Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μια καινοτομία της γλυπτικής τέχνης στην Ύστερη εποχή του Χαλκού είναι η κατασκευή μικρών χάλκινων αγαλμάτων και ειδωλίων. Το πρώτο και αντιπροσωπευτικότερο δείγμα από τα νέα επιτεύγματα της μικρογλυπτικής τέχνης είναι το χάλκινο αγαλμάτιο του κερασφόρου θεού, που βρέθηκε στο ομώνυμο ιερό του αρχαιολογικού χώρου της Έγκωμης Αμμοχώστου και που σήμερα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Κυπριακού Μουσείου. Το περίφημο αυτό έργο χρονολογείται στα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ., έχει ύψος 54,2 εκ. και είναι το μεγαλύτερο απ' όλα τα μέχρι σήμερα γνωστά χάλκινα αγάλματα της Τελευταίας εποχής του Χαλκού στην Κύπρο. Παριστάνει όρθιο, σε μετωπική στάση, νεαρό αρρενωπό και εύρωστο θεό, που ταυτίστηκε με τον Απόλλωνα Κεραιάτη της Αρκαδίας ή τον Απόλλωνα Αλασιώτη της Αλάσιας (Κύπρου). Η τεχνοτροπία του αγάλματος παρουσιάζει έντονη μυκηναϊκή και ανατολική επίδραση. Ο θεός φέρει στην κεφαλή μάλλινο κάλυμμα, από τη βάση του οποίου ξεφυτρώνουν δυο κυρτά κέρατα. Οι λεπτομέρειες του προσώπου χαρακτηρίζονται από αρμονική συμμετρία και η σφριγηλή νεανική έκφρασή του με το ελαφρό μειδίαμα θυμίζει τα πολύ μεταγενέστερα εκφραστικά γνωρίσματα των ελληνο - αρχαϊκών Κούρων. Το δεξί χέρι είναι ελαφρά κεκλιμένο με την παλάμη γυρισμένη προς τα κάτω και το αριστερό, με σφικτό γρόνθο, τοποθετημένο κάτω από το στέρνο. Μια κοντή φούστα σφιχτοδεμένη με πλατιά ζώνη στη μέση, αποτελεί την μόνη ενδυμασία του θεού. Το άγαλμα πιθανό να σχετίζεται με το σύμβολο του θεού της γονιμότητας ή του θεού που προστάτευε τα βόδια.

Από την Έγκωμη Αμμοχώστου προέρχεται κι ένα άλλο μικρότερο χάλκινο αγαλμάτιο του Κυπριακού Μουσείου ύψους 35 εκ., που βρέθηκε σ' ένα δεύτερο ιερό του αρχαιολογικού χώρου και που παριστάνει κερασφόρο και γενειοφόρο άνδρα, οπλισμένο με δόρυ στο δεξί χέρι και με κυκλική ασπίδα στο αριστερό. Το άγαλμα αυτό χρονολογείται στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ. και ταυτίστηκε με το λατρευτικό σύμβολο του θεού που προστάτευε τα μεταλλεία του χαλκού στην Κύπρο.

Ένα άλλο γυναικείο αγαλμάτιο, ύψους 9,9 εκ., στηριγμένο πάνω σε τάλαντο, που κι αυτό ταυτίστηκε με το σύμβολο της θεότητας που προστάτευε τα κυπριακά μεταλλεία του χαλκού, βρίσκεται στο Μουσείο της Οξφόρδης. Το αγαλμάτιο αυτό, παρόλο που βρέθηκε στη Συρία, πολύ πιθανό να προέρχεται από την Κύπρο και να είχε εισαχθεί εκεί στη διάρκεια των συνεχών εμπορικών συναλλαγών των δυο χωρών στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ., όπου τούτο εντάσσεται χρονολογικά. Η γυναικεία μορφή παριστάνεται γυμνή με επίδειξη του ιδιαίτερα τονισμένου στήθους. Η κεφαλή είναι επίπεδη, τ' αυτιά, η μύτη, το στόμα και τα μάτια πολύ μεγάλα και τα μαλλιά χτενισμένα σε δυο βοστρύχους, από τους οποίους ο δεξιός πέφτει στον δεξιό ώμο. Ο αριστερός βόστρυχος και τα δυο χέρια λείπουν, αλλά οι παλάμες των χεριών σώζονται και βρίσκονται τοποθετημένες γύρω από τη μέση. Ένα μεγάλο περιδέραιο, που φθάνει μέχρι τον ομφαλό, συμπληρώνει την μορφή, που παριστάνει το μικρογλυπτικό αυτό έργο.

Σημαντικό στο είδος του είναι ένα άλλο χάλκινο μικρογλυπτικό έργο, που προέρχεται από τον Άγιο Ιάκωβο Αμμοχώστου και που σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο της Στοκχόλμης. Πρόκειται για ζωόμορφο μικρό ειδώλιο, ύψους 5,5 εκ., που παριστάνει λιοντάρι καθισμένο στα πισινά του πόδια με πλούσια εγχάρακτη χαίτη. Εκτός από την Έγκωμη, το Κούριον, το Κίτιον και τον Άγιο Ιάκωβο Αμμοχώστου αρκετά χάλκινα μικρογλυπτικά έργα με ανάγλυφη και εγχάρακτη διακόσμηση έχουν βρεθεί και σε διάφορους άλλους αρχαιολογικούς χώρους, γεγονός που επιβεβαιώνει την εξάπλωση της ειδικής αυτής μικρογλυπτικής τέχνης σε ολόκληρο το νησί στη διάρκεια της Τελευταίας εποχής του Χαλκού.