλη δύναμη και αυτονομία. Ο Άρειος είχε επωμισθεί, όπως κάθε πρεσβύτερος την ερμηνεία των Γραφών, ξεπερνώντας τα αυστηρά όρια της ενορίας της Βαυκάλεως, αποκτώντας μεγάλη ακτινοβολία στην τοπική εκκλησία.
Πέθανε ξαφνικά στην Κωνσταντινούπολη το 336, πιθανώς από δηλητηρίαση που του προκάλεσαν οι εχθροί του.
Βλέπε λήμμα: Ζήνων ο Κύπριος και Νικόλαος άγιος ο Μυροβλύτης
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια