Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Βρετανός εκδότης και πολιτικός. Ως πρωθυπουργός της Βρετανίας κατέθεσε σχέδιο λύσης του Κυπριακού το 1958 το οποίο απορρίφθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και την Ελληνική Κυβέρνηση. Γεννήθηκε το 1894 και πέθανε το 1986. Από την πλευρά της μητέρας του ήταν αμερικανικής καταγωγής. Εγγονός του ιδρυτή του γνωστού εκδοτικού οίκου Macmillan του Λονδίνου, σπούδασε στην Οξφόρδη. Πήρε μέρος στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο. Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής το 1924 και υπηρέτησε μέχρι το 1929. Επανεξελέγη το 1931 και διατήρησε την έδρα του μέχρι το 1963. Κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο υπηρέτησε στην κυβέρνηση Τσέρτσιλ, διευθύνοντας το υπουργείο Προμηθειών και, λίγο αργότερα, ως υφυπουργός των Αποικιών. Τον Δεκέμβριο του 1942, με βαθμό υπουργού, τοποθετήθηκε στο συμμαχικό στρατηγείο της Βορειοδυτικής Αφρικής. Το 1945 υπηρέτησε ως υπουργός Αεροπορίας και, μετά τη νίκη στις εκλογές των Συντηρητικών (στους οποίους ανήκε), έγινε υπουργός Οικισμού και ύστερα υπουργός Αμύνης. Υπό τον πρωθυπουργό Άντονυ Ήντεν, ανέλαβε το 1955 το υπουργείο των Εξωτερικών και μετά εκείνο των Οικονομικών. Μετά τη βρετανική περιπέτεια στο Σουέζ (1956) και την παραίτηση του Ήντεν (1957), ο Μακμίλλαν έγινε πρωθυπουργός της Βρετανίας από τον Ιανουάριο του 1957 και παρέμεινε στο αξίωμα αυτό μέχρι τον Οκτώβριο του 1963.  Έγραψε διάφορα βιβλία, μεταξύ των οποίων: Άνεμοι Αλλαγής (1966), Σάλπισμα Πολέμου (1967), Παλίρροιες Τύχης (1969), Ιππεύοντας τη Θύελλα (1971). Το 1982 του απενεμήθη στην Αθήνα το βραβείο Ωνάση, αν και ο Χάρολντ Μακμίλλαν πρόσφερε αρνητικές εξυπηρετήσεις στον Ελληνισμό, ιδίως σε ό,τι αφορούσε τις εξελίξεις του Κυπριακού ζητήματος.

 

 Βλέπε βίντεο: Η Επίσκεψη Μακμίλλαν στην Κύπρο το 1958

 

Σχέσεις του προς την Κύπρο: Αναλυτικότερα, οι σχέσεις του προς το Κυπριακό ζήτημα ξεκινούν από το 1955, οπότε ως υπουργός των Εξωτερικών στην κυβέρνηση Ήντεν εργάστηκε για παγίδευση των Ελλήνων και των Ελληνοκυπρίων (όπως κυνικά ομολογεί ο ίδιος στα απομνημονεύματά του) με την πραγματοποίηση της περιβόητης τριμερούς διασκέψεως για το Κυπριακό. Η διάσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο τον Αύγουστο - Σεπτέμβριο του 1955 και απετέλεσε μεθόδευση της αγγλικής πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε» που ετέθη σ' εφαρμογή αμέσως μετά την έναρξη της επαναστάσεως στην Κύπρο (1 Απριλίου 1955). Στην τριμερή διάσκεψη εκλήθησαν να πάρουν μέρος, εκτός από την Αγγλία που εκπροσώπησε ο Μακμίλλαν, η Ελλάδα και η Τουρκία. Παρά τις αυστηρές προειδοποιήσεις του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και τη ριζική δημόσια διαφωνία του, η Ελλάδα απεδέχθη τη συμμετοχή και εκπροσωπήθηκε από τον Στ. Στεφανόπουλο. Η Τουρκία εκπροσωπήθηκε από τον Φ. Ζορλού. Σκοπός των Βρετανών ήταν να φέρουν αντιμέτωπες την Ελλάδα και την Τουρκία συνεπεία του Κυπριακού, οπότε μοιραία αναμενόταν η σύγκρουση, με αποτέλεσμα η Αγγλία να αναλάβει τον ρόλο του διαιτητή. Το σημαντικό ήταν ότι με την τριμερή του Λονδίνου το 1955, η Τουρκία επανερχόταν για πρώτη φορά ως «άμεσα ενδιαφερόμενο μέρος» στις κυπριακές εξελίξεις, μετά την παραίτησή της από κάθε δικαίωμα επί της Κύπρου με τη συνθήκη της Λωζάνης του 1923. Αποτέλεσμα ήταν η απόκτηση «δικαιωμάτων» από τη ν Τουρκία, με τις γνωστές τραγικές καταλήξεις για την Κύπρο.

 Ως πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, από την αρχή του 1957 και εξής, ο Μακμίλλαν  επισκέφθηκε την Κύπρο το 1958 και χειρίστηκε από βρετανικής πλευράς το Κυπριακό (διεξαγόταν τότε στην Κύπρο ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας κατά των Βρετανών) και εργάστηκε προς επιβολή της λύσεως Ζυρίχης - Λονδίνου και υπέρ των αγγλικών συμφερόντων εις βάρος του λαού της Κύπρου.

 

 

Μεσολάβηση ΝΑΤΟ

Ο εκβιασμός του Μακμίλλαν άρχισε με την υποκίνηση της τουρκικής μειονότητας στην Κύπρο και την υποβοήθησή της σε πράξεις βίας κατά των Ελλήνων Κυπρίων, κατά το 1957 - 1958, ώστε να δημιουργηθούν στο νησί συνθήκες που να ευνοούν τον διαχωρισμό του. Η σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της αγγλικής προσπάθειας να επιτευχθεί διαχωρισμός των Ελλήνων από τους Τούρκους της Κύπρου, επισφραγισμένος με χυμένο αίμα. Οι επιθέσεις, στη Λευκωσία και αλλού, των εξτρεμιστών Τουρκοκυπρίων και οι πυρπολήσεις περιουσιών υπό την προστασία των Άγγλων στρατιωτών, είναι ένα άλλο παράδειγμα. Σημειώνεται επίσης ότι οι πρώτοι Έλληνες Κύπριοι που έγιναν πρόσφυγες (εκδιωγμένοι από τους Τούρκους της Ομορφίτας, της Λεύκας και άλλων περιοχών), προσφυγοποιήθηκαν το 1958 επί πρωθυπουργίας του Χάρολντ Μακμίλλαν. Κατόπιν τούτων, στις 19 Ιουνίου, ο Μακμίλλαν παρουσίασε στη Βουλή των Κοινοτήτων βρετανικό συνεταιριστικό σχέδιο για πολιτική διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος. Το περιβόητο διχοτομικό περί Κύπρου σχέδιο που φέρει το όνομά του, απειλούσε ότι θα προχωρούσε στην εφαρμογή του σε συνεργασία με την Τουρκία, έστω κι αν αντιδρούσαν οι Έλληνες. Υπό τον ωμό αυτό εκβιασμό έγινε η στροφή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου προς την ανεξαρτησία (δήλωση προς   την   Μπάρμπαρα   Κασλ   στις 16 Σεπτεμβρίου 1958), οπότε ενθαρρύνθηκε η ελληνική κυβέρνηση Καραμανλή να εργαστεί ελεύθερα προς την κατεύθυνση αυτή. Αποτέλεσμα ήταν η ελληνοτουρκική συμφωνία στη Ζυρίχη, νωρίς το 1959, που επισφραγίστηκε και από τον Μακμίλλαν στο Λονδίνο, βάσει της οποίας η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος, όμως υπό την κηδεμονία της Αγγλίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας, με πολλές δεσμεύσεις και με υπερπρονόμια για την τουρκοκυπριακή μειονότητα.

 

Το σχέδιο Μακμίλλαν: Το σχέδιο αυτό, στη σύνταξη του οποίου είχε συνεργαστεί και ο κυβερνήτης της Κύπρου σερ Χιου Φουτ. είχε διαφημιστεί από την αγγλική κυβέρνηση από τις αρχές του 1958. Εμφανίστηκε τελικά επίσημα στις 19 Ιουνίου 1958, όταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός Μακμίλλαν το παρουσίασε στη Βουλή των Κοινοτήτων, ενώ αντίγραφα υπεβλήθησαν λίγες μέρες πιο πριν στην ελληνική κυβέρνηση και στον αρχιεπίσκοπο Μακάριο που βρισκόταν εξόριστος στην Αθήνα.

 

Ήταν ένα  σχέδιο «τριπλού συνεταιρισμού» Αγγλίας - Ελλάδας -Τουρκίας στην Κύπρο που, σε γενικές γραμμές, προνοούσε βασικά τα ακόλουθα:

 

1. Σύνδεση της Κύπρου με την Αγγλία (στο πλαίσιο της Κοινοπολιτείας), την Ελλάδα και την Τουρκία.

 

2. Συνεργασία των κυβερνήσεων Αγγλίας, Ελλάδας και Τουρκίας σε μια «κοινή προσπάθεια» για επίτευξη ειρήνης, προόδου και ευημερίας στην Κύπρο.

 

3. Διορισμός αντιστοίχων αντιπροσώπων (Ελλάδας και Τουρκίας) για συνεργασία με τον  Άγγλο κυβερνήτη της Κύπρου.

 

4. Οι Κύπριοι να έχουν δυο υπηκοότητες: ελληνική και αγγλική οι  Έλληνες, και τουρκική και αγγλική οι Τούρκοι.

 

5. Εφαρμογή στην Κύπρο νέου συντάγματος που θα εσυμφωνείτο με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

 

6. Καμιά άμεση μεταβολή του καθεστώτος στην Κύπρο και διατήρηση της

βρετανικής κυριαρχίας για 7 χρόνια.

 

7. Το νέο σύνταγμα θα έπρεπε να προνοούσε και τα εξής:

 

α) Χωριστές βουλές για τις δυο κοινότητες της Κύπρου.

 

β) Συμβούλιο με πρόεδρο τον (Άγγλο) κυβερνήτη, με συμμετοχή αντιπροσώπων της Ελλάδας και της Τουρκίας και 6 υπουργών (4 Ελληνοκύπριοι, 2 Τουρκοκύπριοι) προερχομένων από τις αντίστοιχες βουλές. Το συμβούλιο θα ασκούσε εξουσία, εκτός από τις κοινοτικές υποθέσεις για τις οποίες θα ήσαν αρμόδιες οι δυο βουλές.

 

γ) Ο κυβερνήτης και οι δυο εκπρόσωποι (Ελλάδας και Τουρκίας) θα εξασφάλιζαν την προστασία των κοινοτικών συμφερόντων.

 

δ) Στον κυβερνήτη θα παρέμεναν οι εξουσίες για τις εξωτερικές υποθέσεις, για την άμυνα και για την εσωτερική ασφάλεια.

 

ε) Ύπαρξη αμερόληπτου δικαστηρίου για εξέταση οποιουδήποτε νομοθετήματος που θα εθεωρείτο από τους Έλληνες ή τους Τούρκους ότι εμπεριείχε διακρίσεις.

 

8. Με την προϋπόθεση τερματισμού της βίας (εννοούσε τον αγώνα της ΕΟΚΑ), προβλεπόταν χαλάρωση των μέτρων εκτάκτου ανάγκης στην Κύπρο και επιστροφή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και των άλλων εξόριστων.

 

Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέρριψε αμέσως το σχέδιο αυτό και με επιστολή του (20 Ιουνίου 1958) στον κυβερνήτη Φουτ, ανέφερε ότι ἡ  ἰδέα τοῦ «συνεταιρισμοῦ» ἐπί  τῆς ὁποίας βασίζεται τό σχέδιον, ἐπιβάλλουσα κατ' οὐσίαν τριπλήν κυριαρχίαν ἐπί τῆς Κύπρου, εἶναι ἀπολύτως ἀπαράδεκτος, καθ' ὅτι ἀντιστρατεύεται τό βασικόν καί ἀναφαίρετον δικαίωμα τοῦ κυπριακοῦ λαοῦ πρός αὐτοδιάθεσιν. Αἱ κυριώτεραι διατάξεις τοῦ  ἐξαγγελθέντος σχεδίου, διασποῦν τήν ἑνότητα καί καθιερώνουν συνταγματικῶς τόν διχασμόν τοῦ κυπριακοῦ λαοῦ, ὁδηγοῦσαι εἰς ἀναποτρέπτους προστριβάς καί ἀντιθέσεις καί δημιουργοῦσαι οὕτως ἑστίαν μονίμου ἀναταραχῆς καί ἀπειλήν τῆς εἰρήνης εἰς ὁλόκληρον τήν περιοχήν...

 

Το σχέδιο Μακμίλλαν είχε απορρίψει, λίγο αργότερα, και η ελληνική κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή. Ωστόσο οι μεθοδεύσεις της κυβέρνησης Μακμίλλαν, σε συνεργασία με τους Τούρκους, είχαν πλέον οδηγήσει αλλού το Κυπριακό ζήτημα.

 

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια