Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τουρκοκυπριακό χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, περί τα 6,5 χιλιόμετρα βόρεια της πρωτεύουσας Λευκωσίας. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου. Συνορεύει με τις συνοικίες του Τράχωνα, της Ομορφίτας, την βιομηχανική περιοχή της κατεχόμενης Λευκωσίας και το χωριό Μια Μηλιά.

Γεωγραφία

Οι Χαμίτ Μάντρες είναι κτισμένες σε μέσο υψόμετρο 155 μέτρων με τα βόρειά τους σύνορα να αποτελούν μέρος των διοικητικών ορίων των επαρχιών Λευκωσίας - Κερύνειας. To τοπίο του χωριού έχει μια γενική κλίση προς τα νότια και είναι διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν από τον Πενταδάκτυλο και ενώνονται νοτιότερα με τον ποταμό Πηδιά. Στα βορειοδυτικά του οικισμού, κοντά στα διοικητικά του σύνορα, το υψόμετρο φθάνει τα 232 μέτρα (κορφή Μακροράσιη).

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του φλύσχη της Κυθρέας και οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κιμωλιών, μαργών και ψαμμιτών). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες.

Οι Χαμίτ Μάντρες δέχονται μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 315 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή τους καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, κυρίως τα σιτηρά και τα νομευτικά φυτά και σε πολύ μικρή έκταση τα λαχανικά. Υπήρχαν επίσης αρκετές άγονες γυμνές εκτάσεις, ιδιαίτερα στα βόρεια του χωριού.

Πολύ ανεπτυγμένη, πριν από τηνΕισβολή, ήταν η κτηνοτροφία του χωριού. Το 1973 εκτρέφονταν από 167 κτηνοτρόφους 1.499 πρόβατα, 2.322 κατσίκες, 20 βόδια, 45 αγελάδες και 3.077 πουλερικά.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, οι Χαμίτ Μάντρες συνδέονται στα βόρεια με τα χωριά Συγχαρί (περί τα 7 χμ.) και Βουνό (περί τα 6 χμ.), στα νοτιοδυτικά με το χωριό Ορτά Κιογιού (περί τα 6 χμ.) και στα νότια με την πόλη της Λευκωσίας.

Το χωριό, λόγω κυρίως της γειτνίασής του με την πρωτεύουσα Λευκωσία, γνώρισε συνεχή πληθυσμιακή αύξηση από το 1881 μέχρι το 1973.

Πληθυσμός 

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορία

Το χωριό υφίστατο και πριν από την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου (1570-71), οπότε θα πρέπει ν' αποτελούσε φέουδο στα χρόνια της Βενετοκρατίας και της Φραγκοκρατίας. Ο αρχικός οικισμός είχε ιδρυθεί από βοσκούς που είχαν κτίσει εκεί τις μάντρες τους, από τις οποίες είχε πάρει και το χωριό την ονομασία του. Μετά την κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς  το 1570-71, οι Μάντρες φαίνεται ότι είχαν κατασχεθεί και αποδοθεί σε έναν Τούρκο στρατιωτικό στον στρατό του Λαλά Μουσταφά που είχε πάρει μέρος στην εκστρατεία κατά της Κύπρου, τον Χαμίτ. Έτσι, αργότερα στην αρχική ονομασία του χωριού προστέθηκε και το όνομα του νέου ιδιοκτήτη του, και το χωριό έγινε γνωστό πλέον ως Χαμίτ Μάντρες. Οι Τούρκοι, εξάλλου, ονόμαζαν από παλιά το χωριό Hamitkoÿ, δηλαδή χωριό του Χαμίτ. Σε καταλόγους των αρχών της Αγγλοκρατίας, το χωριό περιλαμβανόταν στον κατάλογο «τσιφλικιών και μαντρών».

Την αρχική ίδρυση του χωριού από Έλληνες (που εκτοπίστηκαν μετά το 1570-71), αποδεικνύουν και τα ελληνικά τοπωνύμια της περιοχής του, όπως: Αλουπός, Ασπρόκρεμμος, Άγιος Γεώργιος, Μακροκόλυμπος κ.ά.

Πηγή:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια