Δάση
Αναδάσωση
Οι κυριότερες αξιώσεις της Δασικής Πολιτικής από τα προγράμματα αναδάσωσης είναι:
- Αύξηση της παραγωγής για την αντιμετώπιση των αυξημένων αναγκών σε ξυλεία και άλλα δασικά προϊόντα.
- Παραγωγή πρώτης ύλης σε συσχετισμό με τις ανάγκες της βιομηχανίας και με την μελλοντική χρήση των δασικών προϊόντων.
- Οι αναδασώσεις δεν πρέπει να πληρούν μόνο το ρόλο της παραγωγής ξυλείας και άλλων προϊόντων, αλλά να εξυπηρετούνται και οι άλλες έμμεσες ωφέλειες που προσφέρουν τα δάση.
Μέθοδοι αναδάσωσης: Η ανανέωση του δάσους γίνεται είτε φυσικά είτε τεχνητά. Φυσική αναγέννηση του δάσους γίνεται όταν ο σπόρος πέσει από τα δέντρα στο έδαφος, βλαστήσει και αναπτυχθεί. Για να επιτύχει η φυσική αναγέννηση χρειάζεται άφθονος σπόρος, γιατί μεγάλες ποσότητες τρώγονται από τα πουλιά και τα τρωκτικά ζώα, και ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, ιδιαίτερα ικανοποιητική βροχόπτωση, γιατί η υγρασία αποτελεί στην Κύπρο τον πλέον περιοριστικό παράγοντα στην αναγέννηση και ανάπτυξη του δάσους.
Τεχνητή ανανέωση του δάσους (δάσωση ή αναδάσωση) γινόταν ή γίνεται με τις ακόλουθες μεθόδους:
- Διασκόρπιση του σπόρου μετά από πυρκαγιά ή μετά από την υλοτομία δέντρων.
- Ολική καλλιέργεια του εδάφους και σπορά ή φύτευση δέντρων.
- Καλλιέργεια κατά θέσεις είτε με το χέρι είτε με ειδικό μηχάνημα και σπορά ή φύτευση δενδρυλλίων στις θέσεις αυτές.
- Καλλιέργεια λωρίδων με το χέρι και σπορά ή φύτευση στις λωρίδες αυτές.
- Κατασκευή ισοϋψών αυλάκων με το χέρι τύπου «κρατόνι» και σπορά ή φύτευση.
- Κατασκευή με μηχανικά μέσα ισοϋψών αναδασωτικών λωρίδων πλάτους 3 μέτρων είτε με επίκλιση προς τα μέσα (catastrips) είτε με επίκλιση προς τα έξω (cataslopes) και σπορά ή φύτευση.
Η προετοιμασία του εδάφους για αναδάσωση σήμερα γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με μηχανικά μέσα γιατί το κόστος είναι χαμηλότερο και η επιτυχία μεγαλύτερη.
Δασικά είδη που χρησιμοποιούνται στην αναδάσωση: Τα φυτά που χρησιμοποιούνται για την αναδάσωση παράγονται στα δασικά φυτώρια που βρίσκονται στην Αθαλάσσα, στα Πλατάνια, στον Σταυρό της Ψώκας και στο Φασούρι.
Περίπου 80% των εκτάσεων που αναδασώνονται κάθε χρόνο σπείρονται ή φυτεύονται με δενδρύλλια της τραχείας πεύκης (Pinus brutia) και το υπόλοιπο 20% με τα είδη χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis), κέδρος (Cedrus brevifolia), ευκάλυπτος (Eucalyptus sp.) και άλλα.
Εκτάσεις που χρήζουν αναδασώσεως: Το Τμήμα Δασών επιδιώκει την αύξηση του ποσοστού πρασίνου, τη μεγαλύτερη παραγωγικότητα της γης, τον εξωραϊσμό του τοπίου και την αξιοποίηση εκτάσεων που συνεχώς υποβαθμίζονται. Μέσα στο πλαίσιο αυτό και αφού συμπληρώθηκαν μέχρι το 1982 οι αναδασώσεις στις εκτάσεις που κάηκαν το 1974 κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής, πολιτική του Τμήματος Δασών είναι η αναδάσωση:
- των δασικών εκτάσεων όπου η βλάστηση καταστράφηκε από πυρκαγιές και
- των εκτάσεων των νέων δασών που κηρύχθηκαν σε δάση πρόσφατα. Σε νέα δάση κηρύσσονται εκτάσεις που βρίσκονται στον ορεινό και ημιορεινό χώρο, που είναι γυμνές και ακατάλληλες για άλλους τομείς της οικονομίας ή είναι αχρησιμοποίητες, ενώ είναι κατάλληλες για δασοπονικούς σκοπούς.
Εμπλουτιστικές αναδασώσεις γίνονται:
- στα διάκενα που δημιουργούνται από τις υλοτομικές εργασίες και
- στα διάκενα που υπάρχουν μέσα στα δάση από παλαιότερα χρόνια και είναι είτε φυσικά είτε τεχνητά.
Υπολογίζεται ότι οι γυμνές εκτάσεις που υπάρχουν σήμερα εκτός των κρατικών δασών, είναι πέραν των 600.000 σκαλών και οι δασικές εκτάσεις οι οποίες χρειάζονται εμπλουτιστικές φυτείες είναι πέραν των 130.000 σκαλών.
Χρόνος που χρειάζεται για τη δημιουργία ενός νέου δάσους: Η δημιουργία ενός ώριμου δάσους εξαρτάται βασικά από το δασικό είδος και το κλιματεδαφικό περιβάλλον. Εάν το κλιματεδαφικό περιβάλλον είναι ψηλής ποιότητας και το δασικό είδος ταχυαυξές, έχουμε δάσος σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Αν όμως συμβαίνει το αντίθετο, τότε η δημιουργία ενός νέου δάσους απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα.
Μπορεί να λεχθεί ότι υπό τις συνθήκες που επικρατούν στην Κύπρο, κατά μέσον όρο η δημιουργία ενός δάσους απαιτεί περίπου 100 χρόνια.
ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ
Με τον όρο δασοκομικός χειρισμός του δάσους εννοούμε τις πιο κάτω καλλιεργητικές φροντίδες:
Βοτανίσματα: Η κύρια επιδίωξη των βοτανισμάτων είναι η αποφυγή του συναγωνισμού μεταξύ των δασικών δενδρυλλίων και της άλλης άγριας βλάστησης. Με τα βοτανίσματα τα δενδρύλλια προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό και από τον κίνδυνο να καταστραφούν από δασική πυρκαγιά. Τα βοτανίσματα γίνονται συνήθως στα πρώτα χρόνια της ζωής των φυτών.
Αρδεύσεις: Στις κυπριακές συνθήκες, αρδεύονται κυρίως τα δενδρύλλια που φυτεύονται στις πεδινές περιοχές και κατά μήκος υπεραστικών δρόμων, συνήθως κατά τα πρώτα 2-3 χρόνια μετά τη φύτευση.
Καθαρισμοί: Με τον όρο αυτό ευνοούμε υλοτομίες σε νεαρές συστάδες με στόχο την απελευθέρωση των καλύτερων δενδρυλλίων από άλλα ανεπιθύμητα δενδρύλλια της ίδιας ηλικίας που κυριαρχούν ή τείνουν να κυριαρχήσουν.
Αραιώσεις: Με τον όρο αυτό εννοούμε υλοτομίες σε ανώριμες συστάδες με κύριους στόχους την αναδιανομή της αυξητικής ικανότητας της συστάδας στα καλύτερα άτομα και την εκμετάλλευση της εμπορεύσιμης ξυλείας που παράγεται από τη συστάδα κατά τη διάρκεια του περίτροπου χρόνου. Από τις αραιώσεις αυτές αρκετά δενδρύλλια πωλούνται σαν χριστουγεννιάτικα δέντρα και έτσι ταυτόχρονα με τη δασοκομική περιποίηση του δάσους, ικανοποιείται και μια θρησκευτική - εθιμική ανάγκη των Κυπρίων.