Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ρυάκι, παραπόταμος του ποταμού Κούρη, στην επαρχία Λεμεσού. Έχει μήκος 6,5 περίπου χιλιομέτρων και πηγάζει από υψόμετρο 1.740 μέτρων στα νότια του κατασκηνωτικού χώρου του Τροόδους. Κοντά στην ανατολική όχθη του ρυακιού βρίσκεται το ομώνυμο μοναστήρι του Μέσα Ποταμού.

Το τμήμα του ρυακιού από τις πηγές του μέχρι το μοναστήρι του Μέσα Ποταμού φέρει την ονομασία Αρκολαχανιά. Η ονομασία Αρκολαχανιά δόθηκε επίσης στον εκδρομικό χώρο (χωρητικότητας 100 ατόμων) που δημιουργήθηκε δίπλα στο μοναστήρι.

Από τις πηγές μέχρι την ένωσή του με τον Κούρη, κάπου στα βόρεια του Σαϊττά, το ρυάκι ρέει πάνω στα πυριγενή πετρώματα, κυρίως χαρτζβουργίτες, δουνίτες, γάββρους, πλαγιογρανίτες και διαβάσες. Τα είδη των εδαφών που αναπτύχθηκαν πάνω στα πετρώματα της διαδρομής είναι τα πυριτιούχα.

Η κοιλάδα του Μέσα Ποταμού δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση που κυμαίνεται μεταξύ 750 και 1.000 χιλιοστομέτρων. Η φυσική βλάστηση είναι πλούσια και ποικίλη και περιλαμβάνει πεύκα, λατζ΄ιές, λάδανο, πλατάνια, τρεμιθιές, σκλήδρους, κουμαριές, βάτα, φτερίκια και πολλά άλλα.

Το κυριότερο γεωμορφολογικό χαρακτηριστικό του Μέσα Ποταμού είναι ο καταρράκτης που δημιουργήθηκε από την πτώση των νερών του. Ο καταρράκτης του Μέσα Ποταμού μαζί με τον καταρράκτη Καληδονία που βρίσκεται στα βορειοδυτικά του, αποτελούν τους γνωστότερους καταρράκτες της περιοχής του Τροόδους. Ο καταρράκτης του Μέσα Ποταμού δημιουργήθηκε στο σημείο που τα ορμητικά νερά του ρυακιού συνάντησαν στην πορεία τους ένα σκληρό ανθεκτικό πυριγενές πέτρωμα, το οποίο δεν μπόρεσαν να διαβρώσουν. Έτσι τα νερά πέφτουν κάθετα πάνω σε μια «εξέδρα» επίσης από πυριγενή πετρώματα, δημιουργώντας ένα καταρράκτη, ύψους πέντε μέτρων. Όμως τα νερά του καταρράκτη από την «εξέδρα» αυτή ξαναπέφτουν κάθετα στην κοίτη του ρυακιού, δημιουργώντας ένα δεύτερο καταρράκτη ύψους τεσσάρων περίπου μέτρων. Ο ιδιότυπος κλιμακωτός καταρράκτης του Μέσα Ποταμού, παρά το σχετικά μικρό του ύψος των εννιά μέτρων, έχει όλα τα γνήσια χαρακτηριστικά ενός πραγματικού καταρράκτη.

Ένα άλλο αξιόλογο γεωμορφολογικό φαινόμενο που απαντάται στον Μέσα Ποταμό, ιδιαίτερα κατά μήκος της ρεματιάς, είναι η ανανέωση του ποτάμιου δικτύου της περιοχής. Στο βουνίσιο αυτό τοπίο η κοιλάδα του ρυακιού δεν είναι στενή και βαθιά όπως θα ανεμένετο, αλλά αντίθετα είναι ανοικτή με ήπιες πλαγιές. Ούτε υπάρχουν κατά μήκος της κοίτης του ρυακιού προεξοχές πετρωμάτων, γιατί έχουν διαβρωθεί από τα νερά του εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η κοίτη του Μέσα Ποταμού είναι αρκετά πλατιά και βρίσκεται βυθισμένη μέσα σε προσχώσεις από χαλίκια και χώμα που μεταφέρθηκαν από τις πλαγιές. Εξάλλου στα δεξιά και αριστερά της κοίτης απαντώνται θαλάσσιες αναβαθμίδες. Όλα αυτά μαζί με άλλα φυσικά φαινόμενα, σ’ άλλα τμήματα της κοιλάδας του Μέσα Ποταμού, μαρτυρούν την ανύψωση της στεριάς σε σχέση με τη θάλασσα. Ιδιαίτερα όμως μαρτυρούν την ανανέωση του ποτάμιου δικτύου της περιοχής.