Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, στη χερσόνησο της Καρπασίας, περί τα 63 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Αμμοχώστου. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου.

Η Μελάναργα (ή και Μελάναρκα) είναι κτισμένη σε μέσο υψόμετρο 200 μέτρων. Το τοπίο της χαρακτηρίζεται από λοφώδη τοπογραφία και είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ρυακιού Μαυρογή που ρέει στην περιοχή της.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκωσίας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, κροκάλες και ψαμμιτικές μάργες), ο φλύσχης της Κυθρέας και οι αποθέσεις του σχηματισμού Αθαλάσσας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες και άμμοι). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες και εδάφη τέρρα ρόζα.

Η Μελάναργα δέχεται μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 550 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, τα σιτηρά, οι ελιές και οι χαρουπιές. Υπήρχαν επίσης αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις καταλαμβάνονταν από άγρια φυσική βλάστηση, κυρίως πεύκα, αόρατοι, σχινιές, αγριοελιές και αγριοτερατσιές. Μέρος της διοικητικής έκτασης του χωριού, στα δυτικά του οικισμού, καταλαμβάνεται από το κρατικό δάσος Κοπριστά.

Η κτηνοτροφία του χωριού ήταν περιορισμένη. Το 1973 εκτρέφονταν από 29 κτηνοτρόφους 159 πρόβατα, 121 κατσίκες, 26 βόδια και 443 πουλερικά.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Μελάναργα συνδέεται με ασφαλτόστρωτο δρόμο στα βόρεια με το χωριό Γιαλούσα (περί τα 2,5 χμ.). Συνδέεται επίσης με σκυρόστρωτους δρόμους στα δυτικά με το χωριό Άγιος Ανδρόνικος (περί τα 4 χμ.) και στα ανατολικά με τον συνοικισμό Έλισις (περί τα 4,5 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Για το χωριό αυτό δεν υπάρχουν αναφορές σε μεσαιωνικές πηγές, και φαίνεται να είναι νεότερο, που ίσως αντικατέστησε οικισμό ο οποίος καταστράφηκε.

Η ονομασία του χωριού πιστεύεται ότι προήλθε από αρχαία ρίζα με πρώτο συνθετικό τη λέξη μελανός. Κατά τον Σίμο Μενάρδο Μέλανος και Μέλανοι λέγονταν τοποθεσίες όπου το έδαφος είχε σκούρο καφέ χρώμα

Βλέπε λήμμα: Μελάδεια

Στην προκειμένη περίπτωση της Μελάναργας πρόκειται, ίσως, για ονομασία που προήλθε από τις λέξεις μέλας (=μαύρος) αγρός, απ’ όπου Μελάναγρα και Μελάναργα (ρκα).

Η ονομασία του χωριού, πάντως, φανερώνει ότι αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί ότι υφίστατο από τα Βυζαντινά χρόνια. Δεν γνωρίζουμε όμως την ιστορία του, ενώ φαίνεται ότι ήταν σχεδόν εντελώς ερειπωμένο κατά τα τέλη της Τουρκοκρατίας και, συγκεκριμένα, περί τα μέσα του 19ου αιώνα. Λίγα χρόνια αργότερα, κατά την πρώτη απογραφή πληθυσμού που έκαμαν οι Άγγλοι το 1881, η Μελάναργα αναφέρεται ότι είχε 134 κατοίκους, πράγμα που σημαίνει ότι είχε αρχίσει ν’ ανοικοδομείται μεταξύ του 1850 και του 1880.

Μετά την κατάληψη του χωριού από τους Τούρκους, τον Αύγουστο του 1974, οι περισσότεροι από τους κατοίκους του παρέμειναν εγκλωβισμένοι. Ο αριθμός τους ανερχόταν στους 108 τον Οκτώβριο του 1975. Στη συνέχεια άρχισαν να εκδιώκονται από τους Τούρκους και να μεταφέρονται ως πρόσφυγες στις ελεύθερες περιοχές του νησιού. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1976 δεν είχαν παραμείνει παρά μόνο 4 κάτοικοι, που τελικά εκδιώχθηκαν και αυτοί. Στο μεταξύ, μεταφέρθηκαν κι εγκαταστάθηκαν στην Μελάναργα Τουρκοκύπριοι από τις νότιες ελεύθερες περιοχές της Κύπρου, καθώς και Τούρκοι έποικοι από τη Μικρά Ασία.

Οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να εξαφανίσουν κάθε ελληνικό τοπωνύμιο στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, μετονόμασαν το 1975 τη Μελάναργα σε Adacay, που σημαίνει κήπος από φασκομηλιές.

Κοντά στο χωριό βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια