Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το βασίλειο των Σόλων, όπως και τα άλλα βασίλεια της αρχαίας Κύπρου, ιδρύθηκε από τους Αχαιούς μετά την εγκατάστασή τους στην Κύπρο και την κυριαρχία τους επί των Ετεοκυπρίων. Η οργάνωση και οι θεσμοί του δεν διέφεραν από τα άλλα βασίλεια, περιγράφονται δε στο λήμμα βασίλεια.

Η διοικητική έκταση του βασιλείου περιελάμβανε τμήμα της οροσειράς του Τροόδους, πλούσιο σε ξυλεία, κυρίως όμως τα πλούσια μεταλλεία στην περιοχή της Σκουριώτισσας. Τα μεταλλεία αυτά είναι αποδεδειγμένο ότι είχαν τύχει εντατικής εκμετάλλευσης κατά την Αρχαιότητα (βλέπε λήμμα Σκουριώτισσας μεταλλείο). Η εκμετάλλευση των μεταλλείων και η εμπορία του χαλκού θα πρέπει, ασφαλώς, να ήσαν μεγάλης οικονομικής σημασίας για το βασίλειο των Σόλων. Η ίδια η πόλη των Σόλων διέθετε δικό της λιμάνι που διευκόλυνε τις εμπορικές της επαφές με τις γύρω χώρες.

Κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα οι Σόλοι (όπως και τα άλλα κυπριακά βασίλεια) πλήρωναν φόρο υποτέλειας στους Ασσυρίους κατά το σύντομο διάστημα της ασσυριακής κυριαρχίας, όπως εξ άλλου μαρτυρείται και στο γνωστό «πρίσμα» του Εσσαρχαδώνος. Η περσική κυριαρχία επί της Κύπρου (που ακολούθησε σύντομη αιγυπτιακή), δεν επηρέασε τον θεσμό της βασιλείας. Όμως τα κυπριακά βασίλεια έγιναν φόρου υποτελή στους Πέρσες.

Κατά την αρχή του 5ου π.Χ. αιώνα (499-498 π.Χ.), οι Σόλοι ήσαν από τις πόλεις εκείνες που πρωτοστάτησαν (μαζί με τη Σαλαμίνα) στην κυπριακή εξέγερση κατά των Περσών. Η επανάσταση αυτή των Κυπρίων συνδυάστηκε με μεγάλη επανάσταση των Ιώνων. Η γεωγραφική θέση των Σόλων σήμαινε, σίγουρα, ότι η κυπριακή αυτή πόλη διατηρούσε ιδιαίτερα στενούς δεσμούς (εμπορικούς και άλλους) με την πιο κοντινή προς αυτήν ακτή που ήταν η μικρασιατική. Συνεπώς οι σχέσεις της πόλης των Σόλων με τους   Ίωνες θα πρέπει να σήμαιναν και σοβαρό ανάλογο επηρεασμό της απ' αυτούς. Τούτο εξηγεί την πρωταγωνιστική ανάμειξη των Σόλων στην επανάσταση του 499-498 π.Χ. Ο ηγετικός ρόλος των Σόλων στην επανάσταση φανερώνεται αφενός από το γεγονός ότι οι στρατιωτικές τους δυνάμεις ήσαν εκείνες που, μαζί με τον Ονήσιλο* της Σαλαμίνος, αγωνίστηκαν με ιδιαίτερη ανδρεία μέχρις εσχάτων. Δίπλα στον κατ' εξοχήν ηγέτη της επανάστασης, τον Ονήσιλο, πολέμησε μέχρι το τέλος ο βασιλιάς των Σόλων Αριστόκυπρος. Και οι δυο αυτοί αρχηγοί, ο Ονήσιλος κι ο Αριστόκυπρος, σκοτώθηκαν στη μάχη (Ηρόδοτος, Ε', 113.1). Αφ' ετέρου η πόλη των Σόλων συνέχισε μόνη της την αντίσταση, ακόμη και μετά τον θάνατο του βασιλιά της, οπότε πολιορκήθηκε από τις περσικές και φιλοπερσικές δυνάμεις:

...Τῶν δέ ἐν Κύπρῳ πολίων, γράφει ο Ηρόδοτος (Ε', 115. 2), ἀντέσχε χρόνον ἐπί πλεῖστον   πολιορκευμένη   Σόλοι, τήν πέριξ ὑπορύσσοντες τό τεῖχος πέμπτῳ   μηνί εἶλον οἱ Πέρσαι...

Δηλαδή, σε μετάφραση:

...Από δε τις πόλεις της Κύπρου άντεξαν περισσότερο χρόνο στην πολιορκία οι Σόλοι, που οι Πέρσες άλωσαν τον πέμπτο μήνα κι αφού άνοιξαν σήραγγες γύρω και κάτω από τα τείχη...

Την εποχή αυτή κτίστηκε το γνωστό ανάκτορο στο Βουνί (για το οποίο βλέπε ομώνυμο λήμμα, όπως και στο λήμμα αρχιτεκτονική). Η πρώτη οικοδομική φάση του ανακτόρου είχε καθαρά ανατολικό χαρακτήρα, πράγμα που οδηγεί στην εντύπωση ότι υπήρξε έντονη περσική παρουσία στην περιοχή, μετά την αποτυχία της επανάστασης. Πιστεύεται μάλιστα ότι το ανάκτορο κτίστηκε αρχικά για να επιβλέπονται απ' εκεί οι κάτοικοι των Σόλων που φαίνεται δεν συμβιβάζονταν εύκολα.

Περί τα μέσα του 5ου π.Χ. αιώνα το ανάκτορο στο Βουνί διαφοροποιήθηκε και πήρε άλλο χαρακτήρα. Οι τροποποιήσεις που του έγιναν συμπίπτουν χρονολογικά με την εποχή κατά την οποία οι Αθηναίοι εξεστράτευσαν στην Κύπρο με αρχηγό τον Κίμωνα*. Οι αρχικές επιτυχίες του Κίμωνος στην Κύπρο και ιδίως η εκδίωξη των Περσών και φιλοπερσών από το βασίλειο του Μαρίου το οποίο φαίνεται ότι είχε αναλάβει την ευθύνη εποπτείας των Σόλων μετά την επανάσταση του 499-498 π.Χ., προφανώς σχετίζονται με τις τροποποιήσεις στο ανάκτορο του Βουνιού, του οποίου ο αρχιτεκτονικός χαρακτήρας θύμιζε τώρα ελληνικά πρότυπα. Το ανάκτορο τελικά καταστράφηκε από πυρκαγιά κατά το πρώτο μισό του 4ου π.Χ. αιώνα. Πιθανώς η καταστροφή του προήλθε από τους κατοίκους των Σόλων, που όταν κατόρθωσαν τελικά να ξεφύγουν από την εποπτεία που τους είχε επιβληθεί, κατέστρεψαν τον χώρο από τον οποίο επιτηρούντο.

Την περσική κυριαρχία επί της Κύπρου τερμάτισε ο Μέγας Αλέξανδρος, στον οποίο οι Κύπριοι βασιλιάδες δήλωσαν υποταγή και πρόσφεραν τη στρατιωτική βοήθειά τους. Μεταξύ αυτών πρώτοι και καλύτεροι ήταν ο Νικοκρέων της Σαλαμίνος και ο Πασικράτης των Σόλων. Δηλαδή οι βασιλιάδες των δυο περισσότερο φιλελληνικών πόλεων της Κύπρου. Ιδιαίτερα βοηθήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος από τις ναυτικές δυνάμεις των Κυπρίων κατά την πολύμηνη πολιορκία της Τύρου. Μάλιστα ο Πασικράτης, όπως κι ο Νικοκρέων της Σαλαμίνος και ο Ανδροκλής της Αμαθούντος, έχασαν κατά τη μεγάλη επίθεση τα καράβια τους (πεντήρεις, τύποι αρίστων πολεμικών καραβιών που είχαν κατασκευάσει και χρησιμοποιούσαν οι Κύπριοι). Την κατάληψη της Τύρου ακολούθησαν εορτασμοί, όπως λέγει ο Πλούταρχος στον Βίο του Αλεξάνδρου, που είχαν οργανωθεί με δαπάνες της Σαλαμίνος και των Σόλων. Μάλιστα οι βασιλιάδες των δυο αυτών πόλεων ήταν και οι χορηγοί θεατρικών παραστάσεων.

Πρωτότοκος γιος του Πασικράτη ήταν, φαίνεται, ο Εύνοστος, διάδοχος του στον θρόνο των Σόλων και τελευταίος βασιλιάς της πόλης.    Άλλος γιος του Πασικράτη ήταν ο Νικοκλής που ακολούθησε τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του μέχρι τα βάθη της Ασίας (Αρριανός, Άλεξ. Ἀνάβασις. Γ', 18), υπηρετώντας ως τριήραρχος, μαζί με τον Νιφάθωνα, γιό του βασιλιά της Σαλαμίνος Πνυταγόρα. Φαίνεται ότι αυτοί οι δυο Κύπριοι πρίγκιπες ηγήθηκαν των κυπριακών δυνάμεων που είχαν ακολουθήσει τον Αλέξανδρο μέχρι την Ινδία (πρβλ. Αρριανού, Ἰνδική, 18.8).

Αλλά κι άλλος Σόλιος, αδελφός ή άλλος γιος του Πασικράτη (Διόδωρος Σικελιώτης, 18.3,39) που ακολούθησε τον Αλέξανδρο στην Ασία (Στράβων, 683), ήταν ο Στασάνωρ. Σ' αυτόν ανετέθησαν ιδιαίτερα σημαντικές αποστολές, όπως η ειρηνοποίηση της Ασίας · ο ίδιος μάλιστα ανέλαβε και ύψιστο διοικητικό αξίωμα (έγινε σατράπης στην Ασία).

Προκύπτει ότι αρκετοί Σόλιοι, μ' επί κεφαλής πρίγκιπες του βασιλείου τους, είχαν ενισχύσει τη στρατιά του Αλεξάνδρου, ιδίως ναυτικοί και ειδικοί τεχνίτες. Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου και τον διαμοιρασμό της αυτοκρατορίας του μεταξύ των Επιγόνων, η Κύπρος βρέθηκε στη δυσχερή θέση της εκλογής συμμάχων ανάμεσα στους διεκδικητές της και, βασικά, τον Πτολεμαίο τον Λάγου της Αιγύπτου και τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο της Συρίας. Οι Σόλοι, μαζί με τη Σαλαμίνα, την Πάφο και την Αμαθούντα, συμμάχησαν με τον Πτολεμαίο και πήραν μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις κατά άλλων κυπριακών πόλεων (Λάπηθος,. Κερύνεια, Κίτιον, Μάριον) που είχαν συμμαχήσει με τον Αντίγονο (βλέπε λήμμα Πτολεμαίοι και Κύπρος. Αρχικά ο Πτολεμαίος κυριάρχησε στο νησί, λίγο αργότερα όμως τούτο κατελήφθη από τον Δημήτριο* τον Πολιορκητή (γιο του Αντιγόνου). Δεν γνωρίζουμε ποια στάση τήρησαν οι Σόλιοι έναντι του Δημητρίου, ο οποίος έδρασε βασικά στην ανατολική Κύπρο και κατέλαβε ύστερα από πολιορκία τη Σαλαμίνα. Πάντως οι Σόλοι θα πρέπει να είχαν βρεθεί σε δυσχερή θέση ως προς την πολιτική που θ' ακολουθούσαν. Γιατί οι Σόλοι είχαν παραμείνει τόσο πιστοί στον Πτολεμαίο, ώστε είχαν ευνοηθεί ιδιαίτερα απ' αυτόν. Συγκεκριμένα το 312 π.Χ. ο Πτολεμαίος είχε καταργήσει τα κυπριακά βασίλεια, πλην τριών συμμαχικών του: της Σαλαμίνος, που τον βασιλιά της Νικοκρέοντα έκαμε κυβερνήτη (στρατηγό) στο νησί, της Πάφου, που ο βασιλιάς της Νικοκλής διατήρησε τον θρόνο του, και των Σόλων, που ο βασιλιάς τους Εύνοστος επίσης διατήρησε τον θρόνο του.   Όμως πολύ σύντομα ο Νικοκρέων πέθανε, ο Νικοκλής συκοφαντήθηκε κι αυτοκτόνησε, κι έτσι μεταξύ των κυπριακών βασιλείων το τελευταίο που διατηρήθηκε ήταν εκείνο των Σόλων. Ο βασιλιάς Εύνοστος είχε, μάλιστα, συνάψει και συγγενικό δεσμό με τον Πτολεμαίο. Συγκεκριμένα (όπως γράφει ο Αθήναιος), ο τελευταίος αυτός βασιλιάς των Σόλων πήρε ως σύζυγό του την Ειρήνη. Αυτή ήταν κόρη του Πτολεμαίου Α' και της εταίρας Θαΐδος (την οποία ο Πτολεμαίος είχε νυμφευθεί).