Σίλβεστρος πατριάρχης

Image

Κύπριος ιεράρχης του 18ου αιώνα, πατριάρχης Αντιοχείας από το 1724 μέχρι τον θάνατό του το 1766. Είναι γνωστός και με την ονομασία Σίλβεστρος ο Κύπριος.

 

Ο ιεράρχης αυτός γεννήθηκε στην Κύπρο κατά το β' μισό του 17ου αιώνα, αλλ' άγνωστο πότε ακριβώς. Υπήρξε μοναχός στο Άγιον    Όρος, απ' όπου κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον πατριάρχη Παΐσιον Β' (καθ' υπόδειξη του πατριάρχη Αντιοχείας Αθανασίου Δ' που βρισκόταν προς το τέλος της ζωής του), χειροτονήθηκε ιεράρχης και κατέλαβε το 1724 τον πατριαρχικό θρόνο Αντιοχείας, διαδεχόμενος τον Αθανάσιον Δ'.

 

Κατά τα 42 περίπου χρόνια παραμονής του στον θρόνο Αντιοχείας ο Σίλβεστρος διακρίθηκε ως ενάρετος και ελεήμων ιεράρχης, αλλά και για την αγάπη του προς την παιδεία, όπως και για τους μακρούς αγώνες του για προστασία των Ορθοδόξων από τις προσηλυτιστικές ενέργειες της Δυτικής Εκκλησίας.  Ήταν επίσης απλός στους τρόπους αλλά και αυστηρότατος στην τήρηση των τύπων της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

 

Ο Σίλβεστρος πρωτοστάτησε στην ίδρυση σχολείων στην εκκλησιαστική του περιφέρεια. Ιδιαίτερα γνωστή υπήρξε η Ελληνική Σχολή την οποία ίδρυσε το 1726 στο Χαλέπι, με διευθυντή ένα των πλέον μορφωμένων Ελλήνων της εποχής, τον Ιάκωβο τον Πάτμιο. Αργότερα, λόγω ταραχών, η Σχολή αυτή μετεφέρθη στην Τρίπολη (του Λιβάνου) και πιο ύστερα στη Δαμασκό όπου συνέχισε να λειτουργεί υπό την άμεση επίβλεψη του πατριάρχη. Ο Σίλβεστρος έκτισε επίσης εκκλησίες με χρήματα που συνήθιζε να συγκεντρώνει από εράνους και συνδρομές. Δαπάνησε όμως και πολλά χρήματα, ακόμη και θησαυρούς του πατριαρχείου του, για τους σφοδρούς αγώνες του κατά των παπιστών που προωθούσαν τον Καθολικισμό. Στο πλαίσιο της εκστρατείας του αυτής ήλθε σε ρήξη με τους προκρίτους του Χαλεπίου που προσπάθησαν να τον εκδικηθούν. Ο Σίλβεστρος δαπάνησε πολλά χρήματα για να εξαγοράσει τη βοήθεια των Τούρκων κατά του Καθολικισμού. Αποτέλεσμα των αγώνων του αυτών ήταν να ευρεθεί το πατριαρχείο Αντιοχείας σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση και με τεράστια χρέη. Προκειμένου ν' αντεπεξέλθει ο Σίλβεστρος έκαμε περιοδείες για συλλογή εισφορών στην Κύπρο, στη Μικρά Ασία, στη Μολδοβλαχία καθώς και σε νησιά του Αιγαίου. Πέθανε στη Δαμασκό στις 13 Μαρτίου 1766 κι ετάφη στους εκεί πατριαρχικούς τάφους. Τις τελευταίες μέρες της ζωής του τις είχε περάσει σε συνθήκες οικονομικής αθλιότητας.

 

Ο Σίλβεστρος θεωρείται από πολλούς ως ο διαπρεπέστερος των πατριαρχών Αντιοχείας καθ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Μάλιστα ο βιογράφος του Κλήμης Καρναπάς τον θεωρεί ως ἕνα τῶν ἐξοχωτέρων μετά τήνλωσιν πατριαρχῶν τῆς ὅλης Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας (περ. Νέα Σιών, τόμ. Ε', σ. 867).

 

Ο Σίλβεστρος, εκτός της ελληνικής, γνώριζε πολύ καλά και την αραβική γλώσσα, εξέδωσε μάλιστα το 1742 στην αραβική το έργο Ἡ  Ἀλήθεια καί το Δίκαιον, του πατριάρχη Ιεροσολύμων Νεκταρίου. Το 1746 εξέδωσε στην αραβική το έργο του Ἐπιτομή Συντάγματος κατά τῶν ἀζύμων, το οποίο εξεδόθη και στην ελληνική (στη Λειψία) το 1760 από τον Γεδεών Αγιοταφίτη. Το 1752 ο Σίλβεστρος εξέδωσε κι ένα Ψαλτήριον. Σώζονται επίσης διάφορες εγκύκλιοί του. Ο Σίλβεστρος είχε ασχοληθεί και με την αγιογραφία. Μια τουλάχιστον εικόνα του, το  Άγιον Μανδήλιον, σωζόταν στο μοναστήρι της Σκοπέλου.

 

Η επίσκεψη στην Κύπρο του πατριάρχη Σιλβέστρου, για διενέργεια εράνων, έγινε από 25 Δεκεμβρίου 1735 μέχρι την 1η Φεβρουαρίου 1736. Από το νησί μάζεψε συνολικά 1.680 γρόσια (Κλ. Καρναπά, «Σίλβεστρος ὁ Κύπριος», Νέα Σιών, τόμ. Δ'). Ο Σίλβεστρος φρόντισε, επίσης, να δώσει υποτροφίες σε νέους Κυπρίους για σπουδές στη σχολή που είχε ιδρύσει στο Χαλέπι.