Καμπιά

Image

Καμπιά- Kampia. Χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, περί τα 22 χμ. νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας.

 

Γεωλογία

Τα Καμπιά είναι κτισμένα σε μέσο υψόμετρο 490 μέτρων. Η μορφολογία είναι διαμελισμένη από το ποτάμιο δίκτυο του Πηδιά. Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι λάβες που περιβάλλουν τον ορεινό όγκο του Τροόδους. Γύρω από τον οικισμό επικρατούν οι άργιλλοι και οι αλλουβιακές αποθέσεις. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν φαιοχώματα και ασβεστούχα εδάφη.

 

Κλίμα- Καλλιέργειες

Η περιοχή του χωριού δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 420 χιλιοστόμετρα. Καλλιεργούνται κυρίως τα αμπέλια (με επιτραπέζιες και οινοποιήσιμες ποικιλίες), οι ελιές, οι αμυγδαλιές, λίγα φρουτόδεντρα, τα όσπρια, τα νομευτικά φυτά, τα λαχανικά (κυρίως πατάτες και ντομάτες) και τα σιτηρά. Καλλιεργούνται επίσης λίγα εσπεριδοειδή. Ωστόσο υπάρχουν αρκετές άγονες ακαλλιέργητες εκτάσεις που καταλαμβάνονται από χαμηλά δάση και θαμνώδη άγρια βλάστηση.

 

Συγκοινωνία- Πληθυσμός

Το συγκοινωνιακό δίκτυο του χωριού είναι αρκετά καλό. Στα ανατολικά συνδέεται οδικά με το χωριό Αναλιόντας (περί τα 3,5 χμ), στα νότια με το χωριό Καπέδες (περί τα 4 χμ.) και μέσω του με το μοναστήρι του Μαχαιρά (περί τα 13 χμ. νοτιοδυτικά). Συνδέεται επίσης στα βόρεια με το χωριό Πέρα (περί τα 3 χμ.) και μέσω του με την πρωτεύουσα Λευκωσία.

 

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία Κάτοικοι
1881 212 
1891 219 
1901 209 
1911 173 
1921 189 
1931 239 
1946 238 
1960 267 
1973 275 
1976 358 
1982 334 
1992 373 
2001 417 
2011 475
2021 539

                       

Μέσα στα διοικητικά όρια του χωριού βρίσκονται τα μεταλλεία των Καμπιών που στη διάρκεια της λειτουργίας τους πρόσφεραν εργοδότηση σε αρκετούς κατοίκους του χωριού.

 

Βλέπε λήμμα: Καμπιά μεταλλεία

 

Ιστορικά στοιχεία

Τα Καμπιά είναι χωριό που υφίσταται από την εποχή της Φραγκοκρατίας, κατά τη διάρκεια της οποίας αποτελούσε, σύμφωνα προς τον κατάλογο του ντε Μας Λατρί, φέουδο που ανήκε στη βασιλική οικογένεια της Κύπρου. Εξάλλου το χωριό βρίσκεται σημειωμένο και σε παλαιούς χάρτες ως Cabia. Το χωριό μνημονεύεται και σε δυο παλαιά χειρόγραφα, της περιόδου της Βενετοκρατίας, πράγμα που επιβεβαιώνει το γεγονός ότι τούτο υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια.

 

Ο Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αιώνας) μνημονεύει τα Καμπιά (γράφοντας Cambio αλλά και Cambia) ως φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Γράφει συγκεκριμένα ότι, κατά την αναδιανομή των φέουδων την οποία είχε κάνει ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, τα Καμπιά δόθηκαν σε ένα αξιωματούχο Παλόλ Κόστα, μαζί με ένα άλλο χωριό, τα Παρσάτα.

 

Είναι, ωστόσο, βέβαιο ότι η περιοχή του χωριού εκατοικείτο από την Αρχαιότητα, αφού βρίσκεται στην έκταση του αρχαίου βασιλείου της Ταμασσού (απέχει λιγότερο από 2 χμ. από τον επισημασμένο αρχαιολογικό χώρο της Ταμασσού). Στην περιοχή του χωριού υπάρχουν αρχαία κατάλοιπα.

 

Όπως και του χωριού Καμπίν (ή Καμπίν του Φαρμακά) η ονομασία σημαίνει μικρό κάμπο, έτσι και του χωριού Καμπιά σημαίνει μικρά αγροτεμάχια, μικρούς κάμπους.

 

Από τα Καμπιά καταγόταν ο εθνομάρτυρας αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός (1810 -1821), από την πλευρά της μητέρας του Μαρίας ή Μαριούς. Ο πατέρας του Γεώργιος καταγόταν από τον Στρόβολο. Ο γάμος των γονιών του έγινε στα Καμπιά, όπου ο Γεώργιος είχε μεγάλη κτηματική περιουσία. Δεν είναι όμως απόλυτα ξεκαθαρισμένο αν ο Κυπριανός γεννήθηκε στα Καμπιά ή στον Στρόβολο.

 

Η εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο, δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο Γκάννις θεωρεί ότι υπέστη ολέθρια ανακαίνιση (αρχές του 20ού αιώνα). Λίγες τοιχογραφίες που σώζονται, ανήκουν στον 17ο αιώνα.

 

 

Τα Καμπιά και οι φεουδάρχες τους
Τα Καμπιά αναφέρονται σε όλους τους βενετικούς καταλόγους με τα χωριά της Κύπρου και η γραφή του τοπωνυμίου απαντά ως Cambia, Kampia και Canbia. Στη βενετική απογραφή που είχαν διενεργήσει οι Βενετοί το 1565, πέντε χρόνια πριν η Κύπρος καταληφθεί από τους Οθωμανούς, τα Καμπιά είχαν πενήντα τρεις κατοίκους, αρσενικού γένους ελεύθερους καλλιεργητές, τους αποκαλούμενους φραγκομάτους. Ας σημειωθεί ότι οι Βενετοί στις απογραφές του πληθυσμού δεν καταμετρούσαν τους παροίκους που ήταν εξολοκλήρου υποκείμενοι σ' αυτούς ούτε τα γυναικόπαιδα, για ευνόητους λόγους, αλλά μόνο τους φραγκομάτους που φορολογούνταν και ήταν αναγκασμένοι να εκτελούν αγγαρείες.

Τα Καμπιά όπως και η πλειονότητα των χωριών μας είναι προφραγκικοί οικισμοί, δηλαδή βυζαντινοί ίσως και αρχαίοι, ωστόσο όμως τις περισσότερες φορές δεν έχουμε πηγές για να υποστηρίξουμε κάτι τέτοιο μετά βεβαιότητας. Όπως προαναφέρθηκε οι φραγκικές πηγές διασώζουν στοιχεία για έναν φεουδάρχη των Καμπιών, τον Παύλο Κώστα (Paul Coste), στον οποίο ο τελευταίος Φράγκος βασιλιάς Ιάκωβος Β' Lusignan του είχε παραχωρήσει το 1464 το χωριό. Η οικογένεια Coste αναφέρεται στις πηγές της κυπριακής ιστορίας ήδη από τα πρώτα χρόνια της φραγκικής κυριαρχίας στην Κύπρο, δηλαδή από τα τέλη του 12ου αι. με αρχές του 13ου αι. και συνεχίζει να απαντά έως τον 15ο αι. Η οικογένεια αυτή διαδραμάτισε έναν σημαντικό ρόλο στο λατινικό βασίλειο της Ιερουσαλήμ. Ο φεουδάρχης Paul Coste προσέφερε υπηρεσίες στον Ιάκωβο Β' Lusignan για να σφετεριστεί το στέμμα από την ετεροθαλή αδελφή του και νόμιμη βασίλισσα Καρλόττα Lusignan.

O βασιλιάς εκτός από τα Καμπιά παραχώρησε στον Paul Coste και το χωριό του διαμερίσματος Μαζωτού Παρσάτα ή Παρσάδα, χωριό που έχει ήδη σήμερα ερημωθεί και οι κάτοικοί του εγκαταστάθηκαν στο γειτονικό χωριό Ορά. Ο φεουδάρχης Paul Coste λίγα χρόνια μετά έφυγε από τη ζωή αφού το 1468 η σύζυγός του Κατερίνα Miral αναφέρεται ως χήρα, όπως μαρτυρείται σε έγγραφο του ιδίου έτους. Η Κατερίνα Miral είχε κληρονομήσει από τον σύζυγό της την Παρσάδα και ασφαλώς και τα Καμπιά που του ανήκαν ως φέουδα.

Όπως αναφέρεται σε έγγραφο του 1468 επί Φραγκοκρατίας η φεουδάρχης της Παρσάδας και των Καμπιών, χωριά που είχαν παραχωρηθεί στον σύζυγό της από τον βασιλιά, πώλησε με τον γιο της έναν γνωστό σε εκείνη την εποχή αμπελώνα με το όνομα Μαχέτα (Maheta). Μαζί με τον αμπελώνα Μαχέτα που έφερε το όνομα του τοπωνυμίου στο οποίο βρισκόταν, είχε πωλήσει τα υποστατικά που βρίσκονταν εκεί με τον ληνό, το κελάρι και τα πιθάρια που χρησιμοποιούσαν για την αποθήκευση του κρασιού. Ο αμπελώνας αυτός, όπως έχει υποστηριχθεί, ήταν στην περιοχή της υποκομητείας, δηλαδή στο βισκοντάτο και γειτνίαζε με κάποιο χωριό. Εύκολα θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για αμπελώνα κοντά στην περιοχή των Καμπιών αφού το χωριό αυτό αποτελούσε ιδιοκτησία ως φέουδο του συζύγου της Κατερίνας Miral, το οποίο κληρονόμησε μετά τον θάνατό του.

 

 

Πηγές

  1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
  2. Πολίτης -Παράθυρο : Ιστορικά στοιχεία για τα Καμπιά Ορεινής

Φώτο Γκάλερι

Image