Σταύρου Πάτροκλος
Υπηρέτησε για μακρά σειρά ετών ως υφυπουργός παρά τω Προέδρω της Κυπριακής Δημοκρατίας. Γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1933 και πέθανε στις 15 Μαρτίου 2014. Αποφοίτησε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο και στη συνέχεια σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Κατά την περίοδο της φοιτητικής του ζωής διετέλεσε πρόεδρος της Πανσπουδαστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνος, πρόεδρος της διοικούσης Επιτροπής Συλλόγων Πανεπιστημίου Αθηνών, γενικός γραμματέας της Εθνικής Φοιτητικής Ενώσεως Κυπρίων και πρόεδρος της Ενώσεως Φοιτητών «Πλάτων». Μέλος αντιπροσωπειών για διαφώτιση επί του Κυπριακού σε συνέδρια νεολαιών χωρών του NATO (Λονδίνο, 1954, Παρίσι, 1958). Μετείχε, ως εκπρόσωπος της Κύπρου, στα διεθνή αντιαποικιακά συνέδρια Αθηνών (1956) και Ρώμης (1957).
Ιδιαίτερος γραμματέας του εθνάρχη Μακαρίου και γραμματέας της Εθναρχίας Κύπρου (1958-1960). Το 1960, με την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, διορίστηκε διευθυντής του Γραφείου του προέδρου της Δημοκρατίας.
Βλέπε λήμματα: Μακάριος Γ' Αρχιεπίσκοπος και Εθναρχία
Το 1963 διορίστηκε υφυπουργός παρά τω Προέδρω. Το ίδιο αξίωμα διατήρησε και κατά τη δεκαετία της προεδρίας του Σπύρου Κυπριανού, και κατά τη θητεία του προέδρου Γιώργου Βασιλείου. Συνόδευσε τους Κυπρίους προέδρους σε επίσημες επισκέψεις τους και σε περιοδείες τους σε διάφορες χώρες, σ' όλες τις ηπείρους. Πήρε, επίσης, μέρος σε διεθνή συνέδρια και σε κυπριακές αποστολές στο εξωτερικό. Έκανε διαλέξεις και ομιλίες για την Κύπρο σε διάφορες χώρες κι οργάνωσε μεγάλη διεθνή περιοδεία της σημαντικής έκθεσης «Θησαυροί της Κύπρου».
Δημοσίευσε πλήθος άρθρα και μελέτες του σε εφημερίδες και περιοδικά. Τιμήθηκε με παράσημα και μετάλλια από την Ελλάδα και άλλες χώρες.
Συγγραφικό έργο
Ο Πάτροκλος Σταύρου μελέτησε ιδιαίτερα τον ποιητή Κωστή Παλαμά. Το βιβλίο του Ο Παλαμάς και η Κύπρος βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 1969, όντας ο πρώτος Κύπριος που βράβευσε η Ακαδημία Αθηνών. Επιπλέον, έχει εκδώσει το βιβλίο του Captain P. S. Le Geyt Makarios in Exile. Έγραψε και εξέδωσε, μεταξύ άλλων, Κατάλογο πινάκων, έργων τέχνης και ιστορικών εγγράφων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και το λεύκωμα Cyprus, The Sweet Land (αγγλικά και γερμανικά). Επίσης, μετέφρασε μαζί με τον Κύπρο Ψυλλίδη το βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών δίτομο Ιστορικό Λεύκωμα της Ελληνικής Επαναστάσεως 1821. Οργάνωσε, συντόνισε και επόπτευσε την έκδοση από το Ίδρυμα Αναστάσιου Γ. Λεβέντη της Αρχαίας Κυπριακής Γραμματείας, η οποία κάλυψε την περίοδο μέχρι τα πρωτοχριστιανικά χρόνια της Κύπρου.
Είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών στις 10 Ιουνίου του 1991, ως «δίκαιη αναγνώριση της δια βίου προσφοράς του στη Νεοελληνική επιστήμη και στην Εθνική υπόθεση της Κύπρου». Επιπρόσθετα, τιμήθηκε από πολλές χώρες, με κρατικές, εκκλησιαστικές και άλλες διακρίσεις και παράσημα.
Η σχέση του με τον Νίκο και την Ελένη Καζαντζάκη
Η δεύτερη σύζυγος του ΅εγάλου συγγραφέα είχε ΅εγάλη ευαισθησία για το Κυπριακό, και επισκεπτόταν τακτικά την Κύπρο στα χρόνια της δικτατορίας. Γνώρισε τον Μακάριο και συνδέθηκε ΅ε στενή φιλία ΅ε τον Πάτροκλο Σταύρου. Η φιλία αυτή έφτασε ΅ακριά: το 1971, η Ελένη ανέθεσε στον Πάτροκλο Σταύρου τη διαχείριση του εκδοτικού οίκου που έφερε το όνο΅ά της και εξέδιδε τα βιβλία του Καζαντζάκη. Το 1973, η Ελένη βάφτισε στη Λευκωσία την κόρη του και της έδωσε το όνο΅α του Καζαντζάκη. Την έβγαλε Νίκη. Το ΅υστήριο τέλεσε ο ίδιος ο Μακάριος, ΅ε την παρουσία του Οδυσσέα Ελύτη.
Η Ελένη Καζαντζάκη αγόρασε α΅έσως ΅ετά ένα δια΅έρισ΅α στην Κερύνεια, δώρο στη βαφτιστικιά της, τη Νίκη. Αλλά το δια΅έρισ΅α αυτό βρισκόταν στο ση΅είο που έγινε η τουρκική εισβολή. Οπως λέει ο ίδιος ο Πάτροκλος Σταύρου, «από το ΅παλκόνι τους, η Ελένη και η Μαίρη (σ.σ. η σύζυγος του Πάτροκλου Σταύρου) έβλεπαν τον τουρκικό στόλο να πλησιάζει και την οροσειρά του Πενταδακτύλου να καίγεται, για να δίδεται γρα΅΅ή πλεύσεως στα επερχό΅ενα πολε΅ικά καράβια των Τούρκων». Οι δύο γυναίκες ΅αζί ΅ε το 18΅ηνο παιδί αιχ΅αλωτίστηκαν. Και αν σώθηκαν ήταν χάρη στην «αφοπλιστική ψυχραι΅ία και το θάρρος της Ελένης η οποία, αν και υπό την απειλή όπλου, ΅ιλούσε άφοβα και προκλητικά στους Τούρκους λέγοντάς τους στα γαλλικά πως ήταν ελβετοί τουρίστες. Σαν ξένοι διεσώθησαν από ένα βρετανικό ελικόπτερο».
Ο Καζαντζάκης γίνεται κι αυτός ΅έρος του συνολικού σχή΅ατος και ταυτίζεται ΅ε την Κύπρο και τα ΅ακαριακά χρόνια. Στην ίδια αφήγηση, ο Πάτροκλος Σταύρου λέει ότι ο ίδιος εκείνες τις ΅έρες βρισκόταν στο Προεδρικό Μέγαρο ΅αζί ΅ε τον Μακάριο. Ήταν εκεί την η΅έρα του πραξικοπή΅ατος «και σε έναν δρα΅ατικό διάλογό τους κατάφερε να πείσει τον Αρχιεπίσκοπο να φύγει από το βο΅βαρδιζό΅ενο και φλεγό΅ενο Προεδρικό Μέγαρο κι έτσι να σωθεί».
Το 1982 η χήρα του Κρητικού υιοθέτησε τον Πάτροκλο Σταύρου, όταν εκείνος ήταν 49 ετών και εκείνη 79. Η Ελένη εκείνα τα χρόνια έ΅ενε στη Γενεύη, και αντάλλασσε συχνά επισκέψεις ΅ε την οικογένεια Σταύρου. Μετά ό΅ως από ένα αυτοκινητικό ατύχη΅α στην ελβετική πόλη, που δυσκόλεψε την καθη΅ερινότητά της, ΅ετακό΅ισε στο σπίτι του Πάτροκλου Σταύρου στη Βούλα. Εκεί, στα περίχωρα της Αθήνας, έζησε για δεκαπέντε χρόνια ΅έχρι που άφησε την τελευταία της πνοή. Στο ΅εταξύ, του είχε εκχωρήσει, ΅ε τη ΅ορφή γονικής παροχής, τα πνευ΅ατικά δικαιώ΅ατα του Νίκου Καζαντζάκη. Και ΅ετά τον θάνατό της, οι Εκδόσεις Ελένης Καζαντζάκη ΅ετονο΅άστηκαν σε Εκδόσεις Καζαντζάκη (Πάτροκλος Σταύρου). Συγκεκριμένα, στις 29 Μαρτίου του 1982 η Ελένη Νίκου Καζαντζάκη, χήρα του συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη, τον υιοθέτησε και στις 14 Απριλίου 1995 του εκχώρησε υπό μορφή γονικής παροχής τα πνευματικά δικαιώματα στο έργο του Καζαντζάκη. Με διαθήκη της το 1982 στη Γενεύη τον κατέστησε μοναδικό και αποκλειστικό κληρονόμο της. Η ίδια διέμενε με την οικογένεια του Πάτροκλου Σταύρου στην Αθήνα από το 1989 έως τον θάνατο της το 2004.
Μετά το θάνατο της Ελένης Καζαντζάκη οι απόγονοι του Ν. Καζαντζάκη συνεπικουρούμενοι από τη Διεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη με έδρα τη Γενεύη και πρόεδρο τον Γιώργο Στασινάκη, αμφισβήτησαν το δικαίωμα του κ. Σταύρου να διαχειρίζεται το πνευματικό έργο του μεγάλου μας συγγραφέα και η υπόθεση κατέληξε στα δικαστήρια. Η απόφαση του ’ρειου Πάγου κατέληξε υπέρ της οικογένειας Σταύρου.
Βλέπε λήμμα: Νίκος Καζαντζάκης
Πηγές
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
Nίκη Σταύρου- Η οικογένειά μου, ο Νίκος Καζαντζάκης
Ο Πάτροκλος Σταύρου και η σχέση του με την Ελένη Καζαντζάκη
Νίκη Σταύρου: Η πνευματική κληρονόμος και οι "Αδερφοφάδες"
Φώτο Γκάλερι
