Η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Σκηνοθέτης, ιδρύτρια του Ανοιχτού Θεάτρου και του Θεάτρου ΑντίΛογος.

Η Αλεξία Παπαλαζάρου γεννήθηκε το 1969 στα Χολέτρια Πάφου και πέθανε στις 4 Νοεμβρίου 2025 ύστερα από μάζη που έδωσε για χρόνια με τον καρκίνο.

Η Αλεξία Παπαλαζάρου ήταν παιδί του ιερέα Παπαλάζαρου Νεοφύτου και αδερφή του Κυριάκου Παπαλαζάρου, που δολοφονήθηκε από την ΕΟΚΑ Β΄ σε ηλικία μόλις 17 ετών, καθώς και του Σωτήρη, ο οποίος έπεσε μαχόμενος με την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής.

Γεννήθηκε το 1969 στα Χολέτρια Πάφου και σπούδασε σκηνοθεσία στο Πανεπιστήμιο Κρέστιο Σαράφοβ της Σόφιας (1986- 1993). Η Αλεξία οραματιζόταν το θέατρο ως εργαλείο διαμόρφωσης συνείδησης, προβληματισμού και κοινωνικής αλλαγής.

Είχε μια μακρά πορεία στα δρώμενα του κυπριακού θεάτρου έχοντας σκηνοθετήσει δεκάδες παραγωγές, ενώ υπήρξε ιδρύτρια του Ανοιχτού Θεάτρου και του Θεάτρου ΑντίΛογος. Στο ελεύθερο θέατρο συνεργάστηκε ως σκηνοθέτρια με το Θέατρο Ένα, το Θέατρο Διόνυσος, την ΕΘΑΛ, ενώ στήριξε ουσιαστικά και παραστάσεις του ερασιτεχνικού θεάτρου.

 Εκτός από το ελεύθερο θέατρο, είχε σκηνοθετήσει συνολικά 13 παραγωγές για τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου στην Παιδική και Νέα Σκηνή.  «Το Γατάνιν» του Μιχάλη Πασιαρδή  παρουσιάστηκε από τη Σκηνή Εκτός Έδρας από τον Απρίλιο μέχρι και τον Αύγουστο 2025 σε όλες τις πόλεις αλλά και σε χωριά της υπαίθρου. Με τον ΘΟΚ συνεργάστηκε στις παραγωγές: «Το Γατάνιν» (2025), «Ρώτα με όταν ξυπνήσω» (2022), «Η μικρή μας πόλη» (2020, εγκαινιάζοντας έτσι τη Σκηνή Εκτός Έδρας αλλά και την επαναλειτουργία των θεάτρων μετά την καραντίνα του Κορωνοϊού), «Harper Regan» (2015), «Οικογένεια Νώε» (2012), «Το σκλαβί» (2007), «Το όνειρο του δράκου» (2001), «Στη χώρα του Πήτερ Παν» (2001), «Ειρήνη» (1998), «Το βασιλόπουλο της βενεδιάς» (1997), «Λυσιστράτη» (1997), «Ο Σπανός τζι’ οι σαράντα δράτζιοι» (1997).

Η Αλεξία Παπαλαζάρου υπήρξε επίσης βασικό μέλος της ομάδας Συμβούλων που εργάστηκαν από την αρχή για την εδραίωση του θεσμού PLAY (ΘΟΚ-ΚΚΔΙΘ) για την ανάδειξη της θεατρικής γραφής, βοηθώντας να εδραιωθεί ο θεσμός που έφερε την αλλαγή στην προσέγγιση του κυπριακού θεατρικού έργου.

Τελευταία πράξη της συνεργασίας της με τον ΘΟΚ ήταν το εργαστήρι «[Δεν είναι μόνο] Λόγια στο χαρτί» από το οποίο προέκυψαν 13 νέα θεατρικά έργα. Οι αναγνώσεις προγραμματίστηκαν για τον Οκτώβριο του 2025, όμως δεν έγιναν λόγω της κατάστασης υγείας της Αλεξίας.

Το 2002 ίδρυσε το Ανοιχτό Θέατρο, στην Βασιλείου Βουλγαροκτόνου, δίνοντας ζωή στην παλιά Λευκωσία. Υπήρξε η παραγωγός όλων των παραστάσεών του και σκηνοθέτησε για την παιδική του σκηνή τα έργα: «Ελίζα» (2002), «Ο άρχοντας των μάγων» (2004), «Ο χρωμοφάγος» (2005), και «Το αγόρι με τη βαλίτσα» (2008). Στην Κεντρική Σκηνή του Ανοιχτού Θεάτρου σκηνοθέτησε τα έργα: «Ένα συνηθισμένο θαύμα» (2003), «Μόλις χώρισα» (2004), «Νόρμαν» (2006), «Να ζει κανείς ή να μη ζει;» (2007). Το 2002 λειτούργησε θεατρικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες και υπήρξε συνεργάτις του θεατρικού ομίλου του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Διετέλεσε επίσης ιδρυτικό μέλος της Κλαδικής Καλλιτεχνών Θεάτρου της ΠΕΟ και μέλος του ΔΣ της.

Την περίοδο 2010 με 2018 οργάνωσε και παρακολούθησε σειρά σεμιναρίων Θεατρικής Γραφής στο Ανοιχτό Θέατρο με την καταξιωμένη ηθοποιό και θεατρική συγγραφέα Χρύσα Σπηλιώτη. Αποτέλεσμα των εργαστηρίων ήταν η συγγραφή 14 θεατρικών έργων τα οποία παρουσιάστηκαν σε μορφή θεατρικού αναλογίου.

Αξιόλογη ήταν και η προσφορά της στη διδασκαλία αφού εργάστηκε ως καθηγήτρια θεατρικής γραφής στη Δραματική Σχολή Βλαδίμηρος Καυκαρίδης, σε εργαστήρια που οργάνωσε το Θεατρικό Μουσείο Λεμεσού. Συνεργάστηκε, επίσης, ως σύμβουλος γραφής με πολλούς θεατρικούς συγγραφείς.

Υπήρξε μία από τις πιο τρυφερές και γενναιόδωρες φωνές που πρωτοστάτησαν στο θέατρο για παιδιά και εφήβους. Πίστεψε βαθιά στην αναγκαιότητά του, αναδεικνύοντας στη σκηνή τη θεματολογία, τη γλώσσα και τη φαντασία των μικρών και νεαρών θεατών.

Η περιπέτεια με την υγεία της

Υπέφερε από καρκίνο από το 2017 και έδωσε μεγάλη μάχη όλα αυτά τα χρόνια, συνεχίζοντας παράλληλα και την καλλιτεχνική της δράση. Σε ομιλία της με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου είχε γνωστοποιήσει την περιπέτεια υγείας που την ταλάνιζε και το πώς επηρέαζε την καθημερινότητά της, προκαλώντας συγκίνηση σε όλη την Κύπρο:

«Με λένε Αλεξία Παπαλαζάρου. Είμαι σκηνοθέτης θεάτρου και από το 2017 είμαι καρκινοπαθής. Μάιος του 2017, διαγνώστηκα με καρκίνο στο στήθος. Έκανα μαστεκτομή. Το πρωί χημειοθεραπεία, το βράδυ πρόβες στο θέατρο. Νοέμβριος 2021, καρκίνος στον πνεύμονα. Το πρωί χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες, το βράδυ πρόβες στο θέατρο. Οκτώβρης 2022, καρκίνος στον εγκέφαλο. Πέντε ώρες χειρουργείο, σε δέκα μέρες επιστροφή για πρόβες στο θέατρο. Το πρωί οι πιο δύσκολες ακτινοθεραπείες, το βράδυ πρόβες στο θέατρο. 2022-2025 μεταστάσεις στον εγκέφαλο. Οι θεραπείες συνεχίζονται και εγώ συνεχίζω να δουλεύω στο θέατρο».

«Γίναμε φιλαράκια με τον καρκίνο. Περπατάμε μαζί. Εγώ με το μπαστούνι μου, εκείνος με σθένος και πορευόμαστε. Το αποδέχτηκα» είχε πει. «Το σώμα φώναζε ξεκουράσου, εγώ έκανα πως δεν το ακούω. Πρέπει να επιβιώσω. Πρέπει να σπουδάσω την κόρη μου. Να ζήσω σαν κανονικός άνθρωπος. Δεν θέλω να ζητήσω ελεημοσύνες. Δεν θέλω να γίνομαι βάρος στην οικογένεια, στους φίλους μου. Θέλω να συνεχίσω να ζω με αξιοπρέπεια. Οι θεραπείες συνεχίζονται και εγώ συνεχίζω να δουλεύω στο θέατρο. Με ένα σώμα ταλαιπωρημένο, κουρασμένο…».

Ερωτώμενη για την πορεία της στο θέατρο είχε απαντήσει ότι δεν σταμάτησε ποτέ να ονειρεύεται την επόμενη παράσταση, την επόμενη μέρα: «Όλες οι στιγμές κουβαλούν μια ιστορία κι είναι αξιομνημόνευτες. Είτε γιατί το έργο κουβαλούσε ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου, είτε γιατί η στιγμή που σκηνοθετούσα κουβαλούσε μια δική μου περιπέτεια ζωής. Όταν σκηνοθετούσα τα ‘Λιοντάρια’ στο Θέατρο Αντίλογος, την ώρα που τα Λιοντάρια πάλευαν να ελευθερωθούν από τη φυλακή τους, εγώ πάλευα ν’ απαλλαγώ από έναν καρκίνο. Τα καταφέραμε κι οι δύο. Κι η πρεμιέρα ήταν μια τεράστια αγκαλιά, γιατί νίκησε η ζωή. Η κόρη μου σε μια εργασία στη σχολή της έγραψε: ‘Κατάλαβα τη δύναμη του θεάτρου όταν έβλεπα τη μάνα μου μετά τη χημειοθεραπεία να σηκώνεται να πηγαίνει στη πρόβα, σαν να μην πέρασε απ’ αυτή τη δοκιμασία’. Αυτό είναι το θέατρο για μένα. Γι’ αυτό κάθε στιγμή είναι αξιομνημόνευτη. Γιατί ζω και πορεύομαι μαζί με την τέχνη μου, μαζί με ανθρώπους που αγαπώ και γιατί δεν σταμάτησα ποτέ να ονειρεύομαι την επόμενη παράσταση, την επόμενη μέρα. Η ζωή μού έμαθε ότι κάθε στιγμή είναι αξιομνημόνευτη».

Πηγή

1. www.polignosi.com