Οικονομίδη οικογένεια
Γνωστή πλούσια και σημαντική κυπριακή οικογένεια που άκμασε κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η οικογένεια υπέστη φοβερές διώξεις κατά τη διάρκεια των σφαγών του 1821 και μέλη της εκτελέστηκαν ενώ άλλα κατόρθωσαν να διαφύγουν στο εξωτερικό όπου και διακρίθηκαν αργότερα σε διάφορους τομείς. Εξέχον μέλος της οικογένειας υπήρξε ο Γεώργιος Οικονομίδης, γνωστός αγωνιστής της ελληνικής επανάστασης του 1821.
Τα ηγετικά μέλη της οικογένειας Οικονομίδη είχαν μυηθεί και καταστεί μέλη της Φιλικής Εταιρείας κατά τις παραμονές της ελληνικής επανάστασης οπότε, όπως είναι γνωστό, η Εταιρεία είχε απλωθεί μέχρι την Κύπρο και την Αίγυπτο. Μεταξύ των ηγετικών αυτών μελών της οικογένειας ήταν ο δημογέρων της Λευκωσίας Πέτρος Οικονομίδης που συνελήφθη από τους Τούρκους μετά την έναρξη της επανάστασης στην Ελλάδα και αποκεφαλίστηκε κατά τη διάρκεια των εκτεταμένων σφαγών στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1821.
Αδελφός του αποκεφαλισθέντος Πέτρου Οικονομίδη ήταν ο Χατζή Δαυίδ Οικονομίδης, μεγάλος ρήτωρ της Αρχιεπισκοπής Κύπρου που, μεταξύ άλλων, είχε εργαστεί για τη διάδοση κι επέκταση της ελληνικής εκπαίδευσης στην Κύπρο πριν από τα τραγικά γεγονότα του 1821. Από τον πρώτο του γάμο είχε αποκτήσει δυο γιους, τους Νικόλαο και Ιωάννη Οικονομίδη. Από τον δεύτερο γάμο του (με την Χρυσταλλένη, της γνωστής οικογένειας Φραγκούδη*), απέκτησε άλλα έξι παιδιά: τέσσερις κόρες και δυο γιους, τους Δημήτριο και Γεώργιο Οικονομίδη (περί του τελευταίου γίνεται ιδιαίτερη αναφορά πιο κάτω).
Κατά το 1821 ολόκληρη η οικογένεια υπέστη πρωτοφανή διωγμό από τους Τούρκους. Εκτός από τον αποκεφαλισμό του δημογέροντα της Λευκωσίας Πέτρου Οικονομίδη, η περιουσία της οικογένειας δημεύθηκε. Γνωρίζουμε επίσης ότι ένα άλλο μέλος της οικογένειας, ο Ιωάννης Οικονομίδης, μόλις διέφυγε τη σύλληψη και τον θάνατο, καταφεύγοντας ήδη από τον Μάρτιο του 1821 στη Λάρνακα όπου και κρύφτηκε σε μια από τις εκεί διπλωματικές αποστολές (προξενεία). Αλλά και ο τότε αρχηγός της οικογένειας, ο μέγας ρήτωρ της Αρχιεπισκοπής Χατζή Δαυίδ Οικονομίδης κατέφυγε επίσης στη Λάρνακα, μεταμφιεσμένος σε πωλητή αυγών. Εκεί κατόρθωσε να μεταφέρει και ολόκληρη την οικογένειά του από τη Λευκωσία και, με τη βοήθεια ξένων διπλωματών, μπόρεσε να διαφύγει στο εξωτερικό.
Τότε μερικά από τα μέλη της οικογένειας είχαν καταφύγει στην Τεργέστη ενώ άλλα (σίγουρα ο Χατζή Δαυίδ και ο γιος του Νικόλαος και ίσως και άλλοι) κατέληξαν στη Μασσαλία, ευρισκόμενοι σε δεινή κατάσταση. Σώζεται πολύ συγκινητική επιστολή γραμμένη από τον Νικόλαο Οικονομίδη και σταλμένη από το λοιμοκαθαρτήριο της Μασσαλίας στις 1/13 του Νοεμβρίου του 1821 προς τη σύζυγό του Μαριγώ στην Τεργέστη (βλέπε Εμμ. Γ. Πρωτοψάλτη, Ἡ Κύπρος εἰς τόν Ἀγῶνα τοῦ 1821, Αθήνα, 1971, σσ. 46-47). Στο τέλος της επιστολής του αυτής, ο Νικόλαος Οικονομίδης παραθέτει και στίχους του, γράφοντας: Ἰδού oἱ στοχασμοί μου εἰς στίχους κατά τήν ἀπό Κύπρου φυγήν μου.
Δίνουμε απόσπασμα του ποιήματός του αυτού, που ο ίδιος τιτλοφορεί Ὁμιλία πρός τήν καρδίαν:
Εἰς τοιαύτας συμφοράς, ὦ πολυπαθής καρδία,
εἰς τί τάχα ἀφορᾷς καί δέν σκάζεις παναθλία;
Τάς ἡμέρας σου σκεπάζει λύπης κάλυμμα πικρόν,
καί παραμυθίας τρόπον δέν εὑρίσκεις κἂν μικρόν.
Ὁ ὁρίζων τῆς ζωῆς σκοτεινός καί τεθλιμμένος,
πανταχόθεν ἀστραπαί καί βρονταί τεταραγμένως.
Καί τῆς σωτηρίας βλέπω ὁ λιμήν εἶναι μακράν
βάσιν ἀσφαλοῦς ἐλπίδος δέν ἔχεις ουδέ μικράν.
Ποῦ τά τέκνα; Ποῦ πατρίς; Ποῦ ἀγαπητή συμβία;
Ἐστερήθης ὅλ' εὐθύς μέ ἀπήνειαν καί βίαν
καί σχεδόν δέν ἐδυνήθης νά τούς δῇς μίαν φορά,
νά τούς ἀποχαιρέτησῃς,
ὦ μεγίστη συμφορά...
Αφού πέρασαν τελικά από την απαραίτητη πολυήμερη διαδικασία στο λοιμοκαθαρτήριο της Μασσαλίας και τους επετράπη να βγουν στην πόλη, ο πατέρας και ο γιος Οικονομίδης ήλθαν σε επαφή με μέλη της εκεί ακμάζουσας τότε ελληνικής παροικίας και κυρίως με τους μεγαλέμπορους, ζητώντας βοήθεια όχι μόνο για να επιβιώσουν αλλά και για να μπορέσουν να ταξιδεύσουν για ανεύρεση των λοιπών μελών της οικογένειας. Σώζεται επιστολή των δύο, απευθυνόμενη προς τους Έλληνες της Μασσαλίας (βλέπε Εμμ. Γ. Πρωτοψάλτη, ό.π.π., σσ. 48-49).
Στην έκκλησή τους ανταποκρίθηκαν αρκετοί Έλληνες που τους βοήθησαν και οικονομικά και ηθικά. Η οικογένεια, ή τουλάχιστον τα περισσότερα από τα διαφυγόντα στο εξωτερικό μέλη της, φαίνεται ότι τελικά επανενώθηκε στην Τεργέστη. Στη συνέχεια μέλη της διακρίθηκαν μεταξύ των Ελλήνων της Ιταλίας και διέπρεψαν στις τέχνες και στα γράμματα. Κλάδος της οικογένειας μεταπήδησε στην Κέρκυρα (ευρισκόμενη τότε υπό αγγλική κατοχή) όπου και διακρίθηκαν σε διοικητικές θέσεις της Ιονίου Πολιτείας. Το περισσότερο διακεκριμένο μέλος του κλάδου αυτού, ήταν μάλλον ο Ιωάννης Οικονομίδης, γνωστός λόγιος και καθηγητής της Ιονίου Ακαδημίας (βλέπε γι’ αυτόν χωριστή αναφορά πιο κάτω).
Στην Κέρκυρα είχε εγκατασταθεί η οικογένειά του Νικολάου Οικονομίδη (είναι γνωστός ως Χατζή Νικόλας). Σώζεται επιστολή της συζύγου του Μαριγώς που εστάλη στις 25 Ιανουαρίου του 1826 από την Κέρκυρα προς τον τότε αρχιεπίσκοπο Κύπρου Δαμασκηνό, μέσω του οποίου προσπαθούσε να επιτύχει την επανάκτηση έστω και μέρους της οικογενειακής περιουσίας στην Κύπρο, που είχε κατασχεθεί από τους Τούρκους (βλέπε Εμμ. Γ. Πρωτοψάλτη, ό.π.π., σσ. 50-51).
Αργότερα ο Νικόλαος Οικονομίδης και η οικογένειά του πήγαν στη Σύρο και, αργότερα, στην Αίγινα. Στη Σύρο ο Νικόλαος Οικονομίδης προσπάθησε να ασχοληθεί με εμπορικές δραστηριότητες και ν' ανορθώσει τα άθλια οικονομικά της οικογένειας. Τελικά εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στην απελευθερωμένη Αθήνα.