Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ήρωας του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959. Καταγόταν από το χωριό Παναγιά της επαρχίας Πάφου και ήταν συγγενής (πρώτος εξάδελφος) του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ'. Γεννήθηκε στις 19 Μαίου 1932 και έπεσε μαχόμενος στις 15 Δεκεμβρίου του 1955. Ήταν ο πρώτος νεκρός του απελευθερωτικού αγώνα σε πεδίο μάχης.

Βλέπε βίντεο: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ

Ο Χαράλαμπος Μούσκος είχε αποφοιτήσει από το Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου και στη συνέχεια είχε έλθει στη Λευκωσία για να εργαστεί. Μετά από ειδική εκπαίδευση στην Ελλάδα, διορίστηκε διευθυντής του τυπογραφείου της Αρχιεπισκοπής, στο οποίο τυπώνονταν και τα πρώτα φυλλάδια και έντυπα του αγώνα. Παράλληλα δρούσε ως στέλεχος των οργανώσεων ΠΕΟΝ και ΟΧΕΝ οι οποίες είχαν την ενθάρρυνση του Αρχιεπισκόπου. Με την έναρξη της ένοπλης δράσης της ΕΟΚΑ, ο Μούσκος ήταν ένας από τους πέντε πρώτους ομαδάρχες των ομάδων δολιοφθορέων Λευκωσίας και ερχόταν σε άμεση επαφή με τον αρχηγό Διγενή.

Βλέπε βίντεο: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ

Προκάλεσε όμως νωρίς την προσοχή των Άγγλων, ιδίως λόγω της συγγένειάς του με τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο και συνελήφθη τον Ιούνιο του 1955. Κατηγορήθηκε ότι κατείχε εκρηκτικές ύλες και ότι επεδίωκε τη βίαιη αλλαγή του καθεστώτος. Στο δικαστήριο της Λευκωσίας, όπου μετεφέρθη για να δικαστεί, κατόρθωσε να δραπετεύσει και κατέφυγε στο βουνό όπου κι εντάχθηκε στις αντάρτικες ομάδες της Οργάνωσης. Οι Άγγλοι τον είχαν επικηρύξει τότε με το πολύ σημαντικό, για την εποχή, ποσό των 5.000 λιρών. Στον Κύκκο ιδρύθηκε η  πρώτη ανταρτική ομάδα με την επωνυμία “Ουρανός”  με αρχηγό το Μάρκο Δράκο.

Η ενέδρα 

Στις 15 Δεκεμβρίου 1955, ως μέλος της αντάρτικης ομάδας του Μάρκου Δράκου, πήρε μέρος σε ενέδρα, υπό την αρχηγία του, που στήθηκε στην τοποθεσία Μερσινάκι, στην περιοχή των αρχαίων Σόλων. Στη μάχη που ακολούθησε, ο Χαράλαμπος Μούσκος επλήγη από τα πυρά του Άγγλου ταγματάρχη Κουμπ και σκοτώθηκε. Από την υπόλοιπη αντάρτικη ομάδα τραυματίστηκαν τέσσερις: ο ίδιος ο αρχηγός της επιχείρησης Μάρκος Δράκος, ο Ν. Ιωάννου, ο Ανδρέας Ζάκος και ο Χαρίλαος Μιχαήλ. Οι δυο τελευταίοι συνελήφθησαν, καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν αργότερα δι' απαγχονισμού στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας.

Η κηδεία

Η κηδεία του Χαραλάμπου Μούσκου έγινε στη Λευκωσία στις 17 Δεκεμβρίου και ήταν πάνδημη. Πήρε δε τη μορφή παγκύπριας εκδήλωσης. Ο νεκρός είχε μεταφερθεί στη Λευκωσία από το νοσοκομείο της Πεντάγυιας κι από τα χωριά που περνούσε η πομπή, μαθητές και μαθήτριες και πλήθη κόσμου γονατιστοί στις δυο πλευρές του δρόμου χειροκροτούσαν, έψαλλαν και έστρωναν την άσφαλτο με δάφνες και λουλούδια. Στην πρωτεύουσα Λευκωσία την κηδεία παρακολούθησε ένα τεράστιο πλήθος που χειροκροτούσε και τραγουδούσε τον εθνικό ύμνο. Η συμμετοχή των μαθητών και μαθητριών ήταν καθολική. Στην πλατεία Μεταξά όμως (σήμερα Ελευθερίας), η πομπή δέχθηκε άγρια επίθεση Άγγλων στρατιωτών και Τούρκων «ειδικών αστυνομικών» που προσπάθησαν να την διαλύσουν με χρήση δακρυγόνων, ροπάλων και άλλων μέσων. Η ενέργειά τους αυτή καταγγέλθηκε με σκληρή γλώσσα από τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο την επομένη.

Πηγές:

• Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
• Ιδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνα-ΕΟΚΑ