Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το Υπουργείο Άμυνας είναι υπεύθυνο για την υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής σε ό,τι αφορά την ασφάλεια και εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής, το Υπουργείο Άμυνας προωθεί σειρά μέτρων τα οποία αποβλέπουν στην ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης της Δημοκρατίας για την αποτροπή οποιασδήποτε ξένης επιβουλής και κατά συνέπεια, στην ενίσχυση της διαπραγματευτικής ικανότητας της χώρας. 

Ιστορία

Το Υπουργείο Άμυνας ιδρύθηκε μετά την υπογραφή των συνθηκών Ζυρίχης -Λονδίνου με βάση τις οποίες η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος. Ο πρώτος υπουργός Άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν ο Τουρκοκύπριος πολιτικός Οσμάν Ορέκ.  Ο  Ορέκ ανέλαβε το Υπουργείο Άμυνας κατά τη μεταβατική περίοδο από τις 2 Απριλίου 1959 - 15 Αυγούστου 1960. Ήταν  ένας από τους τρεις Τουρκοκυπρίους υπουργούς που συμμετείχαν στην κυβέρνηση βάσει των συμφωνιών της Ζυρίχης. Υπηρέτησε στη θέση του Υπουργού Άμυνας μέχρι την έναρξη των Διακοινοτικών Ταραχών το Δεκέμβριο του 1963, οπότε απεχώρησαν από την κυβέρνηση οι Τουρκοκύπριοι υπουργοί, μαζί με όλους τους Τουρκοκυπρίους βουλευτές και δημοσίους υπαλλήλους. 

Ο Οσμάν Ορέκ ήταν ο πρώτος υπεύθυνος για τη δημιουργία του Κυπριακού Στρατού.  Σύμφωνα με το άρθρο 129 του Συντάγματός της, η Δημοκρατία της Κύπρου έχει Κυπριακό Στρατό από 2.000 άνδρες, εκ των οποίων το 60% είναι Ελληνοκύπριοι και το 40% Τουρκοκύπριοι, χωρίς υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, η οποία μπορεί να επιβληθεί μόνο με κοινή συμφωνία του (Έλληνα) προέδρου και του (Τούρκου) αντιπροέδρου της Δημοκρατίας.

Το στρατιωτικό αυτό σώμα συνεστήθη το 1960, μετά την εγκαθίδρυση της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας.  Μετά τις Διακοινοτικές Ταραχές (Δεκέμβριος του 1963 κ.ε.) οι Τουρκοκύπριοι στρατιώτες εγκατέλειψαν την υπηρεσία τους και άρχισαν να ζουν σε θύλακες.

Ήδη από το 1962 πέρα από τη δράση και την εκπαίδευση της Τουρκοκυπριακής ΤΜΤ, ομάδες εθελοντών Ελληνοκυπρίων άρχισαν να εξοπλίζονται επίσης, και να εκπαιδεύονται μυστικά τα βράδια, προς αντιμετώπιση του ενδεχομένου επίθεσης  με βάση το λεγόμενο σχέδιο Ακρίτας. Την μυστική αυτή εκπαίδευση ανέλαβαν αξιωματικοί του Κυπριακού Στρατού, που στην πλειονότητά τους ήταν πρώην αντάρτες της ΕΟΚΑ. Όταν τον Δεκέμβριο του 1963 ξεκίνησαν οι συγκρούσεις που κλιμακώθηκαν σε όλες τις πόλεις το 1964, οργανωμένες αλλά πρόχειρα εκπαιδευμένες ομάδες Ελληνοκυπρίων ενεπλάκησαν, σε συνεργασία με τα ελληνοκυπριακά μέλη του Κυπριακού Στρατού και της Αστυνομίας - Χωροφυλακής. Οι πρώτες αυτές ομάδες, που όλα τους τα μέλη ήταν εθελοντές, ονομάστηκαν Εθνική φρουρά ή Εθνοφρουρά.

Ε/κ υπόθεση

Μετά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων το Υπουργείο Άμυνας ανέλαβε ο Πολύκαρπος Γιωργκάτζης στις 7 Απριλίου 1964. Παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι την 1η Νοεμβρίου 1968, οπότε παρέδωσε το υπουργείο στον Επαμεινώνδα Κωμοδρόμο.

Μέσα στο 1964  η Εθνική φρουρά νομιμοποιήθηκε από την κυπριακή κυβέρνηση, στελεχώθηκε από Ελλαδίτες αξιωματικούς που έφθασαν μυστικά στην Κύπρο, καθιερώθηκε η υποχρεωτική θητεία σ' αυτήν, ενώ Ελλαδίτης εν αποστρατεία στρατηγός ανέλαβε την αρχηγία του σώματος. Δημιουργήθηκε τότε και το Γενικό Επιτελείο Εθνικής φρουράς (ΓΕΕΦ), ενώ ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας - Διγενής επανήλθε στην Κύπρο στις 9 Ιουνίου 1964 και λίγο αργότερα ανέλαβε ως αρχηγός της Ανωτάτης Στρατιωτικής Διοικήσεως Αμύνης Κύπρου (ΑΣΔΑΚ).

Για ένα διάστημα (β' μισό του 1964) οι κανονικά και υποχρεωτικά πλέον φαντάροι που κατατάσσονταν στην Εθνική Φρουρά υπηρετούσαν μαζί με τους από το 1962/ 63 εθελοντές, και μαζί με τους εξ Ελλάδος αξιωματικούς αντιμετώπισαν μεταξύ άλλων και την πρώτη σοβαρή στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας που εκδηλώθηκε με αεροπορικές επιθέσεις στην περιοχή της Τηλλυρίας και του Ξερού τον Αύγουστο του 1964. Σταδιακά τα εθελοντικά μέλη της Εθνικής Φρουράς απολύονταν ή και κατατάσσονταν για κανονική θητεία, που είχε οριστεί σε 18μήνες. Από το 1965, στην Εθνική Φρουρά υπηρετούν όσοι καλούνται, σύμφωνα με τον σχετικό νόμο, για κανονική στρατιωτική θητεία.

Υπουργοί Άμυνας Κυπριακής Δημοκρατίας 

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Υπουργείο Άμυνας-Ιστορικό