Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 35 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης της Λεμεσού.

Τα Μαντριά είναι κτισμένα σε ορεινή περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 830 μέτρων. Το ανάγλυφο του χωριού χαρακτηρίζεται από στενές βαθιές κοιλάδες και ψηλές βουνοκορφές που το ύψος τους κυμαίνεται μεταξύ 900 και 1.000 μέτρων. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τους μικρούς παραπόταμους του ποταμού Χαποτάμι, που ρέουν στην περιοχή.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι λάβες και διαβάσες του πυριγενούς συμπλέγματος του Τροόδους και οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν φαιοχώματα, πυριτιούχα και ασβεστούχα εδάφη.

Τα Μανδριά δέχονται πολύ ψηλή μέση ετήσια βροχόπτωση, που κυμαίνεται περί τα 800 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή τους καλλιεργούνται κυρίως τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών και διάφορα φρουτόδεντρα (μηλιές, δαμασκηνιές, αχλαδιές, κερασιές και κυδωνιές). Σε πολύ μικρότερη έκταση καλλιεργούνται λίγες ελιές, χαρουπιές, αμυγδαλιές, καρυδιές και λαχανικά.

Η κτηνοτροφία του χωριού είναι πολύ περιορισμένη.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, τα Μαντριά συνδέονται στα βορειοανατολικά με το χωριό Κάτω Πλάτρες (περί το 1,5 χμ.), στα νοτιοανατολικά με το χωριό Πέρα Πεδί (περί τα 4,5 χμ.), στα νοτιοδυτικά με το χωριό Όμοδος (περί τα 4 χμ.) και στα δυτικά με το χωριό Άγιος Νικόλαος της επαρχίας Πάφου (περί τα 9 χμ.).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Παρά το γεγονός ότι τα Μαντριά βρίσκονται πολύ κοντά στα ορεινά θέρετρα του Τροόδους, δεν έχουν επηρεαστεί από οποιαδήποτε τουριστική ανάπτυξη.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό φαίνεται να είναι από εκείνα που αναπτύχθηκαν κατά τα νεότερα χρόνια. Υφίστατο βέβαια κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και βρίσκεται σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες με τις ονομασίες Mandala και Mandaio. Πιθανότατα υφίστατο και πιο πριν, όμως ως μικρός οικισμός βοσκών, όπως αποδεικνύει, εξάλλου, και η ονομασία του. Η ονομασία προήλθε από το ότι αρχικά υπήρχαν εκεί μόνο μικρές μάντρες (=στάνες), συνεπώς Μαντριά σήμαινε τοποθεσία με στάνες. Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας όμως (1570-71 και εξής) αναπτύχθηκε με την κατοίκηση σ’ αυτό πολλών ανθρώπων από έναν κοντινό μεγάλο οικισμό που εγκαταλείφθηκε. Επρόκειτο για τον οικισμό που ονομαζόταν Μύλαυρη (η), ο οποίος και περιλαμβάνεται σε απογραφές της περιόδου της βενετικής κυριαρχίας (ο ντε Μας Λατρί τον μνημονεύει ως Milari). Δεν γνωρίζουμε τους λόγους για τους οποίους είχε εγκαταλειφθεί η Μύλαυρη, θεωρείται όμως πιθανότερο ότι οι κάτοικοί της την είχαν εγκαταλείψει ύστερα από επιδημία που είχε ενσκήψει, για να σωθούν από το θανατικό. Τότε οι περισσότεροι κατέφυγαν στα κοντινά Μαντριά που ίσως και ν’ αποτελούσε δική τους περιοχή εξαρχής.

Βλέπε λήμμα: Επιδημίες

Ο Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αιώνας) δίνει πάντως την πληροφορία ότι τα Μαντριά ήσαν φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Γράφει συγκεκριμένα ότι: κατά την αναδιανομή των φέουδων στην οποία προέβη ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, τα Μαντριά δόθηκαν στον αξιωματούχο Πέτρο ντ’ Άβιλα, που πήρε τότε στην κατοχή του και άλλα 9 χωριά.

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο. Ο Gunnis (1935) κάνει ιδιαίτερη αναφορά σε τμήμα του γυναικωνίτη της εκκλησίας αυτής, ζωηρά ζωγραφισμένο με σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη και άλλες.

Ο Ιερώνυμος Περιστιάνης γράφει ότι στα Μαντριά είχε λειτουργήσει σχολείο πριν από την αγγλική κατάκτηση της Κύπρου (1878).

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια